Εν μέσω ανατρεπτικών συγκυριών για την επίτευξη των κλιματικών στόχων για το 2030 και το 2050 και ενώ οι εθνικές κυβερνήσεις αναθεωρούν τις πράσινες πολιτικές τους αναμένεται να ξεκινήσει η φετινή Διεθνής Διάσκεψη για το Κλίμα, COP30, η οποία θα διεξαχθεί από τις 10 έως τις 21 Νοεμβρίου στην Μπελέμ στη Βραζιλία.
Στον απόηχο της «πράσινης» οπισθοχώρησης των ΗΠΑ και του σκεπτικισμού που επικρατεί ως προς τους ρυθμούς απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, 200 χώρες από όλο τον κόσμο καλούνται να προχωρήσουν σε ενίσχυση των δεσμεύσεών τους για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και να αυξήσουν τις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (NDCs). Οι NDCs αποτελούν τη «σπονδυλική στήλη» της Συμφωνίας των Παρισίων για το κλίμα. Κάθε χώρα που έχει υπογράψει τη Συμφωνία, δηλαδή σχεδόν όλες οι χώρες του ΟΗΕ υποχρεούται να καταθέτει το δικό της εθνικό σχέδιο για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Αυτή τη στιγμή, πολλές χώρες – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα - δεν έχουν δώσει ενημερωμένες NDCs ενώ αυτές που δίνουν δεν επαρκούν για να τηρηθεί ο στόχος του 1,5 βαθμού Κελσίου. Η χρηματοδότηση για το κλίμα και πιο συγκεκριμένα η συνεισφορά των αναπτυγμένων κρατών στην προσαρμογή των αναπτυσσόμενων αποτελεί και φέτος το σημαντικό σημείο τριβής καθώς στην πράξη, οι συμμετέχοντες απέχουν πολύ από τον στόχο των 1,3 τρις μέχρι το 2035. Στο πλαίσιο αυτό αναμένεται να ενταθούν οι πιέσεις για το πώς θα κινηθούν οι πόροι, ποιες θα είναι οι πηγές χρηματοδότησης και ποιοι θα είναι οι αποδέκτες.
Η COP28 είχε εισαγάγει τη διαδικασία «global stocktake», δηλαδή την αποτίμηση των προσπαθειών των χωρών για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η COP30 θεωρείται κρίσιμης σημασίας για να μετουσιωθούν οι διαπραγματεύσεις σε ρεαλιστικά σχέδια.
COP29: Στο «και πέντε» οι προσπάθειες για συμφωνία – Πληγή η χρηματοδότηση των φτωχότερων κρατών
Στο επίκεντρο της COP30 θα βρεθούν και οι μηχανισμοί για τη προσαρμογή σε ακραία καιρικά φαινόμενα (ιδιαίτερα για τις ευάλωτες χώρες) και στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να ασκηθούν πιέσεις ώστε οι πολιτικές προσαρμογής να μην παραμείνουν στο επίπεδο των καλών προθέσεων αλλά να στραφούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία και δεσμεύσεις υλοποίησης.
Όσον αφορά στη Δίκαιη Μετάβαση και την απομάκρυνση από τα ορυκτά, πριν από δύο χρόνια έγινε ένα σημαντικό βήμα μέσω της αναφοράς για σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά. Η φετινή διοργάνωση καλείται να ξεκαθαρίσει τα χρονοδιαγράμματα και τους μηχανισμούς υποστήριξης για περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από την ενεργειακή μετάβαση (π.χ περιοχές που εξαρτώνται από τον άνθρακα) και αυτό να γίνει με δίκαιους όρους. Στο ίδιο πλαίσιο αναμένεται να εξεταστούν και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις όπως είναι ο περιορισμός των πολυάριθμων θεμάτων στην ατζέντα της ετήσιας διοργάνωσης της COP και το όριο στο μέγεθος των εθνικών αποστολών ώστε να προχωρούν πιο γρήγορα οι διαδικασίες.
Τι αναμένει η Ελλάδα από την COP30
Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της COP30, είναι πιθανό να υποχρεωθεί να αυξήσει τις δεσμεύσεις της και να θέσει πιο φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών, για τις ΑΠΕ και την ενεργειακή απόδοση. Η χώρα μας μέσω της ΕΕ ή διεθνών μηχανισμών θα μπορούσε να επιδιώξει περισσότερα κονδύλια για έργα πράσινης ενέργειας, προσαρμογής, ανθεκτικότητας, υποδομών και αποκατάστασης των οικοσυστημάτων. Ένα ακόμη ζήτημα που αφορά στη χώρα μας είναι και εκείνο του Τουρισμού και τω υποδομών, με τη χώρα μας να έχει μια ευκαιρία να αναδείξει το ελληνικό τουριστικό προϊόν δίνοντας έμφαση στην πράσινη ταυτότητα των προορισμών. Τέλος, σε περίπτωση που οι συμμετέχουσες χώρες καταλήξουν σε κάποια απόφαση για τη Συμμαχία Τιμών Άνθρακα (Carbon Pricing Alliance), η χώρα μας θα μπορούσε να εμπλακεί ενεργά.
Οι προτεραιότητες της ΕΕ στην COP30
Πριν από λίγες ημέρες, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε τις βασικές του θέσεις και προτεραιότητες σχετικά με τις προετοιμασίες της ΕΕ για την COP30.
Η ΕΕ επιδιώκει να παίξει κεντρικό ρόλο στην προώθηση της παγκόσμιας κλιματικής δράσης, προωθώντας μεγαλύτερη φιλοδοξία στο μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, καθώς και πρόοδο στη χρηματοδότηση του κλίματος. Μεταξύ των βασικών στόχων είναι η ενίσχυση των δεσμεύσεων για τη διατήρηση του στόχου 1,5°C, η επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης και η δίκαιη, ισότιμη απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, ώστε να επιτευχθεί μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών έως το 2050.
Τα συμπεράσματα της ΕΕ υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη για γρήγορη αύξηση της ανανεώσιμης ενέργειας, διπλασιασμό της παγκόσμιας βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης, ανάπτυξη τεχνολογιών χαμηλών και μηδενικών εκπομπών και κατάργηση των επιδοτήσεων σε ορυκτά καύσιμα. Παράλληλα, η ΕΕ καλεί τις χώρες να υποβάλουν τις εθνικά καθορισμένες συνεισφορές (NDCs) σύμφωνες με τον στόχο 1,5°C, ενισχύοντας τη συνεργασία και την εφαρμογή των δεσμεύσεων της Συμφωνίας του Παρισιού.
Η ΕΕ χαιρετίζει επίσης τον νέο συλλογικό ποσοτικοποιημένο στόχο για τη χρηματοδότηση του κλίματος, που υιοθετήθηκε στη COP29, και τονίζει την ανάγκη για μέτρα που θα κινητοποιήσουν 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια έως το 2035, υποστηρίζοντας τις αναπτυσσόμενες χώρες στην προσαρμογή και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Οι προκλήσεις στην COP30
Η φετινή Διάσκεψη για το Κλίμα, COP30, διατρέχει τον κίνδυνο να μην αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα εάν δεν έχει αυξηθεί επαρκώς ο αριθμός των αναθεωρήσεων των NDCs. Η σύγκρουση των συμφερόντων, οι πιέσεις από τα διάφορα lobby και οι ιδιομορφίες των οικονομιών τους κάθε κράτους σαμποτάρουν ένα πιο φιλόδοξο σχέδιο ενώ αγκάθι για την προσαρμογή παραμένει η αβεβαιότητα για την υλοποίηση των χρηματοδοτικών υποσχέσεων.
