Ροή
«Οι επενδύσεις εκτιμάται ότι θα ενισχυθούν σημαντικά. Η αβεβαιότητα ως προς την εξέλιξη της διασποράς του κορωνοϊού σταδιακά υποχωρεί. Η επιστροφή στην κανονικότητα και η αποκατάσταση του επενδυτικού κλίματος αναμένεται να συντείνουν στην υλοποίηση σχεδίων που ενδεχομένως είχαν αναβληθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και στην ανάληψη νέων ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Επίσης σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξουν και οι πόροι του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NGEU, οι οποίοι θα χρηματοδοτήσουν ευρείας έκτασης αναπτυξιακές δράσεις. Στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι προγραμματισμένες επενδύσεις και οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς της πράσινης οικονομίας, του ψηφιακού μετασχηματισμού, του φιλικού προς την ανάπτυξη επιχειρηματικού περιβάλλοντος, της εξαγωγικής ικανότητας, αναμένεται να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και επομένως να συμβάλουν σημαντικά στην ενίσχυση της ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια».
Αυτά αναφέρονται στις προβλέψεις της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2021, όπως συμπεριλαμβάνονται στη σχετική έκθεση νομισματικής πολιτικής 2020-2021 που δημοσιεύτηκε χτες.
Σύμφωνα με την ΤτΕ, «η υλοποίηση επενδύσεων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ελληνικής οικονομίας, καθώς το χαμηλό ποσοστό τους λειτουργεί ως τροχοπέδη για την ανάπτυξη και την πραγματική σύγκλιση με τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης. Το 2020 η Ελλάδα είχε το χαμηλότερο μερίδιο ακαθάριστου σχηματισμού πάγιου κεφαλαίου στο ΑΕΠ (11,1%, έναντι 21,5% κατά μέσο όρο στην ευρωζώνη).
Η μεγάλη αυτή διαφορά δεν είναι συνέπεια της πανδημίας, αφού αντίστοιχα μερίδια παρατηρούνται και την τελευταία δεκαετία με αποτέλεσμα το ήδη μεγάλο επενδυτικό κενό να διευρύνεται συνεχώς. Η πανδημία και η επακόλουθη αύξηση της αβεβαιότητας ανέβαλαν την υλοποίηση σημαντικών προγραμματισμένων ιδιωτικών επενδύσεων. Με τη σταδιακή άρση της αβεβαιότητας, οι επενδύσεις αναμένεται να αποκτήσουν νέα δυναμική».
Κρίσιμο παράγοντα για την ανάκαμψη των επενδύσεων αναμένεται να αποτελέσει το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας “Ελλάδα 2.0” που κατατέθηκε τον Απρίλιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το Σχέδιο περιλαμβάνει μία σειρά 68 διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και 106 επενδυτικών έργων που θα χρηματοδοτηθεί με 30,5 δισ. ευρώ από το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της ΕΕ (17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια), ενώ οι συνολικοί επενδυτικοί πόροι που εκτιμάται ότι θα κινητοποιηθούν ανέρχονται σε περίπου 60 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, επισήμανε η ΤτΕ, προχωρεί η υλοποίηση μεγάλων επενδυτικών έργων, όπως η αστική ανάπλαση στο Ελληνικό, το νέο αεροδρόμιο στο Καστέλι Κρήτης, το μετρό της Θεσσαλονίκης και η επέκταση του μετρό της Αθήνας, η ανάπτυξη των οδικών αξόνων και η επέκταση της ευρυζωνικότητας. Τέλος, αρκετές δημόσιες επενδύσεις χρηματοδοτούνται μέσω συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ).
Το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων έχει επιταχυνθεί το 2021 μετά τη στασιμότητα που παρατηρήθηκε το 2020. Μέχρι στιγμής έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της διαδικασίας για τον Οργανισμό Λιμένος Ηγουμενίτσας, τους λιμένες Αλεξανδρούπολης και Καβάλας, της Υπόγειας Αποθήκης Φυσικού Αερίου Νοτίου Καβάλας και των μεταλλευτικών περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου, έχουν κατατεθεί δύο δεσμευτικές προσφορές για τη μακροχρόνια παραχώρηση της Εγνατίας Οδού και έχει ξεκινήσει η διαγωνιστική διαδικασία για τον Οργανισμό Λιμένος Ηρακλείου, για το ακίνητο στις Γούρνες Ηρακλείου και για τη μαρίνα Καλαμαριάς. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Κρατικού Προϋπολογισμού και του επιχειρησιακού προγράμματος αξιοποίησης του ΤΑΙΠΕΔ, τα προϋπολογισθέντα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις αναμένεται να ανέλθουν σε 1,790 δισ. ευρώ.
Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται ότι «σημαντική αύξηση κατέγραψε η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία στον τομέα των κατασκευών το α΄ τρίμηνο του 2021 (+14,3%), σε συνέχεια της ιδιαίτερα θετικής επίδοσης του κλάδου το 2020 (+11,9%), εξέλιξη που επιβεβαιώνεται και από την άνοδο των οικοδομικών αδειών τους τρεις πρώτους μήνες του 2021 (+20,7%)».
Παρά τη σημαντική ύφεση της οικονομικής δραστηριότητας και τη μεγάλη αύξηση της αβεβαιότητας λόγω των συνεπειών της πανδημίας, ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου σημείωσε το 2020 μικρή άνοδο κατά 0,8% με βάση εποχικώς διορθωμένα στοιχεία (έναντι μείωσης κατά 7,3% το 2019). Αυτή η εξέλιξη συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες (14,7%) και λοιπές κατασκευές (9,2%). Επίσης μικρή αύξηση κατέγραψαν οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και εξοπλισμό τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών (2,6% και 4,9% αντίστοιχα). Αντίθετα, σημαντική υποχώρηση σημείωσαν οι επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό (-41,3%), εν μέρει λόγω επιδράσεων βάσης, αλλά και λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας.
Το α΄ τρίμηνο του 2021 ο ακαθάριστος σχηματισμός πάγιου κεφαλαίου σημείωσε αύξηση 8,6% (έναντι μείωσης κατά 4,3% το α´ τρίμηνο του 2020), η οποία οφείλεται κυρίως στην αύξηση των παγίων εξοπλισμού κατά 19,8%. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η αύξηση των επενδύσεων σε ΤΠΕ (Τεχνολογία, Πληροφορική και Επικοινωνία) κατά 39,1%, αν και αποτελούν ακόμη μικρό μερίδιο των επενδύσεων, που δείχνει την τάση των επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις νέες ανάγκες που προέκυψαν από την πανδημία και τις αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες. Σημαντική αύξηση σημείωσαν και οι επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό. Αντίθετα, οι επενδύσεις σε κατοικίες σημείωσαν οριακή αύξηση, πολύ πιο χαμηλή σε σχέση με τους υψηλούς ρυθμούς του 2020.
Σχετικά με τις προοπτικές της εξέλιξης των δανείων, η πιστωτική επέκταση προς τις ΜΧΕ αναμένεται να στηριχθεί από την επίδραση των κονδυλίων του Next Generation EU κατά το διάστημα 2021-2026, στο βαθμό που αυτά είναι εφικτό να απορροφηθούν πλήρως από την οικονομία. Οι τράπεζες αναμένεται να συμβάλουν με δικούς τους πόρους στη χρηματοδότηση επενδύσεων σημαντικού ύψους κυρίως σε φυσικό κεφάλαιο, λογισμικό κ.λπ. Επίσης, τα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα προβλέπεται να μεσολαβήσουν ώστε να διοχετευθεί ένα μέρος των δανείων συνολικού ύψους 12,7 δισεκ. ευρώ τα οποία πρόκειται να αντλήσει η χώρα από τα κονδύλια της ΕΕ μέσω του προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Αναλυτικότερα, τα δάνεια αυτά, όπως προβλέπεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (“Ελλάδα 2.0”), θα διοχετευθούν στην οικονομία μέσω τριών διαφορετικών σχημάτων χρηματοδότησης: (α) μέσω της συγχρηματοδότησης, με ποσοστό συμμετοχής μέχρι 50% της επενδυτικής αξίας, από το κράτος (με τα δανειακά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) μαζί με ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρό- τησης και Ανάπτυξης), ιδιωτικών επενδύσεων από μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, (β) μέσω της συγχρηματοδότησης, με ποσοστό συμμετοχής μέχρι 50% της επενδυτικής αξίας, από το κράτος (με τα δανειακά κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) μαζί με τις εμπορικές τράπεζες, επενδύσεων από επιχειρήσεις και (γ) της θέσπισης ταμείου επιχειρηματικών συμμετοχών, το οποίο θα διαχειρίζεται η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων (κατά 70% της αξίας τους) των ΜΜΕ μέσω συμμετοχής σε εταιρείες διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων.
Το υπόλοιπο ½ των πόρων που απαιτούνται για τη χρηματοδότηση των επενδύσεων (υπό τα δύο πρώτα σχήματα) προϋποθέτει τη συμμετοχή των ιδιωτών κατά τουλάχιστον 20% της συνολικής επένδυσης, καθώς και συμμετοχή των τραπεζών (στην περίπτωση του δεύτερου σχήματος) ή/και των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών οργανισμών (στην περίπτωση του πρώτου σχήματος), με πρόσθετες πιστώσεις, κατά τουλάχιστον 30% της επενδυτικής αξίας.
Επίσης, οι πόροι από το σκέλος των επιχορηγήσεων του προγράμματος το οποίο αφορά τις δημόσιες επενδύσεις αναμένεται να διανεμηθούν και μέσω συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ), οι οποίες αναπόφευκτα θα προσελκύσουν τη συμμετοχή των πιστωτικών ιδρυμάτων με επέκταση πιστώσεων. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα λειτουργήσει συμπληρωματικά και ως προς τα προγράμματα με πόρους ΕΣΠΑ για το 2021-2027.
