Το δίλεπτο βίντεο προκαλεί έντονα συναισθήματα. Κρατώντας μια μεσαιωνική λόγχη, ο πρόεδρος του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος της Ελβετίας παρουσιάζει το δίλημμα που αντιμετωπίζει η χώρα: μια απλούστερη ζωή, όπως την περιέγραψαν οι ιδρυτές της Ελβετίας σε μια διακήρυξη μίας σελίδας πριν από περισσότερα από 700 χρόνια, ή μια συνθήκη 2.000 σελίδων με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι μια επιλογή μεταξύ «ελευθερίας και δουλείας», δηλώνει ο Μαρσέλ Ντέτλινγκ προτού πετάξει τα έγγραφα της συνθήκης στη φωτιά.
Το πρόβλημα για τον Ντέτλινγκ και τους υπόλοιπους αντιευρωπαϊστές της Ελβετίας είναι ότι το εναλλακτικό όραμα μιας ευέλικτης χώρας που εμπορεύεται ελεύθερα με τον υπόλοιπο κόσμο δεν δείχνει πλέον τόσο ελκυστικό. Την ημέρα που κυκλοφόρησε το βίντεο -την 1η Αυγούστου, εθνική εορτή της Ελβετίας- ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά ότι η χώρα θα αντιμετωπίσει δασμούς ύψους 39% σε όλες τις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τους υψηλότερους παγκοσμίως.
Η Πρόεδρος Καρίν Κέλερ-Σούτερ ταξιδεύει σήμερα στην Ουάσινγκτον, καθώς εκείνη και οι συνεργάτες της προσπαθούν με ταχύτητα να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ να αναθεωρήσει. Δεν έχουν πολύ χρόνο, καθώς οι δασμοί πρόκειται να τεθούν σε ισχύ την Πέμπτη.
Η Ελέν Μπουντλίγκερ-Αρτιέντα, βασικό μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας της Ελβετίας, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου τη Δευτέρα. Τους ανέφερε ότι ο βασικός στόχος της Ελβετίας είναι να μειωθεί ο συνολικός συντελεστής των δασμών, χωρίς όμως να αποκαλύψει ποιες πιθανές παραχωρήσεις θα μπορούσε να κάνει η χώρα.
Η Μπουντλίγκερ έλαβε επίσης ένα σαφές μήνυμα από τον επιχειρηματικό κόσμο: δεν υπάρχει υποκατάστατο για την αγορά των ΗΠΑ.
Ένταση με την ΕΕ
Ενώ η Ελβετία προσπαθεί να βρει πώς θα διαχειριστεί την κατάσταση με τον Τραμπ και τις ΗΠΑ, το επεισόδιο αυτό έριξε νέο φως στη σχέση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση -ένα θέμα που εδώ και καιρό προκαλεί διχασμό, με τις συζητήσεις για τα εμπορικά και οικονομικά οφέλη να συγκρούονται με τις ανησυχίες για τη μετανάστευση και την εθνική κυριαρχία.
Για τις φιλοευρωπαϊκές φωνές, η χαοτική εξέλιξη με τις ΗΠΑ δίνει νέα επιχειρήματα υπέρ της ενίσχυσης των δεσμών με την ΕΕ, ιδίως από τη στιγμή που η Ένωση εξασφάλισε έναν πολύ πιο ευνοϊκό δασμό της τάξης του 15%, σημειώνει το Bloomberg.
«Αυτό αναμφίβολα θα ενισχύσει το στρατόπεδο όσων υποστηρίζουν ότι η Ελβετία πρέπει να πλησιάσει περισσότερο την ΕΕ», δήλωσε ο Ρενέ Σβοκ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. «Το επιχείρημά τους είναι ότι η ΕΕ είναι πολύ πιο αξιόπιστος εταίρος από τις ΗΠΑ και την Κίνα».
Η Κέλερ-Σούτερ και οι συνεργάτες της εξέφραζαν μέχρι και τα τέλη της περασμένης εβδομάδας την πεποίθηση ότι είχαν εξασφαλίσει μια πολύ καλύτερη συμφωνία με τις ΗΠΑ. Όμως όλα κατέρρευσαν στο τέλος, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Τραμπ. Οι επικριτές της υποστηρίζουν ότι δεν είχε τίποτα να προσφέρει και προσήλθε απροετοίμαστη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο Αμερικανός πρόεδρος θεωρεί ότι το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ ύψους 39 δισ. δολαρίων με την Ελβετία συνιστά ουσιαστικά «κλοπή» και δεν εκτίμησε καθόλου την αντίθετη άποψη που του εξέφρασε η Κέλερ-Σούτερ.
«Δεν πιστεύω ότι οι ΗΠΑ είναι αξιόπιστος εταίρος υπό αυτή την προεδρία», δήλωσε στο Bloomberg ο φιλελεύθερος βουλευτής και μέλος του κόμματος της Κέλερ-Σούτερ, Άντρι Ζίλμπερσμιτ. «Ως μικρό έθνος, εξαρτόμαστε από αξιόπιστους εταίρους που τηρούν τις συμφωνίες».
Η Ελβετία βρίσκεται εν μέσω ξεχωριστής συζήτησης για μια συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία καταρτίστηκε στα τέλη του περασμένου έτους και πρόκειται να τεθεί σε δημοψήφισμα. Σε μια έρευνα -που διεξήχθη πριν από την αυτοανακηρυγμένη «Ημέρα Απελευθέρωσης» του Τραμπ σχετικά με τους δασμούς- το 47% των Ελβετών ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της συμφωνίας, ενώ το 35% ήταν αντίθετο.
Δεν είναι μόνο η ανατροπή των παγκόσμιων εμπορικών σχέσεων που ωθεί τους Ελβετούς να επανεξετάσουν τη συνεργασία τους με την ΕΕ. Ο διευθυντής της κρατικής υπηρεσίας προμηθειών άμυνας δήλωσε τον Ιούνιο ότι επιδιώκει στενότερη συνεργασία με τους ευρωπαίους γείτονες, καθώς η παγκόσμια ζήτηση για όπλα αυξάνεται και η αμυντική βιομηχανία της χώρας παρουσιάζει αδυναμίες.
Τέτοιου είδους ιδέες είναι μεταξύ των πολλών τα τελευταία χρόνια που έχουν εξοργίσει τον Ντέτλινγκ και το Λαϊκό Κόμμα της Ελβετίας.
Η απόφαση της Ελβετίας να υιοθετήσει τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας λίγο μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία το 2022 αποτέλεσε ορόσημο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτρέψει την Ελβετία να ακολουθήσει τη γραμμή της όσον αφορά την τιμωρία του Κρεμλίνου, επισημαίνοντας ότι, παρόλο που δεν είναι κράτος-μέλος της ΕΕ, παραμένει «μέρος της Ευρώπης». Η Ελβετία έλαβε το μήνυμα.
Τον περασμένο Αύγουστο, μια ανεξάρτητη επιτροπή συνέστησε στην κυβέρνηση να εμβαθύνει τη στρατιωτική συνεργασία με την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Αυτό προκάλεσε έντονη αντίδραση από το κόμμα του Ντέτλινγκ, το οποίο χαρακτήρισε την πρόταση «προσπάθεια καταστροφής της ελβετικής ουδετερότητας».
Ο Jacob Funk Kirkegaard, ανώτερος ερευνητής του think tank Bruegel, εκτιμά ότι η απομάκρυνση από την αυστηρή ουδετερότητα αντανακλά το πνεύμα της εποχής.
«Η ένταξη στο ΝΑΤΟ ίσως είναι υπερβολή, αλλά αυτή η κατάσταση μπορεί να ωθήσει την Ελβετία σε μια ακόμη στενότερη οικονομική σχέση με την ΕΕ», δήλωσε.
Πιέζεται το «πουλέν» της χώρας
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που ο ελβετικός χρηματοπιστωτικός τομέας, το «καμάρι» της χώρας, βρίσκεται υπό πίεση μετά την κατάρρευση της Credit Suisse, καθώς και λόγω του αυξανόμενου ανταγωνισμού από άλλα χρηματοοικονομικά κέντρα στην Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Παράλληλα, έχουν εφαρμοστεί επώδυνες μεταρρυθμίσεις μετά την κατάρρευση. Η κυβέρνηση τις θεωρεί αναγκαίες, όμως η μοναδική πλέον ελβετική τράπεζα πρώτης κατηγορίας, η UBS Group, τις θεωρεί τόσο επιβαρυντικές που έχει εξετάσει ακόμη και το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας της εκτός της χώρας.
Το οικονομικό πλήγμα
Εκτιμάται ότι οι δασμοί, που τίθενται σε ισχύ την επόμενη Πέμπτη, θα επηρεάσουν περίπου το 60% των ελβετικών εξαγωγών προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, αφήνοντας λίγες επιλογές στην κυβέρνηση της Βέρνης, η οποία θεωρεί την Ουάσινγκτον τη μεγαλύτερη αγορά της για τις εξαγωγές φαρμάκων, ρολογιών, μηχανημάτων και σοκολάτας.
Βεβαίως, η ελβετική οικονομία, με τη χαμηλή ανεργία και τον χαμηλό πληθωρισμό, είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αντέξει το πλήγμα από τον δασμό του 39%, σημειώνει το Bloomberg. Αν οι εξαγωγές φαρμακευτικών προϊόντων περιλαμβάνονταν στον αμετάβλητο δασμό, αυτό θα μεταφραζόταν σε ένα πλήγμα τουλάχιστον 0,7 ποσοστιαίων μονάδων στο ΑΕΠ, σύμφωνα με τον Χανς Γκέρσμπαχ από το οικονομικό ερευνητικό ινστιτούτο KOF στη Ζυρίχη.
Αν εξαιρεθούν τα φαρμακευτικά προϊόντα, το πλήγμα θα κυμαινόταν μεταξύ 0,3 και 0,6 ποσοστιαίων μονάδων. Αυτό θα ήταν ένα ισχυρό πλήγμα, αλλά όχι αρκετό για να ρίξει την οικονομία σε ύφεση.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο «δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας» σε βασικούς βιομηχανικούς τομείς, δήλωσε ο Στέφαν Μπρουπμπάχερ, διευθυντής της εμπορικής ένωσης Swissmem.
Όποια κι αν είναι η έκβαση της τελευταίας στιγμής προσπάθειας της Κέλερ-Σούτερ στην Ουάσινγκτον, το δίδαγμα για την Ελβετία είναι ότι πρέπει να αναγνωρίσει πως δεν βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τις ΗΠΑ, την Κίνα ή την ΕΕ -αλλά είναι ένας μικρός παίκτης.
Αυτό μπορεί να ωθήσει τους Ελβετούς να επανεξετάσουν τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα της «λαμπρής απομόνωσης», σχολίασε ο Κίρκεγκορ.
«Όταν χορεύουν οι ελέφαντες, τα ποντίκια ποδοπατιούνται -και κάπως έτσι έχει συμβεί κι εδώ».
