Μακρύς εξακολουθεί να είναι ο δρόμος για την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης καθώς οι προσπάθειες που έχουν ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και εντατικοποιήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες στη Γενεύη δεν έχουν αποδώσει καρπούς.
- Στάσιμη η ανακύκλωση πλαστικών σε Ελλάδα και Ευρώπη – Τι ζητούν οι φορείς
- Τα πλαστικά σκουπίδια «πνίγουν» τον πλανήτη - 180 εκπρόσωποι κρατών αναζητούν λύση
- «Έξυπνα» και σύγχρονα συστήματα στη «μάχη» κατά της θαλάσσιας ρύπανσης
Κατά τον τελευταίο γύρο των διαπραγματεύσεων των εκπροσώπων κυβερνήσεων πάνω από 175 κρατών-μελών του ΟΗΕ τις προηγούμενες ημέρες αναδείχθηκε για άλλη μια φορά η διάσταση απόψεων μεταξύ των κρατών που ακολουθούν μια πιο πράσινη στρατηγική όπως είναι η ΕΕ, ο Καναδάς, η Αυστραλία και η Αφρική και εκείνων που παραμένουν προσκολλημένα στην παραγωγή υδρογονανθράκων και τη χρήση των υποπροϊόντων τους.
Η διαδικασία της INC ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2022, όταν η Συνέλευση του ΟΗΕ για το Περιβάλλον ενέκρινε το ψήφισμα 5.2 για την ανάπτυξη ενός διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου για τη ρύπανση από πλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Ο τελικός γύρος των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων πραγματοποιήθηκε από τις 5 έως τις 14 Αυγούστου. Αυτή η συνεδρία συνομιλιών - που αναφέρεται ως INC-5.2, μετά τις προηγούμενες συνομιλίες στο Μπουσάν γνωστές ως INC-5.1 - συγκέντρωσε περισσότερους από 2.600 συμμετέχοντες στο Παλάτι των Εθνών του ΟΗΕ. Εκτός από τους περίπου 1.400 αντιπροσώπους χωρών, υπήρχαν σχεδόν 1.000 παρατηρητές που εκπροσωπούσαν τουλάχιστον 400 οργανισμούς. Με φόντο τις γεωπολιτικές πολυπλοκότητες, τις οικονομικές προκλήσεις και την κλιματική κρίση, η 10ημερη συνάντηση ταλανίστηκε από πολυμερείς πιέσεις αλλά κατέστη σαφές ότι όλες οι χώρες θέλουν να παραμείνουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, το βασικό διακύβευμα, η υπογραφή ενός νομικά δεσμευτικού κειμένου, παραμένει μετέωρο.
Απαντώντας στην είδηση της αποτυχίας επίτευξης συμφωνίας, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, δήλωσε: «Λυπάμαι βαθιά που, παρά τις ένθερμες προσπάθειες, οι διαπραγματεύσεις για την επίτευξη ενός διεθνούς νομικά δεσμευτικού μέσου για τη ρύπανση από πλαστικά, συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ολοκληρώθηκαν χωρίς να επιτευχθεί συναίνεση.
Εκτός από τις συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν στην αίθουσα συνεδριάσεων του ΟΗΕ στη Γενεύη, δημιουργήθηκαν τέσσερις ομάδες επαφής για την αντιμετώπιση βασικών ζητημάτων, όπως ο σχεδιασμός πλαστικών, οι χημικές ουσίες που προκαλούν ανησυχία, τα ανώτατα όρια παραγωγής, η χρηματοδότηση και τα μέσα συμμόρφωσης. Όμως, παρά την «εντατική δέσμευση», τα μέλη της Διακυβερνητικής Επιτροπής Διαπραγμάτευσης δεν μπόρεσαν να καταλήξουν σε συναίνεση σχετικά με τα προτεινόμενα κείμενα.
Οι προσπάθειες για την επίτευξη της συμφωνίας - ορόσημο σκοντάφτουν σε πολλά καίρια σημεία τα οποία αφορούν στη μείωση της παραγωγής και τη σταδιακή κατάργηση των χημικών που θεωρείται ότι βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία. Πάνω από 100 χώρες υποστηρίζουν αυτά τα μέτρα και επιμένουν ότι μια συνθήκη χωρίς αυτά θα αποτύχει να λύσει την κρίση ρύπανσης. Αλλά περίπου 12 κράτη, κυρίως παραγωγοί πλαστικών πρόδρομων ουσιών που προέρχονται από ορυκτά καύσιμα αντιτίθενται σθεναρά με αποτέλεσμα να δυναμιτίζεται κάθε προσπάθεια για συναίνεση.
Η παραγωγή των πλαστικών θα τριπλασιαστεί έως το 2060
Πάνω από το 90% του πλαστικού δεν ανακυκλώνεται, η παραγωγή πλαστικών αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060, ενώ σύμφωνα με τον Διακυβερνητικό Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, η παραγωγή και η χρήση πλαστικών παγκοσμίως αναμένεται να φτάσει τους 736 εκατομμύρια τόνους έως το 2040.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε ο ΟΗΕ, η χρήση πλαστικών έχει τετραπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια. Και κάθε μέρα, όγκος πλαστικών που χωράει σε 2.000 απορριμματοφόρα πετιέται στους ωκεανούς, τα ποτάμια και τις λίμνες. Μάλιστα, όπως εκτιμά η επιστημονική κοινότητα, μέχρι το 2050, θα μπορούσε να υπάρχει περισσότερο πλαστικό από ό,τι ψάρια στους ωκεανούς.
Η Κίνα ήταν μακράν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πλαστικών προϊόντων το 2023, ακολουθούμενη από τη Γερμανία και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με την Plastics Industry Association. Και τα τρία κράτη μαζί αντιπροσωπεύουν το 33% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου πλαστικών, ανέφερε η ένωση.
Περίπου το 40% όλων των πλαστικών χρησιμοποιούνται σε συσκευασίες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ. Αυτό περιλαμβάνει πλαστικά δοχεία τροφίμων και ποτών μιας χρήσης - μπουκάλια νερού, δοχεία σε πακέτο, καπάκια καφέ, καλαμάκια και σακούλες για ψώνια - που συχνά καταλήγουν να μολύνουν το περιβάλλον.
Διπλωμάτες έχουν εδώ και πολύ καιρό προειδοποιήσει ότι η πλειονότητα των χωρών θα μπορούσε να αποχωρήσει από τις συνομιλίες για την πρώτη συμφωνία στον κόσμο για την πλαστική ρύπανση, εάν αυτός ο μικρός αριθμός των κρατών που αντιτίθεται συνεχίσει να αντιστέκεται στις εκκλήσεις για συμβιβασμό.
