Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ζωτική απειλή για την ελληνική γεωργία, με μεγάλες συνέπειες τόσο για το περιβάλλον όσο και για την οικονομία της χώρας μας. Πρόσφατες μελέτες εκτιμούν τις επιπτώσεις μέχρι το 2060, εξετάζοντας τρεις βασικές παραμέτρους: τις μακροπρόθεσμες κλιματικές αλλαγές, την αύξηση των ακραίων φαινομένων, και τις ευρύτερες οικονομικές επιπτώσεις. Τα στοιχεία βασίζονται σε έρευνες από το MDPI.
Οικονομικές απώλειες στην παραγωγή
Οι άμεσες ζημίες στην παραγωγικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αλλά και της κτηνοτροφίας εκτιμώνται από 430 εκατ. ευρώ έως και 1δισ.! ετησίως, για την περίοδο 2041–2060, ανάλογα με το σενάριο κλιματικής αλλαγής και το επίπεδο ακραίων φαινομένων. Μεσοπρόθεσμα (2021–2040), οι απώλειες κυμαίνονται μεταξύ 437 και 643 εκατ. ευρώ ετησίως.
Όταν ληφθούν υπόψη οι δευτερογενείς επιδράσεις -σε τομείς όπως βιομηχανία τροφίμων, ο τουρισμός και λιανεμπόριο- οι οικονομικές απώλειες διπλασιάζονται. Στα πιο δυσμενή σενάρια (με έντονα ακραία φαινόμενα), η συρρίκνωση του ΑΕΠ υπολογίζεται σε 0,35 %–0,57 % ετησίως, με απώλεια 347–902 εκατ. ευρώ στην αντίστοιχη περίοδο.
Οι απώλειες θέσεων εργασίας εκτιμώνται σε 24.600–39.200 άτομα ετησίως στην περίοδο 2021–2060, που μπορεί να φτάσουν έως και 60.000 περίπου αν τα ακραία φαινόμενα αυξηθούν δέκα φορές σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα. Περιοχές με έντονη εξάρτηση από τη γεωργία, όπως είναι η Θεσσαλία, η Κεντρική Μακεδονία, η Κρήτη κ.λπ, θα υποστούν τις μεγαλύτερες πιέσεις.
Ακραία καιρικά φαινόμενα
Οι πρόσφατες καταστροφές —όπως η καταιγίδα DANIEL (Σεπτέμβρης 2023) που προκάλεσε ζημίες άνω του 1,5 δισ. € μόνο στη Θεσσαλία— επιβεβαιώνουν την έξαρση των ακραίων φαινομένων. Οι μελέτες δείχνουν ότι μέχρι το 2060 οι ζημίες από ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, καύσωνες, βροχοπτώσεις) θα αυξηθούν σημαντικά, ιδίως όταν αυτές οι περιοχές είναι παραγωγικές. Περιοχές όπως η Θεσσαλία και η Κεντρική Μακεδονία θα σηκώσουν δυσανάλογο βάρος, ενώ οι οικονομικές και κοινωνικές αντοχές θα δοκιμαστούν σκληρά έως τότε.
Λύσεις;
Σύμφωνα με μελέτες, υπάρχουν πρακτικές, όπως μετατόπιση ημερομηνιών σποράς, αύξηση νερού άρδευσης και χρήση ανθεκτικών ποικιλιών που μπορούν να περιορίσουν τις ζημιές. Όμως απαιτείται συντονισμένος σχεδιασμός, μέτρα στήριξης και επένδυση σε τεχνολογία για την εγκατάστασή τους.
Η πορεία έως το 2060 είναι ξεκάθαρη και αν στην Ελλάδα δεν προετοιμαστούμε από τώρα με στρατηγικές και επενδύσεις, θα αντιμετωπίσουμε σημαντικές απώλειες στο γεωργικό εισόδημα, σε θέσεις εργασίας και κοινωνική συνοχή… και δεν θα φτάνει μόνο ο τουρισμός για να σώσει ότι θα έχει απομείνει…
