Η επαναδρομολόγηση επίλυσης των ρυθμιστικών εκκρεμοτήτων για τη διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, αλλά και η διαμόρφωση της ατζέντας με την οποία Αθήνα και Λευκωσία θα «προσέλθουν» στην τηλεδιάσκεψη την επόμενη Τρίτη με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Ενέργειας, Νταν Γιόρκενσεν, ήταν τα αποτελέσματα της χθεσινής συνάντησης του Έλληνα Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, με τον Υπουργό Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας Γιώργου Παπαναστασίου.
Η συνάντηση, που διεξήχθη σε άριστο κλίμα, έδειξε πως και οι δύο πλευρές έχουν αφήσει πίσω τους την κρίση που ξέσπασε την προηγούμενη εβδομάδα. Όπως είναι φυσικό, στην ατζέντα της σύσκεψης με τον Επίτροπο, θα περιλαμβάνεται η παρουσίαση των επόμενων βημάτων για τα ρυθμιστικά θέματα. Μάλιστα, όπως δήλωσε χθες στο ΚΥΠΕ ο κ. Παπαναστασίου, για τη συνάντησή του με τον κ. Παπασταύρου, προς αυτή την κατεύθυνση συμφωνήθηκε χθες να πραγματοποιηθεί συνάντηση το συντομότερο μεταξύ των δύο ρυθμιστών (ΡΑΕ και ΡΑΕΚ) και του φορέα υλοποίησης (ΑΔΜΗΕ), για τη χαρτογράφηση των εκκρεμοτήτων. Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι πιθανό να δώσει το «παρών» και κάποιος παρατηρητής, ο οποίος θα βοηθήσει την όλη διαδικασία για να μπορέσει να προχωρήσει παραγωγικά η συνάντηση.
Την ίδια στιγμή, οι δύο υπουργοί συμφώνησαν χθες να υπάρξει κοινή γραμμή Ελλάδας και Κύπρου στην τηλεδιάσκεψη, ώστε να ζητηθεί εμπλοκή της Κομισιόν για την προστασία του Great Sea Interconnector από τις τουρκικές αξιώσεις. Αν και από διαφορετικές αφετηρίες -και με διαφορετικές εκτιμήσεις για την τύχη που μπορεί να έχει ένα τέτοιο αίτημα- οι δύο πλευρές φαίνεται να συμφωνούν ότι θα πρέπει πλέον οι Βρυξέλλες να δείξουν εμπράκτως τη στήριξή τους στο πρότζεκτ.
Σταθερές οι «κόκκινες γραμμές» της Αθήνας
Το «παρών» στην τηλεδιάσκεψη του Ευρωπαίου Επίτροπου, για το οποίο αυτή μετατέθηκε την επόμενη εβδομάδα, δείχνει την έντονη ανησυχία της Κομισιόν για την τύχη του έργου, με το οριστικό ναυάγιο να βρίσκεται προ των πυλών. Έτσι κι αλλιώς, παρά τις επιμέρους συμφωνίες που προέκυψαν πάντως κατά τη χθεσινή συνάντηση, Αθήνα και Λευκωσία διατηρούν τις «κόκκινες γραμμές» τους, οι οποίες δυσκολεύουν να υπάρξει μία συνολική «χρυσή τομή» των δύο πλευρών.
Από την πλευρά της Αθήνας, όπως έχει αναδείξει σε αρκετές περιπτώσεις το Insider.gr, «κόκκινη γραμμή» είναι πως η διευθέτηση των οικονομικών εκκρεμοτήτων αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση ώστε να δρομολογηθούν εκ νέοι οι έρευνες βυθού και κατά συνέπεια να δοκιμαστεί επί του πεδίου το γεωπολιτικό ρίσκο που διατρέχει.
Μάλιστα, σε αυτές τις εκκρεμότητες δεν σταματούν στην «ενεργοποίηση» της πληρωμής εντός του 2025 της πρώτης δόσης των 25 εκατ. ευρώ. Αντίθετα, στο πνεύμα και όσων προβλέπει το Πλαίσιο Συμφωνίας των δύο χωρών, περιλαμβάνεται και η είσοδος της Κύπρου στο μετοχικό κεφάλαιο του έργου, με τα 100 εκατ. ευρώ που έχει δεσμεύσει για αυτό τον σκοπό στο κυπριακό Ταμείο Ανάκαμψης.
Στην περίπτωση της κυπριακής κυβέρνησης, υπάρχουν δύο προσεγγίσεις. Η πιο ακραία εκφράζεται από τον Κύπριο υπουργό Οικονομικών, ο οποίος υποστηρίζει πως το έργο δεν είναι βιώσιμο. Άποψη που ουσιαστικά μπλοκάρει την καταβολή των 25 εκατ. ευρώ, με δεδομένο ότι αυτά θα καταβληθούν εμμέσως από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Μοχλός πίεσης της Κομισιόν το πάγωμα της δόσης από την Κύπρο
Η πιο ήπια προσέγγιση στους κόλπους της κυπριακής κυβέρνησης, που δεν αμφισβητεί τη βιωσιμότητα του έργου, είναι πως η διασύνδεση παραμένει «παγωμένη» όσο δεν επανεκκινούν οι έρευνες, ακόμη κι αν συνεχίζεται η κατασκευή του καλωδίου από τη Nexans. Επομένως, η καταβολή των 25 εκατ. θα «ξεπαγώσει» όταν «ξεπαγώσουν» και οι υπόλοιπες έρευνες.
Με βάση κύκλους της Λευκωσίας, ένα ακόμη επιχείρημα είναι πως η μη καταβολή της πρώτης δόσης ενισχύει την πίεση προς την Κομισιόν, ώστε να αναλάβει δράση έναντι των παρανόμων αξιώσεων της Τουρκίας. Όπως σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι, το πρόβλημα δεν είναι οικονομικό, καθώς για τα δεδομένα ενός κράτους, 25 εκατ. αποτελούν ένα αμελητέο ποσό. Μάλιστα, εκτιμούν ότι η κρίση που έχει δημιουργηθεί με τη μη καταβολή τους, είναι και ο λόγος που για πρώτη φορά κινητοποιείται στην πράξη ο Ευρωπαίος Επίτροπος (πέρα από τις δημόσιες δηλώσεις) για το έργο.
Επομένως, έχει αναδείξει το μείζον πρόβλημα, το οποίο είναι το γεωπολιτικό ρίσκο, καθώς όλες οι υπόλοιπες προκλήσεις (τεχνικές, οικονομικές) μπορούν να αντιμετωπιστούν. Αν και η κινητοποίηση του Επιτρόπου γίνεται με καθυστέρηση -και σε αυτό φέρουν ευθύνη και οι χειρισμοί του φορέα διαχείρισης- μπορεί ακόμη και τώρα να αλλάξει τα δεδομένα. Κι αυτό γιατί η Κομισιόν μπορεί να εντάξει την υλοποίηση του καλωδίου σε όλο το πλέγμα των σχέσεων της ΕΕ με την Άγκυρα, στο οποίο διαθέτει μοχλούς πίεσης.
Κρούση μέχρι την Πρόεδρο της ΕΕ
Στο ίδιο μήκος κύματος, οι πηγές της Λευκωσίας επισημαίνουν πως αν δεν υπάρξουν τα επιθυμητά αποτελέσματα μέσω του Επιτρόπου Ενέργειας, τότε Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να κλιμακώσουν την πίεσή τους, πλέον προς την ίδια την Πρόεδρο της Επιτροπής.
«Έπρεπε το καλώδιο να αποτελεί διαφορά μεταξύ της Ευρώπης και της Τουρκίας. Πιστεύω ότι αν η Κομισιόν "βγει μπροστά", έχει την δυνατότητα να αλλάξει το τοπίο. Το θέμα είναι αν θέλει. Μόνο δηλώσεις έχει κάνει μέχρι στιγμής», προσθέτουν χαρακτηριστικά, προσθέτοντας πάντως ότι υπάρχουν ανώτατοι αξιωματούχοι στην Κομισιόν που θεωρούν ότι η Τουρκία είναι πολύ σημαντικός εταίρος της Ευρώπης, για να εμπλακεί στο θέμα.
Πάντως, θέση της ελληνικής πλευράς είναι πως πριν από το ενδεχόμενο γεωπολιτικού ναυαγίου, το έργο «θα καταλήξει στα βράχια» πρώτα για οικονομικούς λόγους, αν η Κύπρος δεν εκπληρώσει τις οικονομικές υποχρεώσεις της προς το έργο. Έτσι, το πάγωμα των πληρωμών προς τη Nexans σημαίνει πως η γαλλική εταιρεία μπορεί κάλλιστα οποιαδήποτε στιγμή να το βγάλει από την πρίζα.
Επίσης, οι αλλεπάλληλες δηλώσεις στελεχών της Κομισιόν, για το ότι οι δύο χώρες πρέπει να δεσμευθούν στην υλοποίηση της διασύνδεσης (όπως αυτές που έγιναν δύο 24ωρα νωρίτερα στο ΚΥΠΕ) δείχνουν ότι και οι Βρυξέλλες θεωρούν απόλυτη πρωταρχική προϋπόθεση τη διαμόρφωση όρων οικονομικής βιωσιμότητας για το πρότζεκτ. Επομένως, όσο δεν ξεκαθαρίζει το τοπίο αναφορικά με την οικονομική πτυχή της διασύνδεσης, οι Βρυξέλλες (είτε προσχηματικά είτε όχι) δύσκολα θα δεχθούν να μπει επί τάπητος το θέμα του γεωπολιτικού ρίσκου. Εκτίμηση που «δείχνει» πως και στην τηλεδιάσκεψη της επόμενης εβδομάδας με τον Επίτροπο Ενέργειας, δεν αναμένεται να προκύψουν καθοριστικές εξελίξεις.
Έπρεπε να παγώσει η κατασκευή
Οι πηγές της Λευκωσίας επισημαίνουν ότι τα προβλήματα του έργου οφείλονται στο ότι το έργο ξεκίνησε με λανθασμένο τρόπο. Κάτι για το οποίο δεν ευθύνεται ο ΑΔΜΗΕ, ο οποίος το ανέλαβε στην πορεία. Η μόνη αστοχία είναι πως δεν εκτιμήθηκε εγκαίρως η βαρύτητα του γεωπολιτικού ρίσκου, ώστε να διακοπεί η κατασκευή του καλωδίου μέχρι να αντιμετωπιστεί αυτός ο κίνδυνος.
Ως αποτέλεσμα, το κόστος του έργου συνεχίζει να αυξάνεται, κάτι που εκμεταλλεύεται η Τουρκία. Κι αυτό γιατί καθώς όσο κωλυσιεργώντας αυξάνεται η επιβάρυνση Ελλάδας και Τουρκίας, τόσο περισσότερους λόγους έχει η Άγκυρα να γίνει πιο αδιάλλακτη.
«Καμιά φορά στην Ελλάδα δεν ακούγονται τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς, δηλαδή της Κύπρου, η οποία ανησυχεί μόνο για το ότι η διαχείριση του γεωπολιτικού ρίσκου δεν έγινε στον χρόνο που έπρεπε. Και στο επίκεντρο της κριτικής δεν μπαίνει η Ελλάδα, αλλά η Ευρώπη. Αυτή είναι η διαφορά που δεν καταλαβαίνει ο Έλληνας. Νομίζει ότι με το να το μιλάμε για τον γεωπολιτικό κίνδυνο "δείχνουμε" την Ελλάδα», προσθέτουν οι ίδιοι κύκλοι.
Με την ίδια λογική, επισημαίνουν πως αν αποτύχει η πίεση προς την Κομισιόν, η αποτυχία χρεώνεται στην Ευρώπη. Ούτε στην Ελλάδα, ούτε στον ΑΔΜΗΕ.
