O Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απλώς αποφάσισε να μην αποφασίσει εάν θα συμμετάσχει στην επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν για δύο εβδομάδες. Αυτό δεν είναι απαραίτητα ένδειξη αδυναμίας όταν ένας αρχηγός αποφασίζει να αφιερώσει χρόνο σε θέματα ζωής και θανάτου.
«Όλοι θα θέλαμε μια διπλωματική λύση εδώ. Και η διπλωματία με μια συγκεκριμένη προθεσμία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική», δήλωσε στο CNN ο Μπρετ ΜακΓκερκ, πρώην ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου και του υπουργείου Εξωτερικών. Ωστόσο, το ιστορικό απρόβλεπτης συμπεριφοράς του Τραμπ θέτει υπό αμφισβήτηση το εάν θα αξιοποιήσει το περιθώριο ελιγμών που έχει δημιουργήσει.
- Διαβάστε ακόμα - Ισραήλ: Μία νεκρή και δεκάδες τραυματίες από ιρανική πυραυλική επίθεση - Τα 4 σημεία της ευρωπαϊκής πρότασης
Και στις δύο προεδρίες του, ο Τραμπ συχνά επέβαλε στον εαυτό του προθεσμία δύο εβδομάδων για δράση σε ακανθώδη ζητήματα - συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συμφωνιών και των κυρώσεων κατά της Ρωσίας - και στη συνέχεια δεν έκανε τίποτα.
Μέχρι την Πέμπτη, όλα τα σημάδια που έρχονταν από τον Λευκό Οίκο έδειχναν ότι ο Τραμπ πλησίαζε στο να διατάξει βομβαρδισμούς των ΗΠΑ στις υπόγειες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν στο Φορντό - παρά τον κίνδυνο να σύρει τις ΗΠΑ σε έναν ακόμη πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Αλλά αφού εξέτασε όλες τις επιλογές, αποσύρθηκε προς το παρόν για να δώσει χρόνο στη διπλωματία.
Θα ανοίξει το «κουτί της Πανδώρας»;
Ένα αμερικανικό χτύπημα στο Ιράν θα άνοιγε το «κουτί της Πανδώρας» και «πιθανότατα θα αποτελούσε το κατεξοχήν ζήτημα στο υπόλοιπο της προεδρίας Τραμπ», δήλωσε στο CNN η Έλι Γκερανμάγιε, ανώτερη πολιτική συνεργάτιδα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
«Μόλις ανοίξει αυτό το κουτί της Πανδώρας, δεν έχουμε ιδέα πού πάνε τα πράγματα. Ο Τραμπ, στο παρελθόν, έχει κάνει ένα βήμα πίσω από το χείλος του πολέμου με το Ιράν, οπότε έχει την ικανότητα να το κάνει ξανά».
Ειδικοί προειδοποιούν ότι μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν θα μπορούσε να βάλει τις ΗΠΑ σε ένα τέλμα ακόμη πιο δύσκολο από τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν - μια παρατεταμένη αντιπαράθεση που θα μπορούσε να διαρκέσει όσο διαρκεί η προεδρία του Τραμπ επιφέροντας βαρύ τίμημα σε αμερικανικές ζωές και πόρους.
«Οποιαδήποτε επίθεση από τις ΗΠΑ θα οδηγήσει σε πλήρη επίθεση από τους Ιρανούς εναντίον αμερικανικών βάσεων στην περιοχή και σε έναν πλήρη πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν», δήλωσε επίσης στο CNN ο Τρίτα Πάρσι, εκτελεστικός αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Κουίνσι στην Ουάσινγκτον. Η Τεχεράνη μπορεί να μην είναι σε θέση να αντέξει μια μακρά μάχη με τις ΗΠΑ, αλλά δεν θα είναι ένας εύκολος πόλεμος ούτε για την Ουάσινγκτον, είπε.
«Το Ιράν είναι μια πολύ μεγάλη χώρα, που σημαίνει ότι θα υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός στόχων που οι ΗΠΑ θα πρέπει να χτυπήσουν για να εξουδετερώσουν την ικανότητα του Ιράν να αντεπιτεθεί», είπε ο Πάρσι, τη στιγμή που δεν υπάρχει ευρεία υποστήριξη για έναν πόλεμο με το Ιράν στο στρατόπεδο του Τραμπ.
Το Ιράν «δεν είναι από αυτούς που παραδίδονται»
Η Ισλαμική Δημοκρατία ήδη θεωρεί τις ΗΠΑ συνένοχες στις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν, λέγοντας ότι οι Ισραηλινοί της επιτίθενται με αμερικανικά όπλα. Και ορισμένοι Ιρανοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι η Τεχεράνη έχει ήδη προετοιμαστεί για έναν παρατεταμένο πόλεμο.
Η άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύγκρουση θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν να ενεργοποιήσει ό,τι έχει απομείνει από τους πληρεξούσιούς του σε όλο το Ιράκ, την Υεμένη και τη Συρία, οι οποίοι έχουν προηγουμένως εξαπολύσει επιθέσεις σε αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία στην περιοχή.
Γνωρίζοντας ότι δεν μπορεί να κερδίσει οριστικά μια σύγκρουση εναντίον του Ισραήλ και των ΗΠΑ, οι ειδικοί λένε ότι η Τεχεράνη ενδεχομένως να επιδιώξει να εμπλακεί σε έναν πόλεμο φθοράς, όπου θα προσπαθεί να εξαντλήσει τη θέληση ή την ικανότητα του αντιπάλου να πολεμήσει σε μια παρατεταμένη και καταστροφική σύγκρουση, όπως έκανε κατά τη διάρκεια του δεκαετούς πολέμου που έδωσε με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσεΐν τη δεκαετία του 1980.
«Η ιρανική στρατηγική μπορεί να καταλήξει να είναι απλώς να προσπαθήσει να συντηρηθεί, να αντεπιτεθεί όσο το δυνατόν περισσότερο και να ελπίζει ότι ο Τραμπ τελικά θα προσπαθήσει να διακόψει τον πόλεμο, όπως έκανε στην Υεμένη», δήλωσε ο Πάρσι.
Μετά από μήνες επιθέσεων εναντίον των ανταρτών Χούθι της Υεμένης που υποστηρίζονται από το Ιράν, οι ΗΠΑ τον Μάιο κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με την ομάδα, προς απογοήτευση του Ισραήλ.
Όχι το τέλος του πυρηνικού προγράμματος
Σε μια ανάρτηση στο Χ στην περσική γλώσσα που απευθύνεται στον Τραμπ, ο πρώην Ιρανός διαπραγματευτής για τα πυρηνικά, Χοσεΐν Μουσαβιάν, ο οποίος τώρα ζει στο Νιου Τζέρσεϊ, κάλεσε τον πρόεδρο να είναι «πρόεδρος της ειρήνης», προειδοποιώντας ότι ένα χτύπημα στο Φορντό θα ήταν άκαρπο - καθώς το Ιράν πιθανότατα έχει μετακινήσει μερικές από τις προηγμένες φυγοκεντρικές συσκευές σε άλλες τοποθεσίες - και πιθανότατα θα ωθήσει το Ιράν να αναζητήσει πυρηνική βόμβα.
Με μία λανθασμένη κίνηση, μπορεί όχι μόνο το Ιράν θα πάρει γρήγορα απόφαση να κατασκευάσει πυρηνική βόμβα, αλλά και να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε έναν πόλεμο του οποίου οι συνέπειες για τον αμερικανικό λαό θα είναι πολύ πιο καταστροφικές από τις επιθέσεις των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, σημειώνουν ειδικοί για το Ιράν.
«Οι Ιρανοί έχουν την τεχνογνωσία και την ικανότητα να ανοικοδομήσουν τα πάντα. Το μόνο που κάνει μια επίθεση είναι ότι το οπισθοδρομεί, ενώ παράλληλα αυξάνει δραματικά το κίνητρο του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικό όπλο», εξηγεί ο Πάρσι.
Το Φορντό θεωρείται ο πιο δύσκολος και περιζήτητος στόχος για το Ισραήλ στην επιθυμία του να καταστρέψει την πυρηνική υποδομή του Ιράν. Αλλά τι ακριβώς βρίσκεται μέσα στην μυστική εγκατάσταση είναι ασαφές.
Το αν μια αμερικανική επίθεση μπορεί να καταστρέψει με επιτυχία το συγκρότημα που είναι κρυμμένο βαθιά σε ένα βουνό κοντά στην ιερή πόλη Κομ παραμένει επίσης ασαφές.
Ο Γιεχίελ Λάιτερ, πρέσβης του Ισραήλ στις ΗΠΑ, δήλωσε στο CNN ότι μόνο η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ έχει το όπλο που μπορεί να καταστρέψει την τοποθεσία. Ωστόσο, οι αναλυτές προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι ακόμη και η αμερικανική βόμβα «καταστροφέα καταφυγίων» - η GBU-57/B, γνωστή ως Massive Ordnance Penetrator - θα μπορούσε να κάνει τη δουλειά.
Πιθανή ραδιενεργή ακτινοβολία
Οι αδιάκοποι βομβαρδισμοί του Ιράν και των πυρηνικών εγκαταστάσεών του από το Ισραήλ έχουν προκαλέσει περιφερειακή ανησυχία σχετικά με πιθανή ραδιενεργή ακτινοβολία, η οποία θα μπορούσε να εξαπλωθεί πολύ πέρα από τα σύνορα του Ιράν σε περίπτωση που χτυπηθεί ένα πυρηνικό εργοστάσιο.
Το Ιράν διαθέτει μόνο ένα πυρηνικό εργοστάσιο, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική πόλη Μπουσέρ - και το Ισραήλ δεν το έχει στοχεύσει.
Ο βομβαρδισμός του Φορντό δεν θα δημιουργούσε τον ίδιο κίνδυνο με τον βομβαρδισμό ενός πυρηνικού αντιδραστήρα, δήλωσαν δύο ειδικοί στο CNN.
Ο Σκοτ Ρόκερ, αντιπρόεδρος για την Ασφάλεια Πυρηνικών Υλικών στην Πρωτοβουλία Πυρηνικής Απειλής, δήλωσε ότι δεν θα υπήρχε σημαντικός κίνδυνος διασποράς ακτινοβολίας στο Φόρντοου «επειδή το εμπλουτισμένο ουράνιο είναι φρέσκο, όπως το ονομάζουμε στη βιομηχανία».
«Δεν έχει περάσει από αντιδραστήρα, και έτσι δεν θα υπήρχε διάχυση ακτινοβολίας σε μεγάλη περιοχή, όπως θα γινόταν, για παράδειγμα, αν βομβάρδιζαν το Μπουσέρ, τον εν λειτουργία πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής, που θα είχε ως αποτέλεσμα τη διασπορά μεγάλης ποσότητας ακτινοβολίας».
Ο Μπέχναμ Μπεν Ταλεμπλού, ανώτερος διευθυντής του προγράμματος για το Ιράν στο Ίδρυμα για την Υπεράσπιση των Δημοκρατιών (FDD), ένα φιλοϊσραηλινό think tank με έδρα την Ουάσινγκτον, περιέγραψε την πιθανή ζημιά ως χημικό πρόβλημα - ένα διαφορετικό είδος πυρηνικής ρύπανσης από τον βομβαρδισμό ενός πυρηνικού αντιδραστήρα.
Μπορεί η Ευρώπη να δώσει λύση στο Ιράν;
Tώρα, τρεις Ευρωπαίοι υπουργοί (Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας) και μία Εσθονός πολιτικός με τον τίτλο του ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για εξωτερικές υποθέσεις και πολιτική ασφαλείας προσπαθούν να δώσουν μία διπλωματική λύση. Οι Ευρωπαίοι όμως είναι δύσκολο να σημειώσουν ουσιαστική πρόοδο, καθώς η κρίση στο Ιράν καταδεικνύει έντονα πόσο πολύ ο Τραμπ έχει εξουδετερώσει την ευρωπαϊκή γεωπολιτική επιρροή την τελευταία δεκαετία, ακόμη και σε τομείς όπου τα συμφέροντα της Ευρώπης μπορεί να ευθυγραμμίζονται με αυτά της Αμερικής, όπως σημειώνει το Politico.
Οι δυνάμεις της ΕΕ έχουν αποτύχει να ασκήσουν μεγάλη επιρροή στην ακροδεξιά κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου στο Ισραήλ, ειδικά μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
«Ωστόσο, υπάρχει κάτι που κρατάει τον Τραμπ πίσω. Δεν πρέπει να υποτιμούμε πόσο μισεί ο Τραμπ τον πόλεμο», δήλωσε στο Politico Ευρωπαίος διπλωμάτης.
Ο Τζον Σόουερς, πρώην επικεφαλής της βρετανικής υπηρεσίας πληροφοριών εξωτερικού, MI6, δήλωσε ότι ο Τραμπ θα προτιμούσε το Ισραήλ να μην ξεκινήσει καθόλου άμεσο πόλεμο με το Ιράν. «Μόλις πριν από μια εβδομάδα έκανε έκκληση στο Ισραήλ να του δώσει περισσότερο χρόνο για τις διαπραγματεύσεις του, αλλά ο Νετανιάχου το αγνόησε αυτό και ο Τραμπ ουσιαστικά ευθυγραμμίστηκε με την ισραηλινή προσέγγιση».
Τι θα κάνει στη συνέχεια το Ισραήλ;
Η παύση του Τραμπ άφησε το Ισραήλ με τα δικά του ερωτήματα. Η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν άφησε καμία αμφιβολία ότι θέλει οι ΗΠΑ να εισέλθουν στη μάχη.
Ένα πιθανό σενάριο είναι ο Νετανιάχου να χρησιμοποιήσει τις επόμενες δύο εβδομάδες για να εξετάσει επιλογές που μπορεί να έχει το Ισραήλ για να απενεργοποιήσει μόνο του το Φορντό και άλλες εγκαταστάσεις. Μία από τις λίγες πιθανότητες είναι μια τολμηρή επιδρομή κομάντο. Αυτό θα ήταν ένα τεράστιο ρίσκο με αβέβαιες πιθανότητες επιτυχίας.
«Η πρόκληση για τους Ισραηλινούς είναι, εάν οι ΗΠΑ δώσουν μια ευκαιρία στις διαπραγματεύσεις, θα περιμένουν οι Ισραηλινοί;», δήλωσε στο CNN ο Σεθ Τζόουνς, πρώην σύμβουλος του διοικητή των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν. «Δεν αποκλείεται... να αποφασίσουν ότι πρέπει να διεξάγουν αυτήν την επιχείρηση στο Φορντό και να μην περιμένουν».
Αυτό μπορεί να υποδηλώνει έναν άλλο λόγο για την παύση του Τραμπ. Ίσως ελπίζει ότι τα γεγονότα των επόμενων δύο εβδομάδων θα τον γλιτώσουν από την ανάγκη να λάβει μια μοιραία απόφαση.
Μια παύση δύο εβδομάδων μπορεί επίσης να δώσει στον πρόεδρο χρόνο για δύο άλλες προτεραιότητες - να προωθήσει αυτό που μπορεί να είναι μια αντιδημοφιλής επιλογή για στρατιωτική δράση στο εσωτερικό - και να παρατάξει πλήρως τα αμερικανικά στρατεύματα για μια επίθεση και τυχόν ιρανικά αντίποινα.
Η προοπτική των αμερικανικών επιθέσεων προκάλεσε αναταραχή στην πολιτική βάση του προέδρου, καθώς η υπόσχεσή του να αποφύγει οποιονδήποτε άλλο πόλεμο στη Μέση Ανατολή ήταν πάντα κεντρική στην ελκυστικότητά του.
Μετά από πέντε μήνες στην εξουσία που έχουν διαλύσει βαθιά εθνικά χάσματα - φαινομενικά σκόπιμα - θα έχει πολύ πιο δύσκολη δουλειά να κερδίσει την υποστήριξη ολόκληρης της χώρας.
