Ροή
Η στρατηγική σημασία της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας σε όρους ανάπτυξης, παραγωγικών επενδύσεων,ανταγωνιστικότηταςκαι απασχόλησηςαναγνωρίζεται πλέον από την Πολιτεία αλλά και ανεξάρτητους φορείς της χώρας και του εξωτερικού.Ωστόσο το αντίξοο περιβάλλον που διαμορφώνει ο καταιγισμός των μνημονιακών μέτρων για το φάρμακο από το 2010 και μέχρι σήμερα,με στόχο τη δημοσιονομική προσαρμογή των φαρμακευτικών δαπανών, κρατά δεσμευμένες τις δημιουργικές δυνάμειςτης ελληνικής φαρμακοβιομηχανίαςκαθηλώνοντας την αναπτυξιακή της δυναμική.
Έπειτα από μια επταετία ρυθμίσεων και παρεμβάσεων στο φάρμακο, οι οποίες δεν κατάφεραν να συγκροτήσουν μια ενιαία βιώσιμη φαρμακευτική πολιτική με εσωτερική συνοχή, η κατάσταση για τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχει σήμερα ως εξής:
Οι τιμές των γενοσήμων φαρμάκωνέχουν υποστεί δραματικέςμειώσειςπου από το 2009 έως σήμερα ξεπερνούν το -70%! Αυτό αφορά ιδιαίτερα τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες δεδομένου ότι το κύριο μέρος της παραγωγής τους αφορά σε γενόσημα φάρμακα. Οι μειώσεις αυτές, εκτός από εξοντωτικές δεν έχουν και ουσιαστικό αντίκρισμα αφού τα μερίδια αγοράς των γενοσήμων φαρμάκων, από 16-17% το 2009 σήμερα βρίσκονται ουσιαστικά καθηλωμένα στα επίπεδα του 22-24%.
Κατά συνέπεια, είναι ξεκάθαρο ότι το όφελος από τη χρήση των γενοσήμων και γενικά των οικονομικότερων θεραπειών δεν εξασφαλίζεται μόνο μέσω της συμπίεσης των τιμών αφού τα φάρμακα αυτά θα πρέπει και να χρησιμοποιούνται! Αντιθέτως, η απαξίωση των τιμών των ήδη οικονομικών φαρμάκων σε μια αγορά όπου κάθε κρίκος της εφοδιαστικής αλυσίδας κερδίζει περισσότερο όσο ακριβότερα είναι τα φάρμακα που διακινεί και διαθέτει, οδηγεί στην υποκατάσταση των φθηνών φαρμάκωναπό νεότερα ακριβότερα χωρίς αυτό να δικαιολογείται πάντοτε σε όρους θεραπευτικού οφέλους. Η τάση αυτή γίνεται ιδιαίτερα έντονηστο βαθμό που δεν λειτουργούν κανόνες που να περιορίζουν την υποκατάσταση αυτή μόνο όπου είναι πραγματικά απαραίτητη.
- Σε συνέχεια των χαμηλών τιμών, οι φαρμακευτικές εταιρείες επιβαρύνονται πρόσθετα με υπερβολικές υποχρεωτικές εκπτώσεις (rebate) για τα φάρμακα που διαθέτουν στον ΕΟΠΥΥ. Μάλιστα, με τη νέα κλίμακα,τοrebateξεκινά από 14% και φθάνει έως και 30%, ενώ προβλέπεται και πρόσθετη επιβάρυνση 25% για δύο χρόνια για τις νέες δραστικές που προστατεύονται από πατέντα. Το νέο rebate αυξάνει την επιβάρυνση για τις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες κατά 55%, ενώ διαμορφώνει εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες για την εισαγωγή νέων δραστικών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνολική επιβάρυνση του κλάδου από το νέο rebate, για το πρώτο τρίμηνο του 2017 ξεπέρασε τα 110 εκατ. ευρώ.
- Με το μέτρο του clawback, η όποια υπέρβαση του προκαθορισμένου προϋπολογισμού της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης επιμερίζεται σε όλες στις φαρμακευτικές εταιρείες και επιστρέφεται στον ΕΟΠΥΥ και τα νοσοκομεία. Το clawback πλέον έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις: Από τα 79 εκατ. ευρώ του 2012 αναμένεται να ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ το 2017 μόνο στον ΕΟΠΥΥ, απειλώντας τη βιωσιμότητα των φαρμακευτικών εταιρειών. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι ο προϋπολογισμός έχει καθοριστεί σε πολύ χαμηλά επίπεδα (1.945 εκατ. ευρώ για τα έτη 2016-2018) και κατά συνέπεια το χάσμα μεταξύ προϋπολογισμού και πραγματικής δαπάνης, αυξάνεται κάθε χρόνο. Ανάλογη είναι η κατάσταση στα νοσοκομεία όπου με όριο προϋπολογισμού τα 530 εκατ. ευρώ, το clawback να αναμένεται να ξεπεράσει τα 150 εκατ. ευρώ για το 2017.
- Η υπέρβαση του προϋπολογισμού δημιουργείται κατά βάση από τα νέα πολύ ακριβά φάρμακα που μέχρι σήμερα αποζημιώνονται χωρίς ουσιαστική αξιολόγηση της σχέσης κόστους/θεραπευτικού οφέλους. Παρόλα αυτά, το clawback επιμερίζεται άδικα και στα γενόσημα οικονομικά φάρμακα που όχι μόνο δεν συμβάλουν στην αύξηση της δαπάνης αλλά αντίθετα δημιουργούν εξοικονομήσεις όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται αφού υποκαθιστούν θεραπευτικά ισοδύναμες αλλά ακριβότερες θεραπείες. Με τα τρέχοντα δεδομένα, το rebate και το clawback ισοδυναμούν με μια περαιτέρω μείωση της καθαρής τιμής των φαρμάκων που φθάνει κατά μέσο όρο το 30%. Η defacto αυτή πρόσθετη μείωση της τιμής φέρνει πολλά ελληνικά γενόσημα φάρμακα πέρα από τα όρια της βιωσιμότητας.
Το σημερινό περιβάλλον και τα πρόσφατα νέα μνημονιακά μέτρα για το φάρμακο δημιουργούν νέες πολύ επικίνδυνες στρεβλώσεις: Οι στρεβλοί κανόνες τιμολόγησης διαλύουν τα οικονομικά φάρμακα ακριβώς τη στιγμή που αυτά είναι όσο ποτέ άλλοτε απαραίτητα, η πρόσβαση των ασθενών στις νέες θεραπείες καθίσταται αμφίβολη ενώ και η συμμετοχή των ασθενών στο κόστος των φαρμάκων έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από το 2010. Η ζοφερή αυτή δυστροπία, καθιστά επιτακτική την ανάγκη της γενικής αναθεώρησης της φαρμακευτικής πολιτικής ώστε να ισορροπεί μεταξύ της συγκράτησης του κόστους, τουεξορθολογισμού της κατανάλωσης και της αποζημίωσης, της διασφάλισης της επάρκειας της αγοράς και της πρόσβασης σε κάθε απαραίτητη θεραπεία. Ακόμη, η πολιτική αυτή θα πρέπει να ενσωματώνεται οργανικά στον ευρύτερο σχεδιασμό και τις προτεραιότητες της προστασίας της δημόσιας υγείας, όπως π.χ. τη διαχείριση των χρόνιων νοσημάτων, των διάφορων μορφών καρκίνων, των ψυχιατρικών νοσημάτων κλπ. Τελευταία αλλά εξαιρετικά σημαντική συνθήκη της πολιτικής αυτής θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων και η αξιοποίηση των αναπτυξιακών δυνατοτήτων και προοπτικών της εγχώριας παραγωγικής φαρμακοβιομηχανίας ως ενός από τους πιο δυναμικούς και εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας που μπορούν να συμβάλλουν στην έξοδο από τη σημερινή κρίση.
Επιμέλεια: Στέλλα Κεμανετζή
