Την ανάγκη να περιοριστεί η σπατάλη, αλλά όχι η κανονική κατανάλωση νερού, υπογραμμίζει ο Παναγιώτης Σαμπατακάκης, διδάκτορας Υδρογεωλόγος στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, καθώς όπως επισημαίνει, η Αθήνα δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα το τρέχον καλοκαίρι, όπως και οι περιοχές που διασυνδέονται με την ΕΥΔΑΠ.
Σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Σαμπατακάκης, που είναι μέλος της Διεθνούς Ένωσης Υδρογεωλόγων και δ/ντής Υδατικών Πόρων και Γεωθερμίας στην Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, υπογραμμίζει ότι «η σπατάλη είναι μεγάλη και, δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις, ακοστολόγητη και λαθραία.
«Από ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να εξοικονομηθεί μεγάλη ποσότητα νερού, η οποία δεν θα "αφαιρεθεί" από τους ταμιευτήρες και θα μας "περιμένει" την επόμενη χρονιά», σημειώνει και προσθέτει πως «οι βροχοπτώσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν ξαφνικά και εντελώς στην χώρα μας, όπως και στα υπόλοιπα μέρη του πλανήτη. Επομένως, μάς δίνεται χρόνος να γίνει ένας καλός σχεδιασμός νέων εύστοχων έργων, αξιοποιώντας και τις νέες τεχνολογίες».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Παναγιώτη Σαμπατακάκη:
ΕΡ: Πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα λειψυδρίας που αντιμετωπίζει η Αθήνα φέτος το καλοκαίρι αλλά και τα επόμενα δύο χρόνια; Είναι ανάγκη να υπάρξουν επείγοντα μέτρα;
ΑΠ: Δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα το τρέχον καλοκαίρι η Αθήνα, καθώς και οι περιοχές που διασυνδέονται με την ΕΥΔΑΠ. Εξάλλου, ο εν λόγω Οργανισμός παρακολουθεί επισταμένα και καθημερινά την μεταβολή των υδροαποθεμάτων. Όμως και στους τρεις μεγάλους ταμιευτήρες τα υδροαποθέματα βαίνουν μειούμενα τα τελευταία δύο χρόνια και δεν αναπληρώνεται η κατανάλωση από τις βροχοπτώσεις / χιονοπτώσεις που τροφοδοτούν τις λεκάνες Μόρνου, Εύηνου και Υλίκης.
Η βασική αιτία συνδέεται κύρια με τη μείωση κύρια των χιονοπτώσεων, όχι μόνο στις εν λόγω περιοχές, αλλά και καθολικά σε όλη την ελληνική επικράτεια. Η δραστική μείωση του αριθμού των χιονοσκεπών ημερών αλλά και του συνολικού ετήσιου πάχους των χιονοπτώσεων στην ηπειρωτική Ελλάδα, αποτελεί το βασικότερο παράγοντα μείωσης της τροφοδοσίας πρωτίστως των υπόγειων νερών αλλά και των επιφανειακών. Επίσης, η αύξηση της ραγδαιότητας των βροχοπτώσεων επιδρά άκρως αρνητικά στην τροφοδοσία των υπόγειων νερών. Αντιθέτως, προκαλεί πλημμυρικά φαινόμενα και διαβρώσεις στα εδάφη.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να περιοριστεί η σπατάλη και όχι η κανονική κατανάλωση που αφορά τις βιοτικές ανάγκες μας. Η σπατάλη είναι μεγάλη και δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις ακοστολόγητη και λαθραία. Από ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να εξοικονομηθεί μεγάλη ποσότητα νερού, η οποία δεν θα "αφαιρεθεί" από τους ταμιευτήρες και θα μας "περιμένει" την επόμενη χρονιά.
Οι βροχοπτώσεις δεν πρόκειται να σταματήσουν ξαφνικά και εντελώς στην χώρα μας, όπως και στα υπόλοιπα μέρη του πλανήτη. Επομένως, μάς δίνεται χρόνος να γίνει ένας καλός σχεδιασμός νέων εύστοχων έργων, αξιοποιώντας και τις νέες τεχνολογίες.
ΕΡ: Ποιες περιοχές της χώρας εκτιμάτε ότι θα αντιμετωπίζουν πρόβλημα το καλοκαίρι και τι πρέπει να γίνει;
ΑΠ: Οι περιοχές που και εφέτος θα παρουσιάσουν προβλήματα έλλειψης νερού είναι γνωστές εκ των προτέρων εδώ και χρόνια. Είναι οι περιοχές με τη μεγάλη κατανάλωση νερού για την άρδευση που σε κάθε ξηρασία επανέρχεται το πρόβλημα. Σε αυτή την περίπτωση η εξοικονόμηση νερού μέσω της βελτίωσης των αρδευτικών συστημάτων είναι μονόδρομος αλλά και ζητούμενο εδώ και χρόνια δυστυχώς. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουν γίνει βελτιώσεις. Υπάρχουν πολλοί αγρότες που έχουν ενσωματώσει στην άρδευση άριστες νέες τεχνολογίες επιτυγχάνοντας για τους ίδιους μικρότερο κόστος ενέργειας αλλά και συμβάλλοντας στη γενικότερη προσπάθεια εξοικονόμησης νερού.
ΕΡ: Θεωρείτε ότι η χώρα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις με τη λειψυδρία δεδομένης της επιδείνωσης της κλιματικής κρίσης; Υπάρχουν δυνατότητες μιας συνολικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων σε πανελλαδική κλίμακα; Π.χ. μια ενοποίηση των δημοτικών επιχειρήσεων σε έναν ενιαίο φορέα; Θα έχει κάποιο αποτέλεσμα;
ΑΠ: Η χώρα μας δεν βρίσκεται όπως ήταν πριν 30-40 χρόνια από πλευράς υποδομών αλλά γνώσης ως προς τη διαχείριση ανάλογων κρίσεων. Δεν βρίσκεται όμως και στο απαιτούμενο επίπεδο. Έχει ακόμα δρόμο να διανύσει. Πάνω απ' όλα όμως απαιτείται να ουσιαστικοποιηθεί η Οδηγία 2000/60 ως προς το βασικό ζητούμενο που θέτει για όλα τα κράτη-μέλη φυσικά και που είναι η ορθολογική διαχείριση και προστασία των υδατικών πόρων τόσο στο ποιοτικό σκέλος όσο και στο ποσοτικό, δηλ. της μη εξάντλησής τους.
Το θέμα αυτό είναι μια μεγάλη συζήτηση τόσο για τη χώρα μας όσο και τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Επιβάλλεται με λίγα λόγια να μην μείνουμε σε μια τυπική διαχείριση αλλά κατευθυνθούμε σε μια ουσιαστική. Από μόνη της αυτή η Οδηγία και κάθε Οδηγία δεν λύνει το πρόβλημα της ορθολογικής χρήσης. Χρειαζόμαστε εξειδικευμένη και μεγαλύτερη στελέχωση των φορέων που εμπλέκονται τόσο με την έρευνα των υδατικών πόρων όσο και με την αδειοδότηση των αδειών χρήσης νερού.
Ως προς τη διαχείριση των φορέων ύδρευσης το ιστορικό συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί από συστάσεως Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) είναι διττό: έχουμε ΔΕΥΑ πρότυπα διαχείρισης, έχουμε όμως και ΔΕΥΑ που μόνο κατ΄όνομα αποτελούν φορείς ύδρευσης. Οι οποιεσδήποτε ενοποιήσεις ή συμπτύξεις για να πετύχουν θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους και τις υδρολογικές συνθήκες. Εάν γίνουν με την λογική των "συγκολλήσεων", χωρίς και επιστημονικό κριτήριο μοραία θα έρθουν σε σύγκρουση με τον μεγάλο καταναλωτή που λέγεται πρωτογενής τομέας.
Επίσης, εάν οι καινούργιοι αυτοί Οργανισμοί -χρήστες δεν στελεχωθούν "εσωτερικά" με το κατάλληλο επιστημονικό-τεχνικό προσωπικό, έτσι ώστε να είναι σε θέση να συνεργάζονται με τους φορείς έρευνας και παρακολούθησης της κατάστασης των υδάτων και να επιτυγχάνεται η βέλτιστη χρήση τόσο των υφιστάμενων έργων ύδρευσης όσο και των νέων σχεδιαζόμενων, τότε θα συνεχίζουμε να κατασκευάζουμε συνεχώς βραχύβια έργα. Με άλλα λόγια να τρέχουμε πίσω από τις ανάγκες.
Χρειάζεται φυσικά και η επιστημονική κοινότητα να συνεισφέρει περισσότερα σε ότι αφορά τη σύνθεση των νομολογιών που διέπουν τη διαχείριση: νόμους και κανόνες με λιγότερα "παραθυράκια" και λιγότερη γραφειοκρατία σε ότι αφορά την προστασία και τη χρήση των υδατικών πόρων. Ο αντίπαλος του υδρευτικού νερού και των φορέων που προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες δεν είναι ο αγρότης. Είναι η απουσία συνεργασίας αλλά και ενσωμάτωσης της σύγχρονης γνώσης και των εργαλείων διαχείρισης που σήμερα διατίθενται. Τα περισσότερα υδροληπτικά έργα ύδρευσης των ΔΕΥΑ της χώρας, πλην της ΕΥΔΑΠ, μοιράζονται τα ίδια υδροσυστήματα στα οποία έχουν δοθεί αφειδώς άδειες για διάφορες χρήσεις και κυρίως για άρδευση εδώ και δεκαετίες. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι δήμοι στερούνται το υδρευτικό νερό την περίοδο αιχμής αλλά την ίδια περίοδο από το ίδιο υδροσύστημα αντλούνται άγνωστες ποσότητες για την άρδευση. Αυτά δυστυχώς συμβαίνουν κατά κόρον εδώ και χρόνια στην χώρα μας και δεν είναι δυνατόν να συνεχιστεί. Επομένως, το ερώτημα εαν θα διψάσουμε είναι έωλο: θα διψάσουμε εάν δεν κάνουμε τα αυτονόητα.
ΕΡ: Σήμερα πόσες μονάδες αφαλάτωσης λειτουργούν στη χώρα; Πιστεύετε ότι πρέπει να δημιουργηθούν και για την Αττική; Είναι ανάγκη;
ΑΠ: Η αφαλάτωση είναι μιά τεχνολογία επεξεργασίας νερού που διαρκώς εδώ και δεκαετίες βελτιώνεται και εφαρμόζεται όλο και περισσότερο. Βασικό εμπόδιο στην χρήση της είναι το ενεργειακό κόστος που και αυτό με τη χρήση των ΑΠΕ αρχίζει και κάμπτεται. Ένα δεύτερο εμπόδιο είναι η διαχείριση του αλμόλοιπου. Όμως και εδώ η επιστήμη δίνει λύσεις φτάνει να τις αναζητούμε, αλλά και να αποφεύγουμε κάποιες υπερβολικές περιβαλλοντικές αγκυλώσεις που δεν έχουν βάση. Είναι μια άλλη μεγάλη συζήτηση. Το ερώτημα εάν το νερό που παράγεται είναι για αστική χρήση, η απάντηση είναι καταφατική εφόσον φυσικά τηρούνται οι κανόνες της διύλισης. Το εάν είναι πόσιμο θα μπορούσε να είναι το δεύτερο ερώτημα. Η απάντηση είναι ναι, εφόσον τύχει της κατάλληλης επεξεργασίας και προσωρινής "αποθήκευσης" σε φυσικό γεωλογικό υλικό. Σε αρκετές εξέχουσες τουριστικές περιοχές της χώρας μας, τουλάχιστον για αστική χρήση, θα έπρεπε εδώ και χρόνια να είναι η απάντηση στην έλλειψη νερού για την περίοδο αιχμής.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
