Η επένδυση στο πράσινο μέλλον και οι εργαζόμενοι σε έναν κόσμο που αλλάζει

Μπροστά στις επερχόμενες αλλαγές, και την απειλή της κλιματικής αλλαγής, για το μέλλον, η πράσινη μετάβαση, δηλαδή η στροφή προς φιλικότερες προς το περιβάλλον παραγωγικές διαδικασίες είναι ίσως η πιο σημαντική. 

Στην πράσινη μετάβαση, εκτός από την πρόκληση της ενεργειακής επάρκειας με ανταγωνιστικό κόστος για όλους, μέσω μιας στοχευμένης ενεργειακής πολιτικής, και μιας συνεπούς βιομηχανικής πολιτικής, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, για τη διατήρηση, και βελτίωση, της ανταγωνιστικότητας της παραγωγής, και ο κόσμος της εργασίας αλλάζει μέσα από νέες τεχνολογίες, νέους κλάδους, νέες ειδικότητες, αλλά και επαγγέλματα που θα σταματήσουν να υπάρχουν. Ωστόσο, το συνολικό πρόσημο αναμένεται να είναι θετικό για την ελληνική οικονομία και την απασχόληση. 

Σύμφωνα με EuroFound (2019), όπως καταγράφεται στο τελευταίο Special Report του ΣΕΒ, η πλήρης εφαρμογή της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα αναμένεται να επιφέρει αύξηση της απασχόλησης στην Ελλάδα κατά 0,7% - το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό αύξησης στην ΕΕ. Στην κυκλική οικονομία, αύξηση 5% το χρόνο της ανακύκλωσης, σε συνδυασμό με ενίσχυση των κλάδων επισκευών και ενοικίασης υπολογίζεται να δημιουργήσει συνολικά 78 εκ. θέσεις εργασίας σε αντικατάσταση των 71 εκ. δουλειών που θα χαθούν. , δηλαδή το καθαρό αποτέλεσμα θα είναι 7εκ. θέσεις  εργασίας. Στην Ελλάδα, μόνο η αναβάθμιση του 12-15% του κτιριακού αποθέματος της χώρας αναμένεται να δημιουργήσει 22.000 θέσεις στον κατασκευαστικό τομέα, ενώ η εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα θα δημιουργήσει 15.000 θέσεις εργασίας σε δραστηριότητες ανακύκλωσης. Σε πιο περιφερειακό επίπεδο, το Σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης για τη Δ. Μακεδονία προβλέπει τη δημιουργία 11.500 θέσεων εργασίας μέσω επενδύσεων ύψους 2.5 δισ. σε πράσινες δραστηριότητες. 
Τι είναι όμως τα «πράσινα» επαγγέλματα; Είναι είτε νέα επαγγέλματα άμεσα συνδεδεμένα με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος (όπως ενδεικτικά περιβαλλοντικές τεχνολογίες, διαχείριση αποβλήτων, βιολογία, μετεωρολογία, περιβαλλοντική διοίκηση, αντιρρύπανση, κοκ.), είτε είναι υφιστάμενα που μετασχηματίζονται λόγω περιβαλλοντικά φιλικών πρακτικών (στη γεωργία, τις κατασκευές, τις ΑΠΕ, τις μεταφορές, κοκ).

Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι έχουν κοινό συμφέρον να διασφαλίσουν πως θα αναπτυχθούν οι νέες, πράσινες δεξιότητες, μαζί με τις, τεχνικές και οριζόντιες που είναι επίσης κρίσιμες. Είναι μονόδρομος για την ανταγωνιστική λειτουργία των επιχειρήσεων, την καινοτομία και νέους τρόπους οργάνωσης της εργασίας, αλλά, κυρίως, για την απασχολησιμότητα των σημερινών, και αυριανών, εργαζομένων. 

Για να προσαρμοστούμε στη σημαντική ανακατανομή της απασχόλησης που έρχεται, τρία πολύ σημαντικά κενά πρέπει να αντιμετωπιστούν: Το πρώτο είναι το χάσμα δεξιοτήτων, δηλαδή την έλλειψη συνάφειας μεταξύ των απαιτούμενων προσόντων και δεξιοτήτων που απαιτούνται και αυτών που διαθέτουν οι εργαζόμενοι που θα χάσουν τη δουλειά τους. Το δεύτερο είναι το γεωγραφικό χάσμα, δηλαδή το γεγονός πως οι νέες πράσινες θέσεις εργασίας δεν είναι απαραίτητα στις περιοχές που αντιμετωπίζουν μείωση της απασχόλησης. Το τρίτο είναι το χρονικό χάσμα, με την απώλεια θέσεων εργασίας να είναι άμεση, ενώ η δημιουργία τους, σταδιακή. 

Δεν μπορεί να υπάρξει δίκαιη μετάβαση αν δεν δουλέψουμε ενεργά για τη γεφύρωση και των τριών αυτών χασμάτων σε τρία επίπεδα: Με στρατηγικό «πράσινο» σχεδιασμό σε κλαδικό, και περιφερειακό επίπεδο, αξιόπιστα στοιχεία, αλλά και ένταξη της πράσινης διάστασης στον κοινωνικό διάλογο. Με άμεση προσαρμογή του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης ειδικά για πράσινες δεξιότητες (παράλληλα με τις ψηφιακές). Και με ενθάρρυνση επενδύσεων, ΣΔΙΤ, Δημοσίων Συμβάσεων, κλπ.  με πράσινο πρόσημο προκειμένου να επιταχυνθεί η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Η μεγάλη απειλή είναι η κλιματική αλλαγή. Όμως, είναι εξαιρετικά κρίσιμο, η πράσινη μετάβαση να είναι δίκαιη για όλους. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να χτίσουμε, από σήμερα κιόλας, την προσαρμοστικότητα όλων των εργαζομένων, και των επιχειρήσεων. Είναι θέμα παιδείας, επενδύσεων, στρατηγικού σχεδιασμού και ανοιχτού διαλόγου με τους εμπλεκόμενους και την κοινωνία. Δεν υπάρχουν περιθώρια ούτε για καθυστερήσεις, ούτε για ιδεοληπτικές αρνήσεις. Η ικανότητα της χώρας να προστατεύσει το περιβάλλον, να δημιουργεί προοπτική για όλους, και να έχει δυναμικές, ανταγωνιστικές επιχειρήσεις που καινοτομούν, παράγουν, εξάγουν, και δημιουργούν καλές θέσεις εργασίας εξαρτάται από το πως θα χειριστούμε την πράσινη μετάβαση.