Ροή
Κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο Προϋπολογισμός της ελληνικής κυβέρνησης για το 2024, επιβεβαιώνοντας το προσχέδιο προϋπολογισμού που είχε δημοσιοποιηθεί στις αρχές Οκτωβρίου και τις προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου για ισχυρή ανάπτυξη και πρωτογενή πλεονάσματα, παράλληλα με υποχώρηση του πληθωρισμού.
Μάλιστα, αναφέρεται πως η Ελλάδα μπορεί ακόμα και να υπερβεί τις προβλέψεις λόγω της μεγαλύτερης του αναμενόμενου μείωσης του πληθωρισμού, των υψηλότερων τουριστικών εσόδων και της ορθής αξιοποίησης των ευρωπαϊκών κεφαλαίων από Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ, ενώ ειδική μνεία γίνεται και στις δυνατότητες που θα προσφέρει στην ελληνική οικονομία η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.
Το σχέδιο προϋπολογισμού επιβεβαιώνει ότι ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 1,1% του ΑΕΠ το 2023 και 2,1% του ΑΕΠ το 2024 είναι εφικτός, ενώ το χρέος αναμένεται να αποκλιμακωθεί από 171,4% του ΑΕΠ το 2022 σε 159,3% το 2023 και σε 152,2% το 2024.
Η βελτιωμένη εικόνα που περιέχεται στον προϋπολογισμό αποδίδεται κυρίως στα αυξημένα έσοδα λόγω της σταθερής οικονομικής ανάπτυξης, δηλαδή στην αύξηση των φορολογικών εσόδων και των εισφορών, των βελτιώσεων στην αγορά εργασίας και στους μισθούς. Επιπλέον στηρίζεται στην αύξηση κατά 2,5% της ιδιωτικής κατανάλωσης και της αύξησης των επενδύσεων κατά 8,3%, καθώς και λόγω των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν κατά 2,7%, σε ποσοστό υψηλότερο από τις εισαγωγές.
Υπογραμμίζεται παράλληλα, πως οι δημοσιονομικές προβλέψεις για το 2024 περιλαμβάνουν μέτρα που είτε έχουν ανακοινωθεί είτε έχουν ήδη ψηφιστεί και εφαρμοστεί από τη κυβέρνηση.
Όσον αφορά τον πληθωρισμό υπολογίζεται σε 4% το 2023, χαμηλότερα από την ετήσια εκτίμηση του 4,5% που περιλήφθηκε στο Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2023 ενώ περαιτέρω αποκλιμάκωση προβλέπεται για το 2024, στο 2,4%.
Συνολικά επισημαίνεται πως η θετική εικόνα αντικατοπτρίζει επίσης τη δημοσιονομική πολιτική που ακολουθήθηκε και θα συνεχιστεί και για το 2024 καθώς τα έκτακτα ενεργειακά μέτρα αναμένεται να καταργηθούν σταδιακά, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν αυξήσεις στις τιμές του φυσικού αερίου.
Οι ευκαιρίες
Ο προϋπολογισμός επισημαίνει ακόμα την πρόοδο που έχει πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα για την επίτευξη της δημοσιονομικής σταθερότητας, ενώ τονίζεται πως με την αξιοποίηση του ελληνικού σχεδίου ανάκαμψης και με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται είναι εφικτοί οι βελτιωμένοι δημοσιονομικοί στόχοι για το 2024.
Για ακόμα μία φορά υπογραμμίζεται η σημασία του στρατηγικού στόχου που έχει θέσει η κυβέρνηση για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής καθώς διαμέσου αυτής θα υπάρξει περαιτέρω στήριξη στην αύξηση του ΑΕΠ εντός του έτους.
Στόχος της κυβέρνησης είναι η ελληνική οικονομία να αποκτήσει αυξημένη παραγωγικότητα υιοθετώντας ένα μοντέλο παραγωγής υψηλότερης προστιθέμενης αξίας μέσω φιλόδοξων επενδύσεων με την σωστή αξιοποίηση των επιχορηγήσεων και δανείων του RRF, καθώς και των σχετικών μεταρρυθμίσεων στους τομείς της πράσινης οικονομίας, στον ψηφιακό μετασχηματισμό, στο επιχειρηματικό περιβάλλον, στην εξαγωγική ικανότητα, στο ανθρώπινο κεφάλαιο και την αγορά εργασίας.
Σημειώνεται πως αν και το καθαρό κεφαλαιακό απόθεμα στην Ελλάδα παρουσιάζει απώλειες από το 2011, αναμένεται να ανακάμψει γρήγορα μέσω της εφαρμογής του «Ελλάδα 2.0».
Οι προβολές για το 2024 όσον αφορά τις επενδύσεις είναι θετικές ενώ ο πραγματικός ακαθάριστος σταθερός σχηματισμός κεφαλαίου ως ποσοστό του ΑΕΠ που εμφανίζει απόκλιση από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, αναμένεται να πέσει κάτω από το 6% για πρώτη φορά από το 2010, στο 5,7%.
Υπολογίζεται πως η συμβολή του Σχεδίου Ανάκαμψης στην ανάπτυξη της ελληνικής παραγωγής αναμένεται να φτάσει το 1,7% το 2024, αναθεωρημένο προς τα πάνω κατά 0,1% σε σύγκριση με το Πρόγραμμα Σταθερότητας 2023.
Η ετήσια αύξηση των πραγματικών επενδύσεων αναμένεται να επιταχυνθεί στο 12,1% το 2024 σε σύγκριση με το 2023, κυρίως λόγω των αυξημένων ποσοστών σε επενδύσεις σε εξοπλισμό και κατασκευές μη κατοικιών.
Κομβικής σημασίας για την ελληνική οικονομία και τους δημοσιονομικούς στόχους του 2024 είναι και ο τουρισμός, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό.
Το οικονομικό επιτελείο υπογραμμίζει πως η δυναμική του τουριστικού τομέα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών κατά το 2023, έχοντας ήδη οδηγήσει σε υψηλότερες ταξιδιωτικές εισπράξεις σε σύγκριση με το 2019 που ήταν και έτος ρεκόρ.
Το σύνολο των ταξιδιωτικών εισπράξεων της περιόδου Ιανουαρίου - Ιουλίου 2023 (10,32 δισ. ευρώ) ανέρχεται στο 113,2% της αντίστοιχης περιόδου 2019 (9,11 δισ. ευρώ) και στο 120,2% των αντίστοιχων εισπράξεων της περιόδου 2022 στα 8,58 δισ. ευρώ.
Οι αυξημένες τουριστικές εισπράξεις αναμένεται με τη σειρά τους να συμβάλουν σημαντικά για την αντιστάθμιση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών. Σημειώνεται ότι για το έτος 2022 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις έφτασαν το 97,2% του επιπέδου του 2019 σε ονομαστικούς όρους.
Οι κίνδυνοι
Ωστόσο, το οικονομικό επιτελείο τονίζει τους βραχυπορόθεσμους κινδύνους που ενέχονται για την αύξηση του ελληνικού ΑΕΠ για το 2023 και το 2024, από μια πιθανή επιβράδυνση της Ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας, δυσμενείς γεωπολιτικές εξελίξεις, από τον υψηλότερο από τον αναμενόμενο πληθωρισμό, την επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τη συνέχιση της περιοριστικής νομισματικής πολιτικής και από ένα βραδύ ρυθμό απορρόφησης των κεφαλαίων του NextGenerationEU.
Πιο αναλυτικά, υπενθυμίζει πως η μηνιαία μέση τιμή του brent, έχοντας ήδη κινηθεί προς τα κάτω από τα 120 δολάρια το βαρέλι τον Ιούνιο του 2022, κυμαινόταν από 75 έως 86 δολάρια το βαρέλι, από τον Ιούνιο του 2023 έως τον Αύγουστο του 2023. Επισημαίνεται, εντούτοις, πως το δεύτερο εξάμηνο του 2023 παρατηρείται σταδιακά ανοδική τάση, λόγω της μείωσης της προσφοράς από χώρες παραγωγής πετρελαίου.
Αυτή η τάση άρχισε να γίνεται εμφανής τον Αύγουστο του 2023, με τη μηνιαία μέση τιμή του brent να «τσιμπάει» στα 86 δολάρια το βαρέλι με αύξηση 7,5% από τον προηγούμενο μήνα.
Επισημαίνεται πως υπάρχει υψηλός βαθμός αβεβαιότητας σε σχέση με την προσφορά πετρελαίου από τη Ρωσία λόγω των κυρώσεων που της έχουν επιβληθεί αλλά και από την Σαουδική Αραβία με τις χώρες του OPEC+ να αποτελούν πηγές ανισορροπίας όσον αφορά τις πετρελαϊκές τιμές.
Το επιτελείο δεν παραλείπει να τονίσει πως αν κι εφόσον απαιτηθούν ξανά στοχευμένα ενεργειακά μέτρα, αυτά αναμένεται να καλυφθούν από τα έσοδα του Ταμείου Πράσινης Μετάβασης.
Στο σχέδιο τονίζονται ακόμα οι επιπτώσεις από τις ευρύτερες γεωπολιτικές εντάσεις για την παγκόσμια οικονομία και το αρνητικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες ροές κεφαλαίων και αγαθών καθώς η περαιτέρω όξυνση του πολέμου θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικές αυξήσεις σε τρόφιμα, καύσιμα και ενέργεια.
Επιπλέον, και η κλιματική κρίση η οποία πλήττει ιδιαίτερα σφοδρά και την Ελλάδα, λογίζεται ως πηγή αβεβαιότητας, διότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, επιβάλλουν αυξήσεις στις τιμές των εμπορευμάτων, διαφοροποιώντας τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό και συνακόλουθα και τις απαιτούμενες πολιτικές αντιμετώπισης τους.
Σημειώνεται πως ο κίνδυνος έντασης των πληθωριστικών πιέσεων μπορεί να οδηγήσει σε νομισματικά «σφιχτότερες» πολιτικές από πλευράς κεντρικών τραπεζών, υποσκάπτοντας έτσι την ανάπτυξη.
Το αβέβαιο αυτό περιβάλλον, ωστόσο, δεν αναιρεί την πρόβλεψη για την ελληνική ανάπτυξη που με 3% το 2024 αναμένεται να ξεπεράσει το μέσο ποσοστό της ΕΕ, φτάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το 2010, σημειώνοντας όμως ως απαραίτητες προϋποθέσεις για την επίτευξη των μακροοικονομικών στόχων την ταχεία αποκατάσταση της παραγωγικής δραστηριότητας, κυρίως αγροτικής παραγωγής και υποδομών, στις περιοχές που επλήγησαν από τις πλημμύρες. Για το σκοπό αυτό, επισημαίνεται πως έχουν προβλεφθεί οι απαραίτητοι δημοσιονομική πόροι, ενώ η ΕΕ προσφέρει την απαραίτητη ευελιξία για τη χρήση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πηγών χρηματοδότησης.
