Ροή
Ψηφίζεται σήμερα από τη Βουλή το νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών για την διαφάνεια και τον ανταγωνισμό στα δάνεια, καθώς και για την προστασία των ευάλωτων οφειλετών. Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται και οι διατάξεις για την ανανέωση του προγράμματος «Ηρακλής» για την περαιτέρω μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων.
Το νομοσχέδιο στοχεύει στη διαφάνεια στις σχέσεις των δανειοληπτών με τις εταιρείες διαχείρισης «κόκκινων» δανείων, στην προστασία των ευάλωτων δανειοληπτών και στην ενίσχυση του ανταγωνισμού στο τραπεζικό σύστημα.
Προς αυτή την κατεύθυνση:
- Επιβάλλει υποχρεώσεις διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών στους servicers,
- Διευρύνει την προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους οφειλέτες,
- Εκσυγχρονίζει και βελτιώνει τις ρυθμίσεις για τον εξωδικαστικό μηχανισμό,
- Θεσπίζει την δυνατότητα χορήγησης δανείων από μη τραπεζικούς φορείς ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός προς όφελος των δανειοληπτών,
- Επεκτείνει τις συναλλαγές μέσω του συστήματος άμεσων πληρωμών (IRIS) που αφορούν συναλλαγές χωρίς προμήθειες.
Αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας για τους servicers
Όσον αφορά στις υποχρεώσεις των servicers και στα νέα δικαιώματα των δανειοληπτών, το νομοσχέδιο υποχρεώνει τους πρώτους να παρέχουν, μέσω ειδικής ψηφιακής πλατφόρμας, προσωποποιημένη και αναλυτική ενημέρωση προς τους οφειλέτες, για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Ο οφειλέτης θα μπορεί να βλέπει όλα τα στοιχεία εισερχόμενος με χρήση του κωδικού του σε ειδική εφαρμογή στις ιστοσελίδες των servicers, όπως κάνει σήμερα στο web banking της τράπεζάς του. Μέχρι να λειτουργήσει το νέο σύστημα προσωποποιημένης πληροφόρησης, το αργότερο έως τις 31 Μαρτίου 2024, οι servicers υποχρεούνται να παρέχουν εγγράφως τις πληροφορίες αυτές (ύψος οφειλής, δόσεις, επιτόκιο κλπ.) σε κάθε δανειολήπτη μετά από αίτησή του σε προθεσμία 30 ημερών.
Επιπλέον σύμφωνα με τις προβλέψεις της σχετικής Κοινοτικής Οδηγίας 2021/2167 εισάγονται πέντε νέες υποχρεώσεις ως προς την ενημέρωση, εξυπηρέτηση και τον σεβασμό των δικαιωμάτων των καταναλωτών:
- Η προστασία των προσωπικών στοιχείων και της ιδιωτικής ζωής των δανειοληπτών.
- Η απαγόρευση παρενόχλησης, καταναγκασμού ή αθέμιτης επιρροής κατά την επικοινωνία του servicer με τον πολίτη.
- Η έγγραφη γνωστοποίηση στον δανειολήπτη σε γλώσσα σαφή και κατανοητή, του υπολοίπου της οφειλής μετά από οποιαδήποτε μεταβίβαση πίστωσης.
- Η καθιέρωση διαφανών, άμεσων και δωρεάν διαδικασιών για τη διαχείριση των καταγγελιών των δανειοληπτών.
- Σύνδεση με τις προβλέψεις του Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ και σεβασμό των δικαιωμάτων των δανειοληπτών.
Εάν οι servicers δεν τηρούν τα ανωτέρω, απειλούνται με ποινές που περιλαμβάνουν πρόστιμα έως 500.000 ευρώ, υποχρέωση διόρθωσης της παράβασης και φθάνουν μέχρι και σε ανάκληση της άδειας λειτουργίας τους.
Μεγαλύτερα «κουρέματα» με τον Εξωδικαστικό Μηχανισμό
Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις με τις οποίες διευρύνεται η προστασία για τους πραγματικά ευάλωτους δανειολήπτες και παράλληλα βελτιώνεται η λειτουργία του Εξωδικαστικού Μηχανισμού για όλους όσοι προσφεύγουν σε αυτόν. Ειδικότερα:
Η πρόταση αναδιάρθρωσης του χρέους των ευάλωτων οφειλετών (για τους οποίους έχει εκδοθεί η σχετική βεβαίωση) γίνεται κατ' αρχήν υποχρεωτικά αποδεκτή από τις Τράπεζες, τους servicers και το Δημόσιο. Από εδώ και στο εξής δεν θα μπορεί να απορρίπτει ένας υπάλληλος των τραπεζών ή των servicers τις προτάσεις του εξωδικαστικού, αλλά τόσο οι τράπεζες όσο και οι servicers θα πρέπει να προσφεύγουν δικαστικά (αναλαμβάνοντας και το κόστος της διαδικασίας) για να αμφισβητήσουν την πρόταση, εάν διαθέτουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο ευάλωτος δεν είναι πραγματικά ευάλωτος. Φυσικά ο δανειολήπτης διατηρεί το δικαίωμα να απορρίψει την πρόταση. Σημειώνεται ότι το 50 % των προτάσεων ρύθμισης χρεών ευάλωτων οφειλετών απορρίπτονται από τους servicers. Με το νέο καθεστώς οι πραγματικά ευάλωτοι οφειλέτες θα μπορέσουν να ρυθμίσουν τα χρέη τους.
Προβλέπονται επίσης βελτιώσεις στον μαθηματικό τύπο – αλγόριθμο για δάνεια με εμπράγματη εξασφάλιση προκειμένου να αυξηθεί το «κούρεμα» της οφειλής για όλους τους δανειολήπτες και όχι μόνο τους ευάλωτους. Με τη νέα ρύθμιση το «κούρεμα» για τα δάνεια που καλύπτονται με εμπράγματη ασφάλεια αυξάνεται, έως και κατά 28 %, σε σχέση με το ισχύον καθεστώς.
Ορίζεται σε 3% σταθερό για 3 έτη το επιτόκιο για όλες τις ρυθμίσεις. Σήμερα το επιτόκιο για τα χρέη προς τράπεζες και servicers είναι euribor συν 2,5 μονάδες για εξασφαλισμένες οφειλές και συν 3 μονάδες για μη εξασφαλισμένες οφειλές. Για τις ρυθμίσεις χρεών προς το Δημόσιο και τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ήταν ήδη 3% σταθερό.
Επεκτείνεται η δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό προσώπων που «κληρονόμησαν» οφειλές προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης, που έχουν βεβαιωθεί σε βάρος επιχειρήσεων που έχουν κλείσει.
Βελτιώσεις στο πλαίσιο του Φορέα Ακινήτων
Το νομοσχέδιο προβλέπει βελτιώσεις στο πλαίσιο σύστασης και λειτουργίας του Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων, ο οποίος είναι το τελευταίο καταφύγιο του ευάλωτου δανειολήπτη. Στόχος του Φορέα είναι ο ευάλωτος δανειολήπτης να μένει στο σπίτι του για 12 χρόνια πληρώνοντας ένα μικρό ενοίκιο και κατοχυρώνοντας παράλληλα το δικαίωμα επαναγοράς από τον Φορέα.
Με τη νέα ρύθμιση που εισάγεται με το ν/σ, το project του Φορέα Ακινήτων γίνεται ελκυστικότερο για τους ιδιώτες επενδυτές (σημειώνεται ότι ο Φορέας πρέπει να συσταθεί με ιδιωτικά κεφάλαια) και από την άλλη μειώνεται το κόστος επαναγοράς του σπιτιού του από τον ευάλωτο οφειλέτη. Πιο συγκεκριμένα:
- Καταργείται το «πέναλτι» που ίσχυε το οποίο υποχρέωνε τον οφειλέτη να πληρώσει τα μισθώματα των 12 ετών ακόμα και στην περίπτωση που αγόραζε το σπίτι του νωρίτερα.
- Εξομοιώνεται η φορολόγηση του Φορέα με το φορολογικό καθεστώς των εταιριών που επενδύουν και διαχειρίζονται ακίνητα που παράγουν εισόδημα (REICs).
- Προβλέπεται ότι ο φορέας θα αποκτά τα ακίνητα με έκπτωση 30% επί της εμπορικής αξίας, έκπτωση από την οποία θα ωφεληθεί και ο δανειολήπτης καθώς θα μειωθεί αντίστοιχα η τιμή επαναγοράς του σπιτιού του.
- Θεσπίζεται η υποχρέωση εκ μέρους του οφειλέτη να επιτρέπει την πρόσβαση εμπειρογνώμονα στην κατοικία προκειμένου να καταγράψει την πραγματική κατάσταση και αξία του ακινήτου.
Δάνεια και από μη τραπεζικούς οργανισμούς
Με το νομοσχέδιο, και άλλες εταιρείες εκτός των τραπεζών μπορούν να παρέχουν στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια . Πρόκειται για τις Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων (ΕΠΠ), οι οποίες λειτουργούν εδώ και δεκαετίες στην ΕΕ και στη χώρα επιτράπηκε η λειτουργία τους με νόμο που ψηφίστηκε το 2014. Οι εταιρείες αυτές με το ισχύον καθεστώς μπορούν να παρέχουν πιστώσεις σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη καταναλωτικών και προσωπικών αναγκών. Με το νέο πλαίσιο, θα μπορούν επιπλέον να χορηγούν στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια.
Στόχος είναι να αυξηθεί ο ανταγωνισμός στον τομέα των χορηγήσεων, να προσφέρονται περισσότερες επιλογές σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για τη χρηματοδότηση κατανάλωσης και επενδύσεων, να διευκολυνθεί η αναχρηματοδότηση και η αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων και να αποκτήσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση φυσικά και νομικά πρόσωπα τα οποία σήμερα αποκλείονται.
Επέκταση των άμεσων πληρωμών μέσω IRIS
Το νομοσχέδιο επεκτείνει τις άμεσες πληρωμές μέσω του συστήματος IRIS για μεταφορές χρημάτων μεταξύ ιδιωτών, πληρωμές σε εμπόρους και αγορές σε ηλεκτρονικά καταστήματα, οι οποίες διεκπεραιώνονται σε λίγα δευτερόλεπτα, μέσω κινητών τηλεφώνων, χωρίς προμήθεια, για ποσά μέχρι 500 ευρώ. Με τις ρυθμίσεις που εισάγονται:
– Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι αυτοαπασχολούμενοι υποχρεούνται να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με σύστημα άμεσων πληρωμών, όπως επίσης να δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει,
– Τα φυσικά πρόσωπα που συναλλάσσονται με άλλο φυσικό πρόσωπο που παρέχει υπηρεσίες (ελεύθερο επαγγελματία ή αυτοαπασχολούμενο) δικαιούνται να ζητήσουν να γίνει η πληρωμή μέσω συστήματος άμεσων πληρωμών.
Σημειώνεται ότι η σύνδεση του επαγγελματικού λογαριασμού με το σύστημα άμεσων πληρωμών πέρα από το ότι κάνει ευκολότερη την καθημερινότητα των πολιτών και είναι μια ουσιαστική απάντηση στο ζήτημα των τραπεζικών προμηθειών, συμβάλλει παράλληλα και στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
