Ροή
«Ριγμένη» θεωρείται η Ελλάδα όσον αφορά στην κατανομή των κονδυλίων με βάση τον νέο Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης. Μεγάλη ωφελημένη είναι η Πολωνία, η οποία αν και έως σήμερα δεν έχει υποστηρίξει το περίφημο «Green Deal» της Κομισιόν για μια Ευρώπη κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, το μερίδιό της φτάνει τα δύο δισεκ. ευρώ, ενώ της χώρας μας μόλις τα 294 εκατ. ευρώ, παρά την αισιοδοξία της κυβέρνησης το προηγούμενο διάστημα.
Σημαντικό μερίδιο (877 εκατ. ευρώ) έχει λαμβάνειν η Γερμανία, η οποία δεσμεύτηκε ότι θα απεξαρτηθεί από το κάρβουνο δέκα χρόνια μετά την Ελλάδα, δηλαδή το 2038. Χαμηλότερα – αν και σαφώς μεγαλύτερα από της χώρας μας - είναι τα κονδύλια που αντιστοιχούν στις εξαρτώμενες από το κάρβουνο οικονομίες της Ρουμανίας (757 εκατ. ευρώ), της Τσεχίας (581 εκατ. ευρώ) και της Βουλγαρίας (581 εκατ. ευρώ), οι οποίες δεν έχουν θέσει στόχους απεξάρτησης από αυτό.
Σε κάθε περίπτωση οι 41 λιγνιτικές περιφέρειες της Γηραιάς Ηπείρου θα πρέπει να περάσουν από ...χίλια κύματα για να πάρουν τα χρήματα που τελικά τους αναλογούν καθώς η μεθοδολογία που επέλεξε η Κομισιόν είναι ιδιαιτέρως πολύπλοκη και αδιαφανής. Και αυτό διότι μπορεί τα κονδύλια συνολικά να είναι 100 δισεκ. ευρώ, αλλά από αυτά μόνο τα 7,5 δισ. θα προέλθουν από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και τα υπόλοιπα με διάφορες μοχλεύσεις.
Ειδικότερα, η Κομισιόν πρότεινε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τους αρχηγούς κρατών-μελών της ΕΕ τρεις πυλώνες:
-χρήματα για την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο τα οποία θα προέλθουν από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (συνολικού ύψους 7,5 δις. ευρώ) και τα οποία θα μοχλευθούν με χρήματα από το ΕΣΠΑ.
- επενδύσεις, πρωτίστως του ιδιωτικού τομέα, που θα χρηματοδοτηθούν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και άλλες αναπτυξιακές τράπεζες
- δάνεια που θα χορηγηθούν για έργα που θα υλοποιήσουν οι δημοτικές-περιφερειακές αρχές, στο πλαίσιο ενός public sector lending facility από την ΕΤΕπ.
Έτσι, η Ελλάδα θα λάβει 294 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, τα οποία θα «κουμπώσουν» με κονδύλια από το ΕΣΠΑ (Ταμείο Συνοχής και εθνικούς πόρους). Έτσι, υπολογίζεται ότι η χώρα θα φτάσει –όσον αφορά στην συνεισφορά του πρώτου πυλώνα- σε ένα ποσό της τάξης των 900 εκατ. με 1,5 δισ. ευρώ. Επίσης, με επίκεντρο το πρόγραμμα InvestEU, το διάδοχο του λεγόμενου «Ταμείου Γιούνκερ» για την περίοδο 2021-2027, η Ελλάδα προσβλέπει σε χρηματοδοτήσεις τουλάχιστον 1,8 δισ. ευρώ. Όσον αφορά στον τρίτο πυλώνα, η χώρα προσβλέπει σε 1 με 1,2 δισεκ. ευρώ για δάνεια προς τον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Έτσι, συνολικά, η Ελλάδα εκμεταλλευόμενη και τους τρεις πυλώνες θα έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει επενδύσεις 3,7 με 4,4 δισ. ευρώ.
190 εκατ. ευρώ το 2020 για την απολιγνιτοποίηση
Η λειτουργία του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης προβλέπεται να ξεκινήσει το 2021. Θα έχει προηγηθεί το εθνικό σχέδιο για την μεταλιγνιτική εποχή. Ειδικότερα, έως τα τέλη Ιουνίου θα έχει ολοκληρωθεί το master plan που θα διαχειριστεί το σχέδιο της μετάβασης της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. «Είμαι βέβαιος ότι θα γίνει συστηματική δουλειά, το ζήτημα ξεπερνά το ΥΠΕΝ, είναι προτεραιότητα του πρωθυπουργού να υπάρξει ένα πλήρες σχέδιο», δήλωσε την Πέμπτη, μετά τη διυπουργική επιτροπή για την απολιγνιτοποίηση ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστής Χατζηδάκης.
Η Επίτροπος, αρμόδια για θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων κ. Ελίζα Φερέιρα, η οποία συμμετείχε στη διυπουργική επεσήμανε ότι η απεξάρτηση από το λιγνίτη και τον άνθρακα, είναι μεν περίπλοκη διαδικασία, αλλά διαχειρίσιμη. Πρόσθεσε δε ότι, ο διαμοιρασμός των χρημάτων έγινε με τρία κριτήρια, πρώτον οικονομικά, με βάση την ένταση των δραστηριοτήτων εξόρυξης, δεύτερον κοινωνικά με βάση τον αριθμό και το είδος εργασιών που εξαρτώνται και τρίτον με βάση το πόσο πλούσια είναι μία χώρα, ώστε να μπορεί να χρηματοδοτήσει η ίδια τη μετάβαση.
Για το εθνικό σχέδιο αναμένεται η ολοκλήρωση μελέτης της Παγκόσμιας Τράπεζας, αλλά και άλλες μελέτες, οι οποίες θα ανατεθούν το επόμενο διάστημα για τα ενεργειακά ζητήματα αλλά και για την αναπτυξιακή πορεία των περιοχών που πλήττονται από το σβήσιμο των λιγνιτών. Σύμφωνα με τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Γεράσιμο Θωμά, το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, θα έχει ίδια δομή με το ταμείο συνοχής (επιχειρησιακά προγράμματα με έμφαση σε πράσινες επενδύσεις, επιλέξιμες δαπάνες στον αγροτικό, βιομηχανικό τομέα αλλά και στην έρευνα, την τεχνολογία, την επανεκπαίδευση και την αναβάθμιση). Θα μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει και έργα μεγαλύτερης κλίμακας.
Από την πλευρά του, ο κ. Χατζηδάκης πρόσθεσε ότι το είδος των έργων αλλά και τα κεφάλαια που θα διατεθούν θα είναι συνάρτηση και άλλων κινήτρων όπως για παράδειγμα τα φορολογικά, για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων. Εντός του 2020, για την απολιγνιτοποίηση θα διατεθούν πόροι από το ΕΣΠΑ, από το τέλος λιγνίτη (130 εκατ. ευρώ) και 60 εκατ. ευρώ από το Πράσινο Ταμείο.
