Μέχρι το 2021 και για πολλά χρόνια, οι τιμές στα τρόφιμα ήταν αξιοσημείωτα σταθερές σε ολόκληρο τον κόσμο. Η οικονομική ανάπτυξη τραβούσε το δρόμο της, χωρίς να την απασχολεί εάν, ακόμη και οι χαμηλού εισοδήματος εργαζόμενοι θα έβρισκαν φαγητό για το τραπέζι τους. Τα ράφια των Super markets ήταν γεμάτα προιόντα σε προσιτές τιμές για να χορτάσουν όλοι! Ο βασικός μισθός υπερκάλυπτε τις διατροφικές ανάγκες, ενώ η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου είχε βάλει στην άκρη τα θέματα της διατροφικής ασφάλειας που αντιμετώπισε ο κόσμος μετά τον πόλεμο.
Ξαφνικά τη χρονιά εκείνη, κάποιος πέταξε ένα βότσαλο στη λίμνη και τα νερά ταράχτηκαν για τα καλά. Οι τιμές των σιτηρών και των ζωοτροφών, η βάση της παγκόσμιας βιομηχανίας τροφίμων, άρχισαν μια ξέφρενη ανοδική κούρσα. Οι λόγοι πολλοί: οι τιμές της ενέργειας, που αποτελεί το μεγαλύτερο κόστος στην αλυσίδα παραγωγής αγροτικών προιόντων είχαν αρχίσει να ανεβαίνουν, η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα είχε διαταραχθεί ως συνέπεια της πανδημίας, οι εποχιακά εργαζόμενοι που συχνά άλλαζαν χώρα για να δουλέψουν, κυρίως στη συγκομιδή διαφόρων προιόντων σταμάτησαν να προσφέρουν την εργατική τους δύναμη και αναζήτησαν άλλες, πιο μόνιμες δουλειές κυρίως στα logistics, αλλά και η πρώτη ίσως μεγάλη επίδειξη δύναμης της κλιματικής αλλαγής σε διατροφικά θέματα, η μεγάλη ξηρασία στις έυφορες παραγωγικές ζώνες της βορείου Αμερικής, ήταν οι λόγοι που πυροδότησαν την αύξηση των τιμών.
Οι κυβερνήσεις και οι Κεντρικές τράπεζες μάλλον ξαφνιάστηκαν από την εξέλιξη κι επέμεναν οτι το φαινόμενο ήταν πρόσκαιρο και σύντομα η κατάσταση θα επανέλθει στα συνήθη. Δυστυχώς όμως, στους δομικούς αυτούς λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, προστέθηκε αργότερα και ο Πόλεμος στην Ουκρανία, βγάζοντας από το κάδρο της προσφορά μια ολόκληρη μεγάλη πηγή προσφοράς αγροτικών προιόντων αλλά και εφοδίων-λιπάσματα- τον Εύξεινο Πόντο.
Μεγάλοι χαμένοι από την εξέλιξη αυτή είναι οι μόνιμα διατροφικά ελλειμματικές χώρες της Αφρικής και Ασίας, όπου το φθηνό ουκρανικό σιτάρι και τα περιορισμένα μεταφορικά, έδιναν μια ανακούφιση στην πείνα εκατομμυρίων ανθρώπων. Η κατάσταση μεταβλήθηκε σε ανεξέλεκτη για τις τιμές των τροφίμων. Η τελευταία ανακοίνωση της ευρωπαικής Στατιστικής Υπηρεσίας, «πανηγυρίζει» που ο πληθωρισμός στα τρόφιμα άρχισε επιτέλους να υποχωρεί από τα δυσθεώρατα επίπεδα, απλώς σε ελαφρώς χαμηλότερα.
Το φαινόμενο μοιάζει οτι θα κρατήσει πολύ. Η κλιματική αλλαγή μας κάνει αισθητή την παρουσία της συνεχώς από τότε. Πριν λόγους μήνες, τελείωσε μια «τοπική διατροφική κρίση» στις χώρες της Κεντρικής κυρίως Ασίας, που είχε να κάνει με τα ιδιαίτερα βασικά για την περιοχή αυτή κρεμμύδι, λάχανο και καρότο, που εξαφανίστηκαν από τις εκεί αγορές, συμπαρασύροντας τις παγκόσμιες τιμές στα ύψη. Ο ευρωπαίος καταναλωτής, παρόλο που πλήρωσε κι αυτός τις νέες υψηλές τιμές δεν έδωσε σημασία, αφού τροιόν δεν ήταν βασικά για αυτόν. Σε χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Γεωργία, το Ουζμπακιστάν αλλά και η εμπόλεμη Ουκρανία, οι καταναλωτές δοκιμάστηκαν για σχεδόν ένα χρόνο.
Αντίθετα, ο καταναλωτής του Ευρωπαικού Νότου, έχει θορυβηθεί τελευταία από την ιλιγγιώδη αύξηση της τιμής του ελαιολάδου, λόγω της έντονης ξηρασίας στις Βόρειες χώρες της μεσογειακής λεκάνης. Τόσος κόπος για την αναβάθμιση της εικόνας και του ρόλου ενός ιδιαίτερου προιόντος όπως το ελαιόλαδο, μοιάζει να κινδυνεύει από την ώρα που οι τιμές στο ράφι προβληματίζουν έντονα τον καταναλωτή.
Οι Βόρειες τώρα χώρες της Ευρώπης, αντιμετωπίζουν το πρωτοφανές φαινόμενο των άδειων ραφιών σε φρέσκα προιόντα. Το φαινόμενο αποδίδεται επισήμως στις χαμηλές θερμοκρασίες που επικράτησαν στην Ισπανία πριν λίγους μήνες. Η μερική αυτή εξήγηση, συμπληρώνεται από την επιφυλακτικότητα των παραγωγών να καλλιεργήσουν τις συνήθεις εκτάσεις με τις τιμές των εφοδίων να βρίσκονται σε πρωτοφανή επίπεδα. Επιπλέον, η έλλειψη εργατών γης, θέτει εν αμφιβόλω την συγκομιδή των διαφόρων παραγωγών.
Για να ολοκληρωθεί η ζοφερή αυτή εικόνα στα θέματα προσφοράς, προσθέστε τους επικείμενους περιορισμούς στην παραγωγή και διακίνηση αγροτικών προιόντων που έχουν μεγάλους όγκους λόγω των νέων περιβαλλοντικών περιορισμών αλλά και την νέα Κοινή αγροτική πολιτική της ΕΕ που υποβαθμίζει το θέμα της διατροφικής ασφάλειας και των προσιτών τιμών και αναβαθμίζει σε κύρια τα περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με την πρωτογενή παραγωγή.
Η αγορά όμως δεν είναι μόνο προσφορά αλλά και ζήτηση. Οι αλλαγές κι εδώ είναι κατακλυσμιαίες. Οι νέες απόψεις περί υγιεινής διατροφής που είχαν σχετικά δειλά κάνει την εμφάνισή τους πριν την πανδημία, εδραιώθηκαν για τα καλά επηρρεάζοντας πια τα πράγματα καθοριστικά. Η προχωρημένη ηλικία πολλών καταναλωτών επιβάλει την κυκλοφορία στην αγορά νέων προιόντων ειδικών προδιαγραφών. Οι νέες απόψεις περί διατροφικής σπατάλης, έχουν τα τελευταία 2 ή 3 χρόνια πάρει εξέχουσα θέση στη συζήτηση. Οι επιχειρήσεις διαγωνίζονται ποια θα εμφανίζεται στα μάτια του καταναλωτή ποιο βιώσιμη από τον ανταγωνιστή της.
Νέα δεδομένα σε εξαιρετικά σύντομο χρόνο!
Οι κρίκοι που απαρτίζουν τη διατροφική αλυσίδα μας αφορά όλους: από το χωράφι έως στο ράφι στενάζει πια τόσο ο σύγχρονος παραγωγός, όσο και ο καταναλωτής!
Και ως γνωστόν, όταν έχεις ελλιπή πληροφόρηση, θα βγάλεις και τα περιορισμένης αξιοπιστίας συμπεράσματα. Αυτός ήταν και ο λόγος που μας οδήγησε να φτιάξουμε την ξεχωριστή αυτή ενότητα με τίτλο: Αγροτική Οικονομία και Διατροφή στο Insider.gr!
Οι συντελεστές την προσπάθειας, σας εύχονται Καλή σας ανάγνωση!
