Τη σημασία του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού στις υποδομές, ως βασικού πυλώνα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, αναδεικνύει ο πρόεδρος του Ταμείου Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΤΜΕΔΕ), Κωνσταντίνος Μακέδος, μιλώντας στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, λίγες ημέρες μετά το 2ο Διεθνές Συνέδριο του Ταμείου με τίτλο «Redefining the Future Horizons - Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο». Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, «κυρίαρχος στόχος του ΤΜΕΔΕ ήταν και παραμένει η ανάδειξη των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας» και μιλάει για τη δυναμική του κατασκευαστικού κλάδου για την επόμενη η ημέρα, αλλά τον τρόπο με τον οποίο μπορεί αυτός να συμβάλει για ένα βιώσιμο και ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Κ. Μακέδου:
Την εβδομάδα που μας πέρασε ολοκληρώθηκε το 2ο Διεθνές Συνέδριο που διεξάγεται με τίτλο «Redefining the Future Horizons - Σχεδιάζοντας τις βιώσιμες στρατηγικές του αύριο». Πολλοί ομιλητές, μεγάλη συμμετοχή και δημοσιότητα. Ποια νομίζετε ότι αποτελεί τη μεγαλύτερη παρακαταθήκη των δύο αυτών ημερών;
Η μεγαλύτερη παρακαταθήκη είναι η ανάδειξη της αναγκαιότητας διαμόρφωσης ενός ρεαλιστικού και αποτελεσματικού οδικού χάρτη, για ένα βιώσιμο μέλλον, που συνδέει την επιστημονική γνώση με την πράξη και την καινοτομία με την κοινωνική ευθύνη. Θεωρούμε ότι το 2ο Διεθνές Συνέδριο του ΤΜΕΔΕ αποτέλεσε ένα forum θεσμικού διαλόγου του τεχνικού κόσμου με την Πολιτεία, τον επιχειρηματικό κόσμο, την επιστημονική κοινότητα και τον χρηματοπιστωτικό τομέα, όπου τέθηκαν επίκαιρα ερωτήματα που χρήζουν ουσιαστικών και ειλικρινών απαντήσεων. Κυρίαρχος στόχος του ΤΜΕΔΕ ήταν και παραμένει η ανάδειξη των μεγάλων προκλήσεων της εποχής μας και η χαρτογράφηση των βιώσιμων στρατηγικών του αύριο, οι οποίες συνδέουν την τεχνολογική καινοτομία με τις πηγές χρηματοδότησης και τη θεσμική συνεργασία, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα ένταξης του κλιματικού κινδύνου στις υποδομές, στις κατασκευές και στις επενδύσεις.
Αποτελεί ο κατασκευαστικός τομέας «πρωταθλητή» στην νέα οικονομική πραγματικότητα της χώρας; Ενισχύει το εθνικό αναπτυξιακό αφήγημα;
Η άνοδος που βιώνει σήμερα ο κλάδος των υποδομών και των κατασκευών δεν είναι μία πρόσκαιρη φάση, τροφοδοτούμενη μόνο από το μηχανισμό του Ταμείου Ανάκαμψης, το λεγόμενο RRF ή από κοινοτικούς πόρους. Αντιθέτως, υποδηλώνει πως υπάρχει μια διατηρήσιμη -πλέον- δυναμική, η οποία ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και οδηγεί στον παραγωγικό μετασχηματισμό της οικονομίας, καθώς οι μεταρρυθμίσεις που υλοποιήθηκαν στη χώρα μας τα προηγούμενα χρόνια προσέλκυσαν σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις. Βέβαια δεν είναι όλα ρόδινα. Υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις και αγκάθια, που η αίτια τους κρύβεται πίσω από τις διαχρονικές παθογένειες της γραφειοκρατίας και των στρεβλώσεων του παρελθόντος.
Ο κλάδος σημειώνει ισχυρή ανάπτυξη την τελευταία πενταετία, η οποία αποδεικνύεται από τα εξής στοιχεία: το 2020 ήταν 7,1 δισ. ευρώ, το 2021 ήταν 10 δισ. ευρώ, το 2022 ήταν 12,4 δισ. ευρώ, το 2023 ήταν 14,4 δισ. ευρώ και το 2024 ήταν 15,7 δισ. ευρώ. Ειδικότερα, καταγράφεται μεγάλη αύξηση στην αξία παραγωγής των κατασκευών, η οποία έχει φτάσει τα 15,7 δισ. ευρώ από 10,7 δισ. ευρώ που ήταν το 2015. Από αυτό το ποσό, τα 6,15 δισ. ευρώ αφορούν σε κατοικίες και τα υπόλοιπα 9,59 δισ. ευρώ σε άλλα κτίρια και έργα υποδομών.
Όμως, εξίσου σημαντικό είναι και το στοιχείο των επενδύσεων: η χώρα μας καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό σε επενδύσεις στις κατασκευές, ως ποσοστό του ΑΕΠ, μεταξύ των χωρών της ΕΕ, το οποίο ανέρχεται στο 6%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 10,9%.
Τι θα χαρακτηρίσει την επόμενη μέρα στον τομέα των κατασκευών;
Η επόμενη ημέρα χαρακτηρίζεται από την ανάγκη για αποφάσεις με στρατηγικό σχεδιασμό και πρωτοβουλίες από την Πολιτεία και τον τεχνικό κόσμο. Έχουμε ευθύνη να ισορροπήσουμε ανάμεσα στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς και στη φέρουσα ικανότητα του κλάδου να αντεπεξέλθει, ενσωματώνοντας νέες τεχνολογίες και καινοτόμες λύσεις στην υλοποίηση των έργων. Σε σχετική ανάλυση 20.000 έργων στο Ηνωμένο Βασίλειο, διαπιστώθηκε ότι τα έργα με τον καλύτερο σχεδιασμό στην έναρξή τους, είχαν 20% χαμηλότερο κόστος κατασκευής και παραδόθηκαν έως και κατά 15% ταχύτερα. Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι η έλλειψη μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδιασμού για τις υποδομές υπήρξε βασική αιτία του υψηλότερου κόστους.
Φυσικά ένας μακροπρόθεσμος εθνικός σχεδιασμός για τις κατασκευές δεν μετατρέπει τη χώρα σε ένα απέραντο εργοτάξιο. Αντιθέτως πρέπει να συνυπολογίζει τον έλεγχο, τη συντήρηση και την αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών, διασφαλίζοντας την αποδοτικότερη χρήση κάθε διαθέσιμου πόρου.
Και μετά το RRF τι;
Η ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης το 2026 δεν θα πρέπει να «ανακόψει» την οικονομική ανάταξη και τις προοπτικές της χώρας. Σε λίγο καιρό, 3 νέα ευρωπαϊκά ταμεία, το Κοινωνικό Κλιµατικό Ταµείο, το Ταµείο Εκσυγχρονισµού και το Ταµείο Απανθρακοποίησης Νήσων, που ισοδυναµούν µε «µισό Ταµείο Ανάκαµψης», θα δημιουργήσουν μια νέα αρχιτεκτονική χρηματοδότησης, με στόχο την υλοποίηση υποδομών, που σηματοδοτούν τη µείωση του ενεργειακού κόστους, την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ΑΠΕ και την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών.
Συμπερασματικά στο ερώτημά σας, ζητούμενο είναι πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά θα δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο και ανθεκτικό μοντέλο ανάπτυξης, που θα μας οδηγήσει σε μία ανταγωνιστική και «πράσινη» Ελλάδα. Αυτή τη μεγάλη εικόνα δεν θα τη συνθέσουμε μόνο με ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά με συνδυασμό χρηματοδοτικών εργαλείων. Ένα συνδυασμό, που αξιοποιεί ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους, με έργα ΣΔΙΤ και παραχώρησης, με εκδόσεις green και blue bonds, που ενσωματώνουν ρήτρες ESG κριτηρίων, για προσέλκυση θεσμικών επενδυτών και private equity funds με χαρτοφυλάκια «πράσινων assets», καθώς και με ελκυστικές χρηματοδοτήσεις έργων υποδομής από supranational φορείς, όπως EBRD, IMF, WORLD BANK.
Τελικά, γιατί είναι τόσο σημαντικές οι υποδομές και κατ' επέκταση ο τακτικός έλεγχός τους, η ορθή συντήρησή τους και η συνεχής αναβάθμισή τους;
Οι υποδομές αποτελούν τη ραχοκοκαλιά βιωσιμότητας κάθε κοινωνίας. Ορίζουν την ποιότητα της καθημερινότητας των πολιτών, την ασφάλειά τους και οριοθετούν τον κοινωνικό ιστό, δημιουργώντας ένα ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον.
Οι υποδομές δεν είναι μόνο τα «έργα». Είναι ο μηχανισμός προστασίας και ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, στα ακραία καιρικά φαινόμενα, στη δυσλειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού, στο διεθνή ανταγωνισμό και στην ενεργειακή αβεβαιότητα. Είναι ο μηχανισμός παραγωγικότητας, βιωσιμότητας και οικονομικής ισχύος, που θωρακίζει τη χώρα και τη βιωσιμότητα της οικονομίας της, καθώς εξασφαλίζει, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, την κοινωνική συνοχή, και ένα ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον.
Η εποχή μας επιβάλλει έναν ξεκάθαρο και ρεαλιστικό σχεδιασμό, ώστε να μεταβούμε από τις υποδομές του χθες, στις υποδομές, με βάση το κλίμα του 2050. Από τα αποσπασματικά έργα, σε ολοκληρωμένα οικοσυστήματα υποδομών, από την παραδοσιακή υλοποίηση, σε ψηφιακή παρακολούθηση και επιθεώρηση, από τις λειτουργικές κατασκευές, σε έξυπνες, ανθεκτικές και ενεργειακά αποδοτικές υποδομές. Από έργα με ορίζοντα χρήσης 10 ετών, σε έργα με ορίζοντα γενεών. 'Αλλωστε, τα ακραία καιρικά φαινόμενα δεν αποτελούν εξαίρεση, περιγράφουν τη νέα «κανονικότητα». Και οι υποδομές οφείλουν πλέον να ενσωματώσουν από το αρχικό στάδιο της μελέτης, τους κατάλληλους ελέγχους της υφιστάμενης και της μελλοντικής φέρουσας ικανότητας, ώστε να ανταποκρίνονται στις νέες απαιτήσεις.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
