Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξε χθες Πέμπτη σε συμφωνία έπειτα από μακρά διαπραγμάτευση για να δημιουργηθεί και να τεθεί σε εφαρμογή πρόγραμμα βοήθειας στην αμυντική βιομηχανία στην Ευρώπη, ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Με αρχικό κεφάλαιο 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ υπό μορφή δωρεών, το πρόγραμμα αυτό, που βαφτίστηκε EDIP, αναμένεται να ευνοήσει την έναρξη κοινών σχεδίων σε ό,τι αφορά την άμυνα κατά την περίοδο 2025-2027, αναφέρει ανακοίνωσή του.
«Η συμφωνία αυτή αποτελεί μείζον βήμα για την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου και την ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας μας», ανέφερε με ικανοποίηση ο γάλλος ευρωβουλευτής Ξαβιέ Μπελαμί (LR/χριστιανοδημοκράτες), συνεισηγητής του σχεδίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να είναι ικανή να υπερασπιστεί τον εαυτό της, και το EDIP καταρτίστηκε γι’ αυτό» ακριβώς, συμπλήρωσε από την πλευρά του ο άλλος συνεισηγητής του, ο Ραφαέλ Γκλιξμάν (PS/σοσιαλιστές & δημοκράτες).
Η συμφωνία είναι καρπός επίπονων διαπραγματεύσεων που σκόνταφταν για καιρό στο ζήτημα της προτίμησης ευρωπαϊκών στρατιωτικών βιομηχανιών. Κάποια κράτη μέλη τάσσονταν υπέρ μεγαλύτερης ευελιξίας, ώστε το πρόγραμμα αυτό να χρηματοδοτήσει επίσης αγορές εξοπλισμών από βιομηχανίες εκτός ΕΕ, ιδίως από τις κατασκευάστριες των ΗΠΑ.
Τελικά ο συμβιβασμός που βρέθηκε περιορίζει το κόστος των συστατικών και των ειδών που κατασκευάζονται εκτός ΕΕ ή σε χώρες εταίρους, όπως η Νορβηγία, στο 35% του συνολικού κόστους των επενδύσεων που επιδιώκονται.
«Το EDIP θα αντιστρέψει τη λογική των εισαγωγών που πρυτάνευε στην Ευρώπη για να υποστηριχθεί σθεναρά η ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης μας», έκρινε ο κ. Μπελαμί.
Το τρέχον διάστημα, οι αγορές όπλων και πυρομαχικών γίνονται κατά το 60% από εταιρείες εκτός ΕΕ, κυρίως βιομηχανίες των ΗΠΑ. Οι Βρυξέλλες θέλουν η εξάρτηση αυτή να μειωθεί στο 45%.
Η Ουκρανία θα ενταχθεί επίσης στο σχέδιο, θα ωφεληθεί με κεφάλαια ύψους 300 εκατομμυρίων ευρώ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που αξίωνε περισσότερες χρηματοδοτήσεις για το EDIP, ανέφερε ότι εξασφάλισε τη χρηματοδοτική συμβολή τρίτων χωρών που θα συμμετάσχουν επίσης στο πρόγραμμα - Βρετανία, Καναδάς -, άρα την αύξηση του αρχικού προϋπολογισμού.
Το EDIP βάζει για πρώτη φορά θεμέλια σε νομικό πλαίσιο που θα διευκολύνει επενδύσεις και αγορές στο πεδίο της άμυνας της ΕΕ από κοινού. Μέχρι σήμερα, ο φάκελος αυτός αποτελούσε αρμοδιότητα των κρατών μελών και μόνο.
Προστίθεται σε σειρά πρωτοβουλιών της ΕΕ για να επανεξοπλιστεί, καθώς και για να βοηθήσει την Ουκρανία να αμυνθεί, μπροστά σε αυτή που θεωρεί απειλή της Ρωσίας.
Επίσης χθες, η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε επίσης τις αδρές γραμμές «οδικού χάρτη» για να ενισχυθεί η άμυνα της Ευρώπης ως το 2030.
Οι στόχοι του EDIP
Το EDIP στοχεύει στην ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της ΕΕ ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Βάσης Αμυντικής Τεχνολογίας (EDTIB). Στοχεύει επίσης στην υποστήριξη της αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας με την Ουκρανία και τις ουκρανικές εταιρείες μέσω του ειδικού Μέσου Στήριξης της Ουκρανίας.
Το EDIP θεσπίζει επίσης ένα πλαίσιο για τα Ευρωπαϊκά Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος στον τομέα της Άμυνας (EDPCIs), τα οποία στοχεύουν στην ανάπτυξη δυνατοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εξασφαλίζουν πρόσβαση σε στρατηγικούς τομείς. Επιπλέον, το EDIP θεσπίζει τον πρώτο μηχανισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού αμυντικών προϊόντων σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και μια νομική «εργαλειοθήκη» για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης συνεργασίας στον τομέα των εξοπλισμών μεταξύ των κρατών μελών (η «Δομή για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εξοπλισμού»).
Όπως αναφέρθηκε, το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται εκτός της ΕΕ και των συνδεδεμένων χωρών (κράτη του ΕΟΧ) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος, επιτυγχάνοντας έτσι μια ισορροπία μεταξύ της αρχής της ευρωπαϊκής προτίμησης και της συνεργασίας με τις χώρες εταίρους προς όφελος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Επισημαίνεται, επίσης, ότι «δεν θα προμηθεύονται εξαρτήματα από μη συνδεδεμένες χώρες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ ή των κρατών μελών της».
Μέσω του EDIP, η ΕΕ δημιουργεί έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό πωλήσεων στρατιωτικού εξοπλισμού που θα προσφέρει, μεταξύ άλλων, έναν κεντρικό κατάλογο αμυντικών προϊόντων και θα διευκολύνει την παράδοση αμυντικών προϊόντων, ενισχύοντας τη ζήτηση σε επίπεδο ΕΕ και αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στη διεθνή αγορά. Παρέχει επίσης τη δυνατότητα δημιουργίας «ομάδων» αμυντικών προϊόντων για την ταχεία παράδοση εξοπλισμού.
Αντιδράσεις
Η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) χαιρετίζει τη συμφωνία μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP).
«Με το EDIP, το μακροπρόθεσμο πρόγραμμα που ενισχύει την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, διασφαλίζουμε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα επενδύσουν σε όπλα που τους εγγυώνται πλήρη αυτονομία δράσης», λέει ο ευρωβουλευτής Φρανσουά, Ξαβιέ Μπελαμί (Γαλλία), συνδιαπραγματευτής του ΕΚ από την επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE).
«Το EDIP είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030, ενισχύοντας τις βιομηχανικές μας δυνατότητες, προωθώντας τις κοινές προμήθειες, παρέχοντας χρηματοδότηση από την Ένωση για έργα ικανοτήτων κοινού ενδιαφέροντος», υπογραμμίζει ο ευρωβουλευτής Μίχαελ Γκάλερ (Γερμανία), διαπραγματευτής για το EDIP στην Επιτροπή Ασφάλειας και 'Αμυνας του Κοινοβουλίου (SEDE). Ωστόσο, προειδοποιεί ότι με τον αρχικό προϋπολογισμό του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ φιλοδοξίας και χρηματοδότησης και, προκειμένου να επιτευχθεί η «αμυντική ετοιμότητα ως το 2030», καλεί το ΕΚ και τα κράτη μέλη να εξετάσουν τις προτεραιότητές τους στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν για το νέο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ.
Από την πλευρά της, η Ομάδα των Σοσιαλδημοκρατών του ΕΚ επισημαίνει πως η συμφωνία για την EDIP αποτελεί «ένα πρώτο βήμα προς μια πραγματική Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση» Ο Ραφαέλ Γκλικσμάν (Σοσιαλιστές, Γαλλία) και εισηγητής του ΕΚ για το EDIP στην επιτροπή SEDE του ΕΚ, δήλωσε: «Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι υβριδικές επιθέσεις σε χώρες της ΕΕ μας υπενθυμίζουν καθημερινά ότι δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο. Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να είναι σε θέση να αμυνθεί. Το EDIP σχεδιάστηκε ακριβώς για αυτόν τον σκοπό - για την ενίσχυση της συλλογικής άμυνας μέσω κοινών επενδύσεων, κοινών προμηθειών και ολοκλήρωσης των ουκρανικών και ευρωπαϊκών βιομηχανιών». Ο ίδιος τόνισε ωστόσο ότι «η μη διάθεση επαρκούς χρηματοδότησης για το EDIP αποτελεί χαμένη ευκαιρία και στρατηγικό λάθος για την ΕΕ».
H Ομάδα των Φιλελευθέρων (Renew Europe) χαιρετίζει τη συμφωνία για το EDIP «που σηματοδοτεί μια καμπή για την άμυνα της Ευρώπης και της Ουκρανίας σε μια κρίσιμη στιγμή για τον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό». Η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Ναταλί Λουαζό δήλωσε ότι «το EDIP αποτελεί μια πρόσθετη συμβολή στην οικοδόμηση μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης, υποστηρίζει τις κοινές μας προσπάθειες για επανεξοπλισμό και βοήθεια στην Ουκρανία και περιλαμβάνει μια σαφή δέσμευση για μια ευρωπαϊκή προτίμηση, η οποία είναι το κλειδί για τη στρατηγική μας αυτονομία».
Από την Ομάδα των Πρασίνων, ο ευρωβουλευτής Βιρτζίνιους Σινκεβίτσιους (Λιθουανία), σκιώδης εισηγητής στην Επιτροπή ITRE, υπογραμμίζει ότι «η συμφωνία αποτελεί σημαντική πρόοδο για την αμυντική βάση της Ευρώπης» και προειδοποιεί ότι «η Ευρώπη πρέπει να προσέξει να μην θυσιάσει τη μακροπρόθεσμη βιομηχανική της κυριαρχία. Ό,τι αναπτύσσουμε και κατασκευάζουμε στην Ευρώπη πρέπει να παραμείνει υπό ευρωπαϊκό έλεγχο».
Αρνητική άποψη για τη συμφωνία EDIP και την «κούρσα των εξοπλισμών της ΕΕ», έχει η Ομάδα της Αριστεράς (The Left) του ΕΚ, που τονίζει ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε «βοηθά τα κράτη μέλη να ανακατευθύνουν τα κεφάλαια από εκεί που τα χρειάζονται περισσότερο». Ο ευρωβουλευτής Marc Botenga (Βέλγιο) δήλωσε ότι «το EDIP διοχετεύει δημόσιο χρήμα σε κατασκευαστές όπλων, θυσιάζοντας τις κοινωνικές επενδύσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων, όλα πίσω από τις κλειστές πόρτες ενός ανεξέλεγκτου μυστικοπαθούς Συμβουλίου. Αυτό το βιομηχανικό πρόγραμμα συνδέει το μέλλον των οικονομιών μας με τον πόλεμο. Αξίζουμε κάτι καλύτερο».
Με πληροφορίες από ΑΠΕ - ΜΠΕ
