«Ξέμεινε» από… οικονομικές προσφορές ένας σημαντικός διαγωνισμός για την κατασκευή κτηριακών εγκαταστάσεων, μέσω μοντέλου Σύμπραξης Δημόσιου και ιδιωτικού Τομέα, επιβεβαιώνοντας τον σκεπτικισμό και προβληματισμό των κατασκευαστικών ομίλων για την ανάληψη τέτοιων συμβάσεων, ιδίως όσον έρχονται από το παρελθόν με άλλα κόστη και οικονομικά δεδομένα.
Προ ημερών, είχαν προγραμματιστεί οι προσφορές στον διεθνή διαγωνισμό για την ανέγερση κτιρίου παροχής υπηρεσιών εξατομικευμένης ιατρικής του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), μέσω ΣΔΙΤ, εκτιμώμενου ύψους 71,8 εκατ. ευρώ. Σε αυτόν, είχαν εκδηλώσει αρχικό ενδιαφέρον σχεδόν όλοι οι εγχώριοι ισχυροί κατασκευαστικοί όμιλοι, ήτοι οι ΑΒΑΞ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Intrakat που προκρίθηκαν στο στάδιο του ανταγωνιστικού διαλόγου (είχε αποκλειστεί η ένωση φορέων ΕΡΕΤΒΟ – ΕΚΤΕΡ) και στην τελική φάση της υποβολής προσφορών. Ωστόσο, ουδείς έδωσε οικονομική προσφορά, αν και στην αγορά παλιότερα γίνονταν λόγος για έργο «με αυξημένο και ειδικό ενδιαφέρον που θα μπορούσε να προσελκύσει επενδυτικό ενδιαφέρον».
Το έργο εγκρίθηκε από την αρμόδια Διϋπουργική Επιτροπή στις 13.12.2017 και η προκηρύχθηκε 24.12.2019. Από τη στιγμή που προκηρύχθηκε μέχρι την ημερομηνία κατάθεσης των οικονομικών προσφορών, Παρασκευή 10 Μαρτίου 2023, η αγορά των κατασκευών έχει αλλάξει άρδην καθώς έχουν αυξηθεί σημαντικά τα κόστη. Το αποτέλεσμα είναι ότι για το εν λόγω ΣΔΙΤ δεν υπήρξε καμία προσφορά. Πλέον, οι αρμόδιοι αρχές καλούνται να επανεξετάσουν τους όρους της προκήρυξής του και κυρίως τον προϋπολογισμό του, έπειτα από την έλλειψη ενδιαφέροντος για την υλοποίησή του. Σύμφωνα με πληροφορίες τα δεδομένα για το ΣΔΙΤ του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών θα εξεταστούν εκ νέου με στόχο να προχωρήσει.
Γιατί προβληματίζονται οι κατασκευαστές
Όπως ήδη έχει αναδείξει το insider.gr, καταγράφεται εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα προβληματισμός από πλευράς των κατασκευαστών για την εν λόγω κατηγορία διαγωνισμών, ενδεχομένως λόγω του κόστους των οικοδομικών υλικών αλλά και γιατί παράλληλα «τρέχουν» δεκάδες έργα (διαγωνισμοί αλλά και εργοτάξια που «στήνονται») που προκαλούν δεύτερες σκέψεις στους διεκδικητές. Οι οποίοι, ίσως να μην θέλουν να «μπλέξουν» στους «τσιμπημένους» προϋπολογισμούς κτηριακών έργων αλλά και να προτιμούν να κρατούν δυνάμεις (τεχνικές και χρηματοοικονομικές) διεκδικώντας συγκεκριμένα έργα. Την ίδια στιγμή σε εξέλιξη βρίσκονται διαδικασίες για σημαντικό αριθμό κτηριακών υποδομών (με το Ελληνικό της Lamda να δεσπόζει, όπου κι εκεί έχουμε καθυστερήσεις σε διαγωνισμούς ή αναθεωρήσει business plan) αλλά και για μεγάλο αριθμό ΣΔΙΤ, όπως και για αρκετά έργα υποδομών, δημόσια και ιδιωτικά, με τους κατασκευαστές να μην προλαβαίνουν να ανταποκριθούν στους διαγωνισμούς. Λείπουν πόροι (ανθρώπινο δυναμικό και μηχανήματα) και επιπλέον στην περίπτωση των ΣΔΙΤ χρειάζεται να εξασφαλίσουν και τα αναγκαία κεφάλαια από τις τράπεζες σε συνθήκες διαρκούς αύξησης των επιτοκίων.
Εφόσον δεν υπάρξει γρήγορη αποκλιμάκωση των επιτοκίων και του κατασκευαστικού κόστους, ενδεχομένως να εξεταστεί επίσης η μείωση του κατασκευαστικού αντικειμένου ορισμένων ΣΔΙΤ μιας και ο προϋπολογισμός που αποφασίζεται κατά την έγκριση του κάθε έργου δεν δύναται να τροποποιηθεί στη συνέχεια.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζεται στα ΣΔΙΤ που είχαν αποφασιστεί πριν το 2022 που είναι και τα περισσότερα. Στην πράξη θα προχωρήσουν τα ΣΔΙΤ που είναι ώριμα και αυτά για τα οποία οι αναθέτουσες αρχές θα επιμείνουν για να προχωρήσουν, χωρίς να βελτιωθεί σημαντικά ο (εξαιρετικά αργός) ρυθμός συμβασιοποίησης των έργων, για διαφορετικούς αυτή τη φορά λόγους.
Οι περιπτώσεις κτηριακών διαγωνισμών - έργων με ερωτηματικά
Ωστόσο, ανάλογη δυστοκία παρατηρήθηκε και σε άλλους σχετικούς διαγωνισμούς. Για παράδειγμα, το insider.gr είχε αποκαλύψει ότι στο έργο ΣΔΙΤ για τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία και συντήρηση των φοιτητικών εστιών του Πανεπιστημίου Κρήτης, προϋπολογισμού 205,9 εκατ. ευρώ, οικονομική προσφορά έδωσε μόνο η Intrakat ενώ δεν προσήλθαν στη διαδικασία οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις, ΑΒΑΞ και η κοινοπραξία, Μυτιληναίος – ΑΤΕΣΕ που είχαν αρχικά εκδηλώσει ενδιαφέρον για το εν λόγω έργο και είχαν «περάσει» στην τελική φάση. Μάλιστα το project λόγω της φύσης και τους μεγέθους του κρίνονταν ως ένα άτυπο crash test. Για την ιστορία, να σημειώσουμε ότι το Πρυτανικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Κρήτης «άναψε πράσινο» στην αποδοχή των Φακέλων Α’ - Δικαιολογητικά Συμμετοχής και Β' - Τεχνική Προσφορά της Intrakat, δίνοντας εντολή στην Επιτροπή Διενέργειας Διαγωνισμού να προχωρήσει στην αποσφράγιση της οικονομική προσφοράς.
Ωστόσο, σε κύκλους της αγοράς, η εξέλιξη αυτή με τη μία και μόνο προσφορά μάλλον δεν αποτέλεσε έκπληξη. Οι συνθήκες από τη στιγμή που προκηρύχθηκαν τα περισσότερα ΣΔΙΤ (κτιριακά και υποδομές) έχουν διαφοροποιηθεί. Κυβέρνηση και αγορά είναι αντιμέτωποι με τη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί από την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού και του κατασκευαστικού κόστους.
Βέβαια, υπάρχουν και άλλα παραδείγματα, όπως σε ΣΔΙΤ διαγωνισμούς για Δικαστικά Μέγαρα όπου έχουν «βγει» εκτός κάποιες εγκαταστάσεις (π.χ. σε Θεσσαλία και Κρήτη), αλλά και σε άλλα έργα. Για παράδειγμα, μόλις πρόσφατα η κυβέρνηση και το υπ. Ανάπτυξης & Επενδύσεων υποχρεώθηκαν να ακυρώσουν και να ξαναβγάλουν, με διαδικασίες fast track, τον διαγωνισμό για την Πολιτεία Καινοτομίας (ΧΡΩΠΕΙ) με νέα δεδομένα (Ταμείο Ανάκαμψης - ΣΔΙΤ, άλλα κόστη, άλλο μέγεθος κ.α.), όπως είχε αποκαλύψει το insider.gr., προβλέποντας μεταξύ άλλων χρηματοδοτική συμβολή του δημοσίου στο έργο (αρχικά δεν υπήρχε).
Επιπρόσθετα, για να φύγουμε από τα ΣΔΙΤ, θυμίζουμε ότι τελικά απέβη άκαρπος και ο διαγωνισμός της ανέγερσης των τριών νέων σύγχρονων νοσοκομείων, σε Θεσσαλονίκη, Κομοτηνή και Σπάρτη, συνολικού προϋπολογισμού 400 – 500 εκατ. ευρώ (εκτιμήσεις της αγοράς), με φορέα ανάπτυξης (δωρεά) το Ίδρυμα Στ. Νιάρχος τον οποίον διεκδικούσαν, μεταξύ άλλων, σχήματα όπως οι ΤΕΡΝΑ (ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), ΑΒΑΞ, οι κοινοπραξίες των ΑΚΤΩΡ – ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ – We Build (εξαγόρασε την Impregilo) και ΕΚΤΕΡ – FINSO (ιταλική εταιρεία) κ.α. Προφανώς λοιπόν, δεδομένου ότι το ίδρυμα δεν είχε δώσει εξαρχής κάποιον προϋπολογισμό αλλά οι ενδιαφερόμενοι έδωσαν δικές τους προσφορές, αυτές ήταν… πάνω από τους υπολογισμούς του. Έχουμε να κάνουμε με την ανέγερση νοσοκομείων, αλλά επί της ουσίας μιλάμε για μιας μορφής κτηριακά έργα τα οποία έχουν «πληγεί» από την άνοδο σε υλικά, ενέργεια, πληθωρισμό κ.α.. Όπως πρόσφατα είχαν δηλώσει στελέχη της αγοράς, μάλλον από το Ιδρυμα, με συμβολή της κυβέρνησης, θα γίνει νέο εγχείρημα για το project.
Ποιο ήταν το «ιατρικό» ΣΔΙΤ
Σχετικά με τον διαγωνισμό που ξέμεινε από προφορές, πρόκειται για το έργο «Σχεδιασμός, κατασκευή, χρηματοδότηση, συντήρηση, λειτουργία & προμήθεια εξοπλισμού για την ανέγερση κτιρίου παροχής υπηρεσιών εξατομικευμένης ιατρικής μέσω ΣΔΙΤ». Με το έργο προωθείται η κατασκευή μιας σύγχρονης κτιριακής εγκατάστασης υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, συνολικού ενδεικτικού εμβαδού 23.000 τετραγωνικών μέτρων (τ.μ.), με σκοπό την επίτευξη δυναμικής συνέργειας μεταξύ ακαδημαϊκών και επιχειρηματικών φορέων προς νέες εφαρμογές και καινοφυείς (start-ups) επιχειρήσεις. Στην ίδια σύμβαση εντάσσεται και η ανακατασκευή του Λομβερδείου κτιρίου, που βρίσκεται στο Γενικό Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος «Η Σωτηρία», για τη δημιουργία μονάδας κλινικών μελετών, συνολικού εμβαδού 555 τ.μ.
Η διάρκεια της σύμβασης είχε οριστεί στα 27 χρόνια. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις προγραμματίζονταν να στεγάσουν τις πλέον σύγχρονες (state-of-the-art) εργαστηριακές υποδομές, για την ανάπτυξη και προσφορά απολύτως εξειδικευμένων ιατρικών υπηρεσιών εξατομικευμένης ιατρικής, σε συνεργασία με διάφορους φορείς, όπως πανεπιστήμια, πανεπιστημιακές κλινικές, ερευνητικά κέντρα, νοσοκομεία -θεραπευτήρια, φαρμακοβιομηχανίες, διαγνωστικά κέντρα, και εταιρείες πληροφορικής στον χώρο της υγείας.
Ταυτόχρονα, ο χώρος των κτιρίων, βάσει της αρχικής διακήρυξης, θα προσφέρονταν προς εγκατάσταση νεοφυών (start-ups) και άλλων καινοτόμων επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται στον χώρο της βιοτεχνολογίας, διαγνωστικής και ιατρικών εφαρμογών, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στις ερευνητικές υποδομές και τη μοναδική ευκαιρία διαδραστικής επικοινωνίας με το επιστημονικό προσωπικό.
