Ροή
Τη δεκαετία του 90 στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα των Πολιτικών Επιστημών, όταν η ανάλυση έφτανε στην Ιταλία οι καθηγητές μας μιλούσαν για έναν οικονομικό γίγαντα με πολιτικά πήλινα πόδια. Τα χρόνια πέρασαν, τα δεδομένα άλλαξαν, ο οικονομικός γίγαντας νοσεί βαριά αλλά τις τελευταίες ημέρες πατά πάνω στη γενναία απόφαση του Σέρτζιο Ματταρέλλα να αρνηθεί να επικυρώσει το σχηματισμό κυβέρνησης ακροδεξιών, ευρωσκεπτικιστών και λαϊκιστών με τη συμμετοχή του γνωστού ευρωφοβικού Καθηγητή Πάολο Σαβόνα στην κομβική θέση του Υπουργού Οικονομικών.
Πολλοί έσπευσαν να μιλήσουν για πραξικόπημα στην Ιταλία, άλλοι περισσότερο ψύχραιμοι αναφέρθηκαν σε ατυχή επιλογή του Ιταλού Προέδρου που θα ενδυναμώσει την ευρωσκεπτικιστική τάση στο εσωτερικό του κράτους. Τα πράγματα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι.
Αρχικώς, ο Ιταλός Πρόεδρος σε καμία των περιπτώσεων δεν ανέλαβε πρωτοβουλίες εκτός του νομικού πλαισίου που ορίζει το Ιταλικό Σύνταγμα. Το άρθρο 92 του Συντάγματος δίνει τη δυνατότητα ευθείας παρέμβασης στον Ιταλό Πρόεδρο ως προς την αποδοχή ή την άρνηση στελεχών της κυβέρνησης, ενώ ακριβώς το ίδιο έχει λάβει χώρα κι άλλες τρεις φορές στο πρόσφατο παρελθόν με πλέον γνωστή περίπτωση αυτή του τότε Προέδρου Λουίτζι Σκάλφαρο που αρνήθηκε να διορίσει Υπουργό Δικαιοσύνης τον προσωπικό δικηγόρο του Μπερλουσκόνι, Τσεζάρε Πρεβίτι. Αλλά η ανάλυση οφείλει να ξεπεράσει ακόμη και το κανονιστικό συνταγματικό πλαίσιο και να μπει στην πολιτική ουσία των δεδομένων.
Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας το Κόμμα των Πέντε Αστεριών και η Λέγκα του Βορά αποτελούν τον αδιαμφισβήτητο νικητή των εκλογών στην Ιταλία. Έχει ένας λαός το δικαίωμα στην «αυτοκτονία» με όρους κοινωνικοπολιτικούς; Ασφαλώς και ναι, πόσο μάλλον δε όταν οι εκλογές αυτές έγιναν δίχως την παραμικρή αλλοίωση της δημοκρατικής διαδικασίας. Από αυτό το σημείο όμως ξεκινούν τα πολιτικά ζητήματα. Ψήφισε ο ιταλικός λαός για Πρωθυπουργό τον Τζιουζέπε Κόντε που ήδη έχει βλάψει το κύρος και το γόητρο της Ιταλίας με το βιογραφικό που έδωσε στη δημοσιότητα; Όχι! Αποτελεί το αποτέλεσμα των εκλογών ένα θεσμικά κατοχυρωμένο βήμα για την έξοδο της Ιταλίας από την ευρωζώνη; Όχι, αφού ακόμη και σήμερα οι ηγεσίες των δυο κομμάτων μιλούν για την αναγκαιότητα παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη! Τι εξυπηρετεί αλήθεια η είσοδος στην κυβέρνηση και στο ευαίσθητο Υπουργείο Οικονομικών του υπέργηρου Σαβόνα που έχει δηλώσει εδώ και χρόνια ότι η είσοδος της Ιταλίας στην ευρωζώνη ήταν ένα ιστορικό λάθος και ότι ο ίδιος είναι έτοιμος να διαπραγματευθεί με τις Βρυξέλλες πάνω στη βάση της Θεωρίας Παιγνίων και όχι με τη λογική των αμείλικτων αριθμών, πέρα από το χάος; Μπορεί να σωθεί η καταστραμμένη ιταλική οικονομία από αυτού του είδους τους βερμπαλισμούς που δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με την πραγματικότητα και που θυμίζουν σε όλους μας το «δικό μας» καλοκαίρι των παρατεταμένων ψευδαισθήσεων πίσω στο 2015; Ασφαλώς και όχι.
Κανένας θεωρητικός από αυτούς που προσέφεραν στην εξέλιξη των Θεωριών του Κοινωνικού Συμβολαίου δεν υποστηρίζει την άποψη ότι θεμέλιος λίθος της αστικής δημοκρατίας είναι το δικαίωμα των πολιτών να πειραματίζονται με τη ζωή τους και με τις ζωές άλλων. Όποτε έγινε αυτό ή όποτε επετράπη ως δικαίωμα των μαζών σε εσχατολογικούς πειραματισμούς τα αποτελέσματα ήταν φριχτά και ο κοινωνικός πόνος αφόρητος. Αντιθέτως, η αστική φιλελεύθερη δημοκρατία προνοεί για το δικαίωμα όλων στην προστασία της τιμής, της ασφάλειας και της περιουσίας. Από τον Χομπς μέχρι τον Κάντ και από τον Ρουσσό έως τον Ρόλς οι θεμέλιοι λίθοι της πολιτειακής σταθερότητας του αστικού πολιτεύματος ήταν και είναι οι διαδικασίες έκφρασης της βούλησης της πλειοψηφίας αλλά και η εμπέδωση της ευμάρειας και της ευνομίας μέσω των επιλογών αυτών. Οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια, ούτε η αστική φιλελεύθερη δημοκρατία είναι κατ’ ανάγκη μια συνθήκη που βασίζεται αποκλειστικά στα ποσοτικά κριτήρια, δίχως να λαμβάνεται υπόψη και η ποιοτική διάσταση του όλου θέματος. Άλλο Δημοκρατία που η βούληση των πολλών ενισχύει τη λειτουργία των θεσμών και άλλο οχλοκρατία που οι θεσμοί διαλύονται υπό την πίεση των αριθμών, επικυρώνοντας τη φράση του Αλέξανδρου Ντε Τοκβιλ για την τυραννία της πλειοψηφίας σε πολλές περιπτώσεις.
Δεν είναι προσβολή κατά της δημοκρατίας η κίνηση του Προέδρου της Ιταλίας να μην αποδεχθεί τον Σαβόνα ως μέλος της νέας κυβέρνησης. Οι εκλογές θα επαναληφθούν το φθινόπωρο και το εκλογικό σώμα θα έχει ξανά την ευκαιρία να ψηφίσει. Μόνο που τώρα θα ξέρει ότι η ψήφος στα Πέντε Αστέρια ή στη Λέγκα δεν είναι απλώς ένα αστείο της στιγμής αλλά ένα βαρύ φορτίο που θα κουβαλά για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ως προς το τι θα πρέπει να κάνουν τώρα οι Βρυξέλλες. Από τώρα έως και το φθινόπωρο ειδική μέριμνα πρέπει να δοθεί στο εσωτερικό της Ιταλίας για να καταλάβει ο Ιταλός πολίτης τι σημαίνει για τη ζωή του η έξοδος από το Ευρώ και η επιστροφή του κράτους στα χρόνια των πήλινων ποδιών δίχως την οικονομική ισχύ. Σε μια εποχή που η Ευρώπη οφείλει να μιλά και να σχεδιάζει την επόμενη ημέρα της ενωσιακής της εμβάθυνσης μέσα από την ενίσχυση των δομών του διατλαντισμού είναι άκαιρο αν όχι αστείο να συζητάμε για πολιτικούς που επενδύουν στο χάος γιατί απλά δεν έχουν τίποτα να προσφέρουν στις επιταγές της σύνθεσης και της δημιουργικότητας που προστάζει η εποχή μας… Όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και παντού στο δυτικό κόσμο.
