Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη μέτρων για την «Ψηφιακή Δικαιοσύνη 2030», μια πρωτοβουλία για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης σε ολόκληρη την ΕΕ και τη διασφάλιση ότι οι επαγγελματίες του τομέα της δικαιοσύνης διαθέτουν εργαλεία κατάλληλα για την ψηφιακή εποχή.
Αυτός ο στρατηγικός χάρτης πορείας αποσκοπεί στην επιτάχυνση της ψηφιοποίησης των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης σε ολόκληρη την ΕΕ, ενισχύοντας τους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες του τομέα της δικαιοσύνης μέσω της καινοτομίας και της διασυνοριακής συνεργασίας, όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.
Η δέσμη μέτρων για την ψηφιακή δικαιοσύνη περιλαμβάνει τη στρατηγική DigitalJustice@2030 και τη στρατηγική για την ευρωπαϊκή δικαστική κατάρτιση 2025-2030. Από κοινού, οι στρατηγικές αυτές θα οδηγήσουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) για την ενίσχυση της αποδοτικότητας, τη μείωση του κόστους και τη βελτίωση της πρόσβασης όλων στη δικαιοσύνη.
Η στρατηγική για την ψηφιακή δικαιοσύνη @2030 περιγράφει 14 εφαρμόσιμαψ μέτρα που θα βοηθήσουν τα κράτη μέλη να απελευθερώσουν το δυναμικό της ΤΝ και των ψηφιακών εργαλείων στα συστήματα απονομής δικαιοσύνης, για παράδειγμα:
- Προώθηση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τα ψηφιακά εργαλεία που χρησιμοποιούνται από επαγγελματίες του νομικού κλάδου σε ολόκληρη την ΕΕ, τα οποία φιλοξενούνται στη διαδικτυακή πύλη της ευρωπαϊκής ηλεκτρονικής δικαιοσύνης·
- Ανάπτυξη εργαλειοθήκης που θα επιτρέπει στα κράτη μέλη να ανταλλάσσουν εργαλεία ΤΠ και ΤΝ που χρησιμοποιούνται στη δικαιοσύνη για την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και τη συμβολή στη δημιουργία εξοικονομήσεων·
- Ενίσχυση του ευρωπαϊκού χώρου νομικών δεδομένων για την περαιτέρω διευκόλυνση της διαδικτυακής πρόσβασης στη νομοθεσία και τη νομολογία, με τη χρήση της πρόσβασης σε περισσότερα δικαστικά δεδομένα για την ανάπτυξη εργαλείων ΤΝ προσαρμοσμένων στις ανάγκες των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης·
- Η Επιτροπή θα εκπονήσει μελέτη για την εξεύρεση ευρωπαϊκής λύσης σε τεχνικά ζητήματα που προκύπτουν από τη συνεργασία μεταξύ των δικαστικών συστημάτων, και συγκεκριμένα για να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων διαλειτουργικότητας στις διασυνοριακές βιντεοδιασκέψεις.
Με την αντιμετώπιση των τεχνικών εμποδίων και την προώθηση της εναρμόνισης, η στρατηγική αποσκοπεί στη δημιουργία ενός συστήματος δικαιοσύνης που θα είναι ευέλικτο, χωρίς αποκλεισμούς και κατάλληλο για την ψηφιακή εποχή.
Επιπλέον, η στρατηγική για την ευρωπαϊκή δικαστική κατάρτιση 2025-2030 θα συμβάλει στη διασφάλιση ότι όλοι οι επαγγελματίες του τομέα της δικαιοσύνης (από δικαστές και εισαγγελείς έως δικαστικούς υπαλλήλους και άλλους επαγγελματίες του νομικού κλάδου) είναι κατάλληλα εξοπλισμένοι για την εφαρμογή της ψηφιακής δικαιοσύνης στην πράξη. Η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη για ειδικευμένους και τεχνολογικά καταρτισμένους επαγγελματίες του τομέα της δικαιοσύνης, ώστε να διασφαλιστεί η επιτυχία του μετασχηματισμού και της ψηφιοποίησης των συστημάτων απονομής δικαιοσύνης σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η στρατηγική για την κατάρτιση των δικαστικών περιλαμβάνει πρακτική κατάρτιση, για παράδειγμα, σχετικά με τα ψηφιακά συστήματα διαχείρισης υποθέσεων, τα ψηφιακά εργαλεία διασυνοριακής συνεργασίας και τις ασφαλείς τεχνολογίες επικοινωνιών· και περαιτέρω δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με τις επιπτώσεις των ψηφιακών εργαλείων και των εργαλείων ΤΝ στη δικαιοσύνη. Οι δικαστές και άλλοι επαγγελματίες του τομέα της δικαιοσύνης πρέπει επίσης να διαθέτουν κατάλληλη κατάρτιση για την εφαρμογή του ψηφιακού δικαίου της ΕΕ, όπως η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Η εθνική και η χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ κατάρτιση θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί περαιτέρω προκειμένου να δημιουργηθούν συνέργειες και να αυξηθεί ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος της δικαστικής κατάρτισης και των διαθέσιμων προϋπολογισμών.
Ιστορικό
Τα ψηφιοποιημένα συστήματα απονομής δικαιοσύνης είναι απαραίτητα για ένα ελκυστικό επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον. Βελτιώνουν τη διαφάνεια, μειώνουν τις καθυστερήσεις και καθιστούν τις διαδικασίες πιο αποτελεσματικές και προσβάσιμες - ιδίως σε διασυνοριακές υποθέσεις. Είναι επίσης πιο ανθεκτικές σε περιόδους κρίσης —όπως αποδείχθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19— οδηγούν σε εξοικονόμηση κόστους και επιτρέπουν την ταχεία, ασφαλή και διαφανή πρόσβαση όλων στη δικαιοσύνη.
Με την προώθηση της χρήσης ψηφιακών εργαλείων και τεχνητής νοημοσύνης, η δέσμη μέτρων για την ψηφιακή δικαιοσύνη με ορίζοντα το 2030 θα συμβάλει ώστε τα συστήματα απονομής δικαιοσύνης σε ολόκληρη την ΕΕ να καταστούν πιο αποτελεσματικά, ανθεκτικά και προσβάσιμα για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, με σκοπό τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης της Ευρώπης.
Συμβάλλει στο ευρύτερο πρόγραμμα πολιτικής της ΕΕ για την ψηφιακή δεκαετία, το οποίο αποσκοπεί στη διάθεση όλων των βασικών δημόσιων υπηρεσιών στο διαδίκτυο έως το 2030. Στηρίζει επίσης την πρωτοβουλία για την Ένωση Δεξιοτήτων, ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών του τομέα της δικαιοσύνης, διαθέτουν τις ψηφιακές δεξιότητες και τις δεξιότητες ΤΝ που απαιτούνται για να ευδοκιμήσουν σε μια σύγχρονη και ψηφιακή κοινωνία.
Η έκδοση του κανονισμού για την ψηφιοποίηση το 2023 αποτέλεσε σημαντικό βήμα για τη δημιουργία ψηφιακών διασυνοριακών ανταλλαγών σε 24 διαδικασίες δικαστικής συνεργασίας σε αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις.
Η σημερινή δέσμη μέτρων συμβάλλει περαιτέρω στον στόχο της ενίσχυσης των δικαστικών συστημάτων στην ΕΕ μέσω της ψηφιοποίησης.
