Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένουν επενδυτές και θεσμικοί φορείς τη σημερινή ομιλία του Μάριο Ντράγκι, ο οποίος αναμένεται να ανακοινώσει το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη σταδιακή απόσυρση του Προγράμματος Ποσοτικής Χαλάρωσης (QE).
Με πρόσφατες δηλώσεις του ο «Σούπερ Μάριο» έχει προϊδεάσει για παράταση του προγράμματος πέρα του Δεκεμβρίου και παράγοντες της αγοράς κάνουν λόγο για διατήρηση των νομισματικών κινήτρων τουλάχιστον για το πρώτο εξάμηνο του 2018, με μείωση των μηναίων αγορών, μην υποκύποντας στις ισχυρές πιέσεις που ασκούν τα «γεράκια», οι υπέρμαχοι της σύσφιξης της νομισματικής πολιτικής.
Η αρχή έγινε τον Ιανουάριο του 2015, όταν ο επικεφαλής της ΕΚΤ ανακοίνωσε τη μαζική αγορά κρατικών τίτλων ύψους 60 δισ. ευρώ μηνιαίως, ακολουθώντας το παράδειγμα της αμερικανικής Fed που έλαβε πρώτη αυτό το έκτακτο μέτρο στήριξης της οικονομικής ανάκαμψης το 2008. Τον Μάρτιο του 2016, η ΕΚΤ αύξησε το ποσό αυτό σε 80 δισ. ευρώ, για να το επαναφέρει στα 60 δισ. ευρώ τον Απρίλιο του 2017.
Στα δύο σχεδόν χρόνια εφαρμογής του QE, η κεντρική τράπεζα έχει αγοράσει περισσότερα από 2 τρισ. ευρώ σε κρατικούς και εταιρικούς τίτλους, παρέχοντας –κατά γενική ομολογία– σημαντική στήριξη στην οικονομία της Ευρωζώνης στην προσπάθειά της να ορθοποδήσει.
Σε αντίθεση με τη Fed που άρχισε να αποσύρει τα έκτακτα νομισματικά μέτρα πριν τέσσερα χρόνια, ακόμη και όταν οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό κυμαίνονταν κάτω από τα επιθυμητά επίπεδα του 2%, ο Ντράγκι περιμένει να δει πιο «χειροπιαστές» αποδείξεις για τον πληθωρισμό –τον βασικό πληθωρισμό– παρατείνοντας το QE. Την πολιτική αυτή, βέβαια, δεν την υιοθετεί χωρίς κόστος, αφού σχεδόν όλο το 2017 δέχεται ισχυρές πιέσεις από τη Γερμανία να αποσυρθούν το συντομότερο τα μέτρα χαλάρωσης.
«Έχει επαναληφθεί σε όλους τους τόνους ότι η ΕΚΤ θα είναι εξαιρετικά προσεκτική σε όποια κίνηση κάνει», σχολιάζει στο Bloomberg ο Τζέιμς Νίξον, πρώην οικονομολόγος της κεντρικής τράπεζας και νυν στέλεχος της Oxford Economics. «Οι κεντρικοί τραπεζίτες θα πρέπει να φροντίσουν να σηκωθούν από το τραπέζι χωρίς να ρίξουν τον πύργο με τα τραπουλόχαρτα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Το QE χρειάζεται να παραταθεί για να αποφευχθούν τα λάθη του παρελθόντος -όταν η νομισματική πολιτική ήταν υπερβολικά σφιχτή», σημειώνει ο Αθανάσιος Ορφανίδης, πρώην κεντρικός τραπεζίτης της Κύπρου. «Η ΕΚΤ δεν πρέπει να μπει στον πειρασμό να ακολουθήσει το παράδειγμα της Fed εάν δεν έχει διασφαλίσει πρώτα την επαρκή άνοδο του πληθωρισμού».
Στερεύει η Ευρωζώνη από ομόλογα
Στο τέλος του έτους, ο ισολογισμός της ΕΚΤ θα έχει εκτιναχθεί στα 4,5 τρισ. ευρώ -στο 40% δηλαδή του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Σε αυτά τα επίπεδα ξεκίνησε να μειώνει το QE και η Fed και αυτός είναι ένας λόγος που «πιέζει» την ΕΚΤ.
Εκτός από την πλευρά των αγορών, όμως, στα όριά της φτάνει και η πλευρά των πωλήσεων, αφού τα ευρωπαϊκά ομόλογα που είναι επιλέξιμα για το πρόγραμμα δεν θα υπερβαίνουν τα 200 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις.
Ένα σενάριο, είναι η μείωση των μηνιαίων αγορών στα 30 δισ. ευρώ και διατήρηση του προγράμματος έως τον Σεπτέμβριο. Οι οικονομολόγοι του Bloomberg εκτιμούν ότι ο Ντράγκι έχει το περιθώριο ελιγμών ώστε να παρατείνει το πρόγραμμα χωρίς να «ξεμείνει» από ομόλογα.
Ορισμένου ή αορίστου χρόνου;
Ένα άλλο, πολύ σημαντικό στοιχείο που περιμένουν να δουν οι παράγοντες της αγοράς στις ανακοινώσεις της ΕΚΤ στις 14:45 (ώρα Ελλάδος) είναι εάν το σχέδιο απόσυρσης του QE θα έχει ημερομηνία λήξεως ή θα είναι «αορίστου χρόνου». Οι κεντρικοί τραπεζίτες των ασθενέστερων κρατών της Ευρωζώνης τάσσονται, σύμφωνα με το Bloomberg, υπέρ του δεύτερου σεναρίου.
Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και η Ελλάδα, η οποία -ως γνωστόν– αναμένει εδώ και πολλούς μήνες την ένταξή της στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης, περισσότερο ως μια «σφραγίδα αξιοπιστίας» εν όψει της εξόδου της χώρας από το πρόγραμμα προσαρμογής τον Αύγουστο του 2018.
Θυμίζεται, πάντως, ότι οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ έχουν τονίσει επανειλημμένα ότι για να ενταχθεί η Ελλάδα στο QE θα πρέπει να υπάρχει σαφές σχέδιο απομείωσης του χρέους ώστε να καταστεί βιώσιμο. Αυτό, όμως, μειώνει τις πιθανότητες της ένταξης, καθώς μετά την έξοδο από το πρόγραμμα δεν θα ισχύει το waiver που εφαρμόζεται για τις χώρες σε δημοσιονομική προσαρμογή, ώστε να γίνονται δεκτοί οι κρατικοί τίτλοι χαμηλότερης αξιολόγησης (junk).
