Σε «Ημέρα της Μαρμότας» μετατρέπεται τελικά η «Ημέρα της Απελευθέρωσης» που ανακήρυξε ο Ντόναλντ Τραμπ στις 2 Απριλίου, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Le Monde. Η εμπορική του πολιτική, η οποία υποτίθεται ότι θα επιβάλει απαγορευτικούς δασμούς σε χώρες που δεν επιθυμούν να υπογράψουν συμφωνίες ευνοϊκές για τις ΗΠΑ, δυσκολεύεται να καταλήξει σε μια λύση, κρατώντας την παγκόσμια οικονομία βυθισμένη στην αβεβαιότητα.
Οι πομπώδεις ανακοινώσεις του για τους ανταποδοτικούς δασμούς την Άνοιξη προκάλεσαν ένα ξέσπασμα πανικού στην αγορά ομολόγων, αναγκάζοντάς τον να χορηγήσει στους εμπορικούς του εταίρους μια περίοδο χάριτος 90 ημερών. Όταν το τελεσίγραφο έληξε την Τετάρτη 9 Ιουλίου, η κυβέρνηση των ΗΠΑ, έχοντας αποτύχει να εξασφαλίσει όσες διμερείς συμφωνίες ήθελε, αποφάσισε να ορίσει νέα καταληκτική ημερομηνία την 1η Αυγούστου, συνοδευόμενη από απειλές για πρόσθετους δασμούς σε περίπου 20 χώρες, καθώς και σε χαλκό, φαρμακευτικά προϊόντα και ημιαγωγούς.
Παρόλο που οι επανειλημμένες αναβολές και οι μεταβαλλόμενοι όροι έχουν υπονομεύσει την αξιοπιστία της στρατηγικής του Τραμπ, αυτές οι ταλαντεύσεις δεν έχουν εκπλήξει πολλούς. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ φαίνεται να διχάζεται ως προς το πώς να προχωρήσει, αντιμετωπίζοντας την πολυπλοκότητα μιας διαδικασίας που είχε υποτιμήσει. Αφού υποσχέθηκε ότι ο πρόεδρος θα εξασφάλιζε «90 συμφωνίες σε 90 ημέρες», μόλις τρεις συμφωνίες έχουν υπογραφεί σε αυτό το στάδιο: με το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βιετνάμ και την Κίνα.
Ενώ οι παραδοσιακές εμπορικές συμφωνίες συνήθως εκτείνονται σε εκατοντάδες σελίδες και χρειάζονται χρόνια διαπραγμάτευσης, ο Τραμπ συμφώνησε με ένα έγγραφο μόλις λίγων σελίδων με το Ηνωμένο Βασίλειο, γεμάτο υποσχέσεις που δεν έχουν ακόμη εκπληρωθεί και υπάρχουν αρκετά ερωτηματικά για το εάν θα εκπληρωθούν. Με το Βιετνάμ, δεν έχει δημοσιευτεί κανένα κείμενο και οι λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν έχουν δημοσιευτεί. Όσο για την Κίνα, ήταν ο Σι Τζινπίνγκ που ανέτρεψε την ισορροπία δυνάμεων υπέρ του αναγκάζοντας τον ομόλογό του να υποχωρήσει προκειμένου να επιτευχθεί μια πολύ εύθραυστη εκεχειρία.
Υποτιμημένη λέξη
Η ΕΕ μπορεί να βρίσκεται κοντά στην οριστικοποίηση μιας συμφωνίας, όμω οι διαπραγματευτές δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν άμεση ελάφρυνση των δασμών και μια δέσμευση να μην εισαχθούν νέα μέτρα. Ποιες εγγυήσεις προσφέρει ο Τραμπ ότι σε τρεις ή εννέα μήνες δεν θα διπλασιάσει τις προσπάθειές του με κάποιο πρόσχημα ή δεν θα απαιτήσει περαιτέρω παραχωρήσεις; Αυτή είναι η ουσία του προβλήματος με την προσέγγισή του: Ανατινάζοντας το πλαίσιο του πολυμερισμού και του διεθνούς δικαίου και αντικαθιστώντας το με τακτικές βίας, ο λόγος των ΗΠΑ έχει χάσει την αξία του.
Μια εμπορική πρόταση των ΗΠΑ που θα μπορούσε να φαίνεται ανεκτή στην ΕΕ ενδεχομένως να την φέρει αντιμέτωπη με μια βαρυσήμαντη επιλογή: να αποδεχτεί μια προσφορά που κάθε άλλο παρά τέλεια είναι ή να ρισκάρει για να εξασφαλίσει εξαιρέσεις της τελευταίας στιγμής σε βασικούς κλάδους;
«Εάν λάβουμε επιστολή από τις ΗΠΑ, πρέπει να συζητήσουμε αν την αποδεχόμαστε», δήλωσε ο ανώτερος Ευρωπαίος νομοθέτης Μπερντ Λάνγκε, ο οποίος προεδρεύει της επιτροπής εμπορίου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πάνω από 10 χρόνια. «Μια συμφωνία δεν είναι υπαγόρευση», είπε, σύμφωνα με το Politico. Ο Λάνγκε, Γερμανός Σοσιαλδημοκράτης, προειδοποίησε ότι μια μονόπλευρη συμφωνία θα μπορούσε να μην κερδίσει την υποστήριξη του Κοινοβουλίου.
Aπό την άλλη, η παράταση της προθεσμίας «λειτουργεί υπέρ της ΕΕ», δήλωσε στο Politico ο Ντέιβιντ Κλάιμαν, ειδικός στο εμπόριο στο think tank ODI στις Βρυξέλλες, επισημαίνοντας τις εκκρεμείς δικαστικές διαδικασίες των ΗΠΑ κατά των δασμών του Τραμπ.
Το «δώρο» στον Λούλα
Η αλήθεια είναι ότι ο Τραμπ επιβάλλει δασμούς ανάλογα με τις διαθέσεις και τις εμμονές του, χωρίς να λαμβάνει υπόψη την οικονομική λογική. Για του λόγου το αληθές και ο δασμός 50% που επέβαλε στη Βραζιλία, κατηγορώντας την ότι κατηγορεί τον πολιτικό του σύμμαχο, τον πρώην πρόεδρο Ζαΐχ Μπολσονάρο, για απόπειρα πραξικοπήματος.
Η ανακοίνωση έρχεται μετά από αρκετές ημέρες αυξημένης έντασης μεταξύ των δύο χωρών, εν μέσω νομικών προβλημάτων του Μπολσονάρο. Διωκόμενος επί του παρόντος από το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο της Βραζιλίας, ο πρώην αρχηγός του κράτους κατηγορείται για απόπειρα οργάνωσης πραξικοπήματος στις αρχές του 2023 για την ανατροπή των αποτελεσμάτων των προεδρικών εκλογών και απόπειρα δολοφονίας του Λούλα, του νικητή των εκλογών. Η ετυμηγορία θα μπορούσε να εκδοθεί το Σεπτέμβριο και να τον οδηγήσει σε ποινή φυλάκισης 43 ετών.
Στην αντιπαράθεσή του με τον Τραμπ, ο Λούλα πιστεύει ότι κατέχει ισχυρά χαρτιά. Μόνο το 12% των βραζιλιάνικων εξαγωγών κατευθύνεται προς τις ΗΠΑ, σε σύγκριση με το 30% στην Κίνα, η οποία είναι μακράν η κορυφαία αγορά για τα βραζιλιάνικα αγροτικά προϊόντα. Άλλωστε, τους τελευταίους μήνες, ο Λούλα έχει εργαστεί για τη διαφοροποίηση των οικονομικών συνεργασιών της χώρας του.
«Ο Τραμπ προσπαθεί άσκοπα να επιδεινώσει τις σχέσεις με τη Βραζιλία, μια χώρα με την οποία οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό πλεόνασμα εδώ και 10 χρόνια. Ο Λούλα δεν πρέπει να πέσει σε αυτή την παγίδα», δήλωσε στη Le Monde ο Χουσεΐν Καλούτ, καθηγητής στο Χάρβαρντ.
Πολύ περισσότερο, η αναμέτρηση μεταξύ του Λευκού Οίκου και του προέδρου της Βραζιλίας θα μπορούσε στην πραγματικότητα να ωφελήσει τον Λούλα, ο οποίος έχει αποδυναμωθεί στις δημοσκοπήσεις και αντιμετωπίζει ένα εχθρικό Κογκρέσο. Κατ΄ιδίαν, αρκετοί στενοί συνεργάτες του Λούλα εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το «δώρο» που προσέφερε ο πρόεδρος των ΗΠΑ. «Σε μια εθνικιστική χώρα όπως η Βραζιλία, είναι πιθανόν η χώρα να συσπειρωθεί για να υπερασπιστεί τους θεσμούς και την κυριαρχία της», δήλωσε επίσης στη γαλλική εφημερίδα ο Όλιβερ Στούενκελ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Fundação Getulio Vargas.
Δύναμη χωρίς αποτέλεσμα;
Αναφανδόν, το διεθνές εμπόριο έχει βυθιστεί σε μια ανησυχητική δίνη. Εν μέσω μιας νέας κρίσης σύγχυσης, η κυβέρνηση των ΗΠΑ προσπαθεί να προβάλει δύναμη αποφεύγοντας παράλληλα έναν ακόμη οικονομικό πανικό.
Αλλά καθώς οι ολοένα και πιο χαοτικές ανακοινώσεις συσσωρεύονται και οι προθεσμίες παρατείνονται, ο κίνδυνος απλώς αναβάλλεται. Και δεν έχει ληφθεί υπόψη και ένας «χορός» αντιποίνων, που θα μπορούσε να φέρει αδιέξοδα.
Η NYT χαρακτηρίζει τη θέση της ΕΕ με «γεωπολιτικό πνιγμό», καθώς αφενός έχει εγκλωβιστεί σε μία ατελέσφορη, επί του παρόντος, διαπραγμάτευση με το Λευκό Οίκο και αφετέρου έχει να αντιμετωπίσει τις τεράστιες επιδοτήσεις του Πεκίνου στις βιομηχανίες του και την «πλημμύρα» των φθηνών κινεζικών αγαθών που μπαίνουν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Την ημέρα που οι απειλές Τραμπ θα υλοποιηθούν, η αντίδραση της αγοράς θα μπορούσε να είναι τόσο βίαιη όσο του Απριλίου. Προς το παρόν, η χρηματιστηριακή αγορά στοιχηματίζει ότι «ο Τραμπ πάντα διστάζει». Αλλά για πόσο καιρό;
Στην περίπτωση ωστόσο που «ο Τραμπ πάντα διστάζει», ενδεχομένως τα πράγματα να είναι ακόμη χειρότερα, καθώς ο κόσμος θα εγκλωβιστεί σε μία διαρκή απειλή δασμών, με αυξομείωση των εντάσεων και κάποια διαλείμματα, που σημαίνει καταδίκη σε μία αέναη αβεβαιότητα που κανείς δεν θα ξέρει τι θα του ξημερώνει….
