Στην επιφυλακτική στάση της κοινής γνώμης απέναντι στην υιοθέτηση του ευρώ αλλά και στην αντιστροφή του κλίματος μετά την ένταξη της χώρας στο κοινό νόμισμα, αναφέρεται ανάρτηση στο blog της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) με αφορμή την επικείμενη εισαγωγή της Βουλγαρίας στην νομισματική ένωση.
Ειδικότερα, παρατηρείται ότι κατά την προετοιμασία για την ένταξη μίας χώρας στο ευρώ, οι πολίτες συχνά είναι διστακτικοί και διχασμένοι. Ανησυχίες για την αύξηση των τιμών και την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας ή και της ταυτότητάς τους είναι αρκετά συνηθισμένες. Ωστόσο, τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι μετά την υιοθέτηση του ευρώ η στήριξη αυξάνεται αισθητά, κάτι που επιβεβαιώνεται και από τα οκτώ κράτη που έχουν ενταχθεί στην ΕΕ μετά το 2002.
Οι κύριες ανησυχίες πριν την υιοθέτηση του ευρώ
Μέσα από την έρευνα της ΕΚΤ αναδεικνύεται μία σειρά παραγόντνω πολλούς παράγοντες που καθιστούν τους πολίτες επιφυλακτικούς να εγκαταλείψουν το εθνικό τους νόμισμα.
Η βασική και πιο κυρίαρχη ανησυχία είναι ότι οι τιμές θα αυξηθούν όταν το παλιό νόμισμα αντικατασταθεί από το ευρώ. Ειδικότερα, κατά μέσο όρο, 3 στους 4 πολίτες φοβούνται ότι η αλλαγή θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές, κάτι το οποίο τροφοδοτείται από την αβεβαιότητα για το πώς τα καταστήματα θα μετατρέψουν τις τιμές, αλλά και για το εάν η μετάβαση θα χρησιμοποιηθεί ως «δικαιολογία» για στρογγυλοποίηση των τιμών.
Ένα ακόμα θέμα που απασχολεί τους πολίτες είναι η απώλεια ενός συμβόλου εθνικής ταυτότητας. Τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα μπορούν να μεταφέρουν ιστορία, εικόνες και συλλογικές αναμνήσεις. Η αντικατάσταση του εθνικού νομίσματος μπορεί να θεωρηθεί ως μια μικρή απώλεια της κοινής ταυτότητας των πολιτών, ιδίως για τις παλαιότερες γενιές, για τις οποίες το νόμισμα είναι συνυφασμένο με σημαντικές στιγμές της ζωής τους. Περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες εξέφρασαν τέτοιου είδους ανησυχίες.
Επίσης, περίπου 4 στους 10 πολίτες εξέφρασαν ανησυχίες ότι η υιοθέτηση του ευρώ θα οδηγήσει σε απώλεια του εθνικού ελέγχου στην οικονομική πολιτική, καθώς τα επιτόκια και άλλες σημαντικές αποφάσεις θα ορίζονται πλέον εκτός των εθνικών συνόρων.
Γιατί αλλάζει η στήριξη μετά την υιοθέτηση του ευρώ;
Ο πρώτος και κύριος λόγος για την μεταστροφή της κοινής γνώμης είναι ότι πολλοί από τους αρχικούς φόβους δεν επιβεβαιώνονται. Τα θεσμικά όργανα και οι εθνικές αρχές σχεδιάζουν προσεκτικά και από κοινού την μετάβαση, παρέχοντας ξεκάθαρη πληροφόρηση, διπλή αναγραφή τιμών και γραμμές επικοινωνίας για τους καταναλωτές. Επιπλέον, διευκολύνουν την υπογραφή εθελοντικών χαρτών «δίκαιης τιμολόγησης» με τους λιανοπωλητές.
Καθώς τα ΑΤΜ διανέμουν ευρώ, οι μισθοί καταβάλλονται εγκαίρως και τα καταστήματα είναι ανοιχτά σχετικά με τον τρόπο καθορισμού των τιμών, η εμπιστοσύνη στο νέο νόμισμα αυξάνεται.
Μόλις το ευρώ γίνει η νέα σταθερά, οι πολίτες τείνουν να το αποδέχονται μέσω της καθημερινής έκθεσής τους σε αυτό - ένα ψυχολογικό φαινόμενο που ονομάζεται «απλό φαινόμενο έκθεσης». Οι φόβοι για απότομες αυξήσεις των τιμών μπορεί επίσης να εξασθενήσουν, καθώς οι καταναλωτές συνήθως παρατηρούν ότι η μετάβαση έχει περιορισμένες επιπτώσεις στον πληθωρισμό.
Την ίδια στιγμή, τα πλεονεκτήματα της υιοθέτησης του ευρώ αρχίζουν να γίνονται ορατά. Οι ταξιδιώτες απολαμβάνουν την ευκολία του να κάνουν τις συναλλαγές τους στο ίδιο νόμισμα μεταξύ αρκετών χωρών της ΕΕ. Όσοι κάνουν συναλλαγές Online μπορούν να πληρώνουν χωρίς να ανησυχούν για έξοδα συναλλάγματος, το ίδιο και οι επιχειρήσεις. Οι τράπεζες αρχίζουν να προσφέρουν προϊόντα με καλύτερους όρους και οι επενδυτές αντιμετωπίζουν τη χώρα ως μέρος μιας ευρύτερης νομισματικής ζώνης, γεγονός που μπορεί να ενισχύσει το εμπόριο και τις επενδύσεις.
Επιπλέον τα στοιχεία της ΕΚΤ δείχνουν ότι το ευρώ δεν εξαλείφει την εθνική ταυτότητα, αντιθέτως προσθέτει ένα ευρωπαϊκό στρώμα πάνω από αυτήν. Τα εθνικά σύμβολα είναι χαραγμένα στα εγχώρια νομίσματα ευρώ, ενώ η πολιτιστική ζωή και η γλώσσα παραμένουν αμετάβλητες. Με την πάροδο του χρόνου, η ένταξη στην Ευρωζώνη μπορεί να γίνει από μόνη της πηγή υπερηφάνειας και σύμβολο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και σταθερότητας.
Τελικά, η υποστήριξη του κοινο παραμένει υψηλή και αυξάνεται περαιτέρω, καθώς το ευρώ συνεχίζει να προσφέρει επαναλαμβανόμενα, πρακτικά οφέλη που διευκολύνουν τη ζωή. Τα στοιχεία δείχνουν επίσης ότι αμέσως μετά την υιοθέτηση του ευρώ, ένα μεγάλο ποσοστό των πολιτών αισθάνεται ήδη τα προαναφερθέντα οφέλη του ευρώ και, το σημαντικότερο, αυτό το αίσθημα αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, παράλληλα με την υποστήριξη προς το ευρώ.
