Ροή
Προετοιμαστείτε για το 2022 καθώς αναμένεται να είναι μια επικίνδυνη χρονιά, αναφέρει σε ανάλυση του το Atlantic Council.
Πολλά από τα πιο εμφατικά παγκόσμια επιτεύγματα που προέκυψαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θα τεθούν σε δοκιμασία. Η ασφάλεια της Ευρώπης και της Ασίας, η ανθεκτικότητα της δημοκρατικής διακυβέρνησης, η πρόοδος των αγορών, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η βεβαιότητα ότι η ανθρωπότητα θα προοδεύσει, όλα μπορεί να τεθούν υπό αμφισβήτηση.
Ποτέ στα 30 χρόνια από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ένας Αμερικανός πρόεδρος δεν είχε βρεθεί αντιμέτωπος με την έλευση μιας νέας χρονιάς που να φέρνει τόσο εκρηκτική γεωπολιτική, καθώς και εγχώρια, αβεβαιότητα. Βρίσκονται μπροστά του ως ένας νέος Γόρδιος δεσμός, που μόνο μια πολύ αποφασιστική κίνηση θα μπορούσε να τον λύσει.
Η σύγκλιση αυτών των εξωτερικών και εσωτερικών κινδύνων, εν μέσω ενός έντονου πολιτικού διχασμού στις ΗΠΑ και της διεθνούς δυσπιστίας, αυξάνει το επίπεδο δυσκολίας για οποιαδήποτε αποτελεσματική απάντηση.
Και βέβαια αυτοί οι κίνδυνοι ελλοχεύουν την ώρα που η άνοδος του πληθωρισμού είναι η πιο ανησυχητική εδώ και τρεις δεκαετίες, ενώ παράλληλα το μαρτύριο της πανδημίας του κορονοϊού συνεχίζεται. Και σε αυτά προσθέστε τη βεβαιότητα ότι αυτά τα ζητήματα θα δημιουργήσουν μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών, είτε πρόκειται για χώρες ή ανθρώπους. Η αύξηση της παγκόσμιας αστάθειας φαίνεται να είναι αναπόφευκτη.
Οι παράγοντες που θα πρωταγωνιστήσουν
Τρεις είναι οι εξωτερικοί παράγοντες που αναμένεται να μας απασχολήσουν σχεδόν άμεσα το 2022: Αρχικά μια ρεβανσιστική Ρωσία που θέλει να κρατήσει όμηρο της την Ουκρανία. Ομοίως η Κίνα αυξάνει τις απειλές της προς την Ταϊβάν (και μην παραπλανηθείτε ότι η ελευθερία της Ουκρανίας και της Ταϊβάν είναι ανεξάρτητες υποθέσεις). Και βέβαια υπάρχει το Ιράν το οποίο κινείται με ταχύτατους ρυθμούς προς την απόκτηση πυρηνικών όπλων, κάτι που αν συμβεί πιθανώς να ωθήσει το Ισραήλ να απαντήσει.
Αυτοί οι κίνδυνοι κλιμακώνονται σε μια εποχή που Κινέζοι, Ρώσοι και Ιρανοί ηγέτες - έχοντας δει την κυβέρνηση Μπάιντεν να αποχωρεί από το Αφγανιστάν και την κατανοητή εστίασή της στα εσωτερικά ζητήματα - μπορεί να δουν το 2022 ως την καλύτερη στιγμή για να προωθήσουν τις γεωπολιτικές τους φιλοδοξίες.
Σαφέστατα υπάρχουν και αισιόδοξοι ανάμεσα μας που μπορεί να βρουν θετικές πλευρές σε αυτή την κατάσταση: Την πρόοδο στην τεχνολογία, την υγειονομική περίθαλψη και την ευρύτερη ανθρώπινη πρόσβαση στη γνώση, παράγοντες που μπορούν κάλλιστα να εγκαινιάσουν μια νέα εποχή παγκόσμιας προόδου.
Υπάρχουν επίσης περισσότερα από αρκετά στοιχεία ότι οι δημοκρατίες, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν επαρκή ανθεκτικότητα για να ανακάμψουν και να ανασυνταχθούν.
Η ιστορία έχει επίσης δείξει ότι οι πιο αυταρχικές μορφές διακυβέρνησης αποδεικνύονται τελικά και οι πιο εύθραυστες.
Η αξιοσημείωτη άνοδος της Κίνας ως το πρώτο καπιταλιστικό-κομμουνιστικό πείραμα στον κόσμο αντιμετωπίζει μια σειρά οπισθοδρομήσεων, οι οποίες προκαλούνται κατά κύριο λόγο από τις δικές της δράσεις.
Για παράδειγμα, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζιπίνκ αύξησε την εγχώρια καταστολή και ενίσχυσε τον έλεγχο του Κομμουνιστικού κόμματος στις πιο επιτυχημένες εταιρείες της Κίνας, ιδιαίτερα σε αυτές του τεχνολογικού χώρου. Με αυτόν τον τρόπο τις απομάκρυνε από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές - διακινδυνεύοντας να "σκοτώσει" τον τομέα που δημιούργησε το οικονομικό θαύμα της Κίνας.
Από την πλευρά της η Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται να είναι μια χώρα σε γρήγορη πορεία, που τροφοδοτείται από την εκτόξευση των τιμών της ενέργειας και τη γεωπολιτική επίδειξη δύναμης από τη Συρία ως το Ντονμπάς στην Ανατολική Ουκρανία. Ωστόσο, το βάρος τόσο των υφιστάμενων και των νέων οικονομικών κυρώσεων, οι δημογραφικές προκλήσεις και το γεγονός ότι η ρωσική οικονομία είναι εξ ολοκλήρου εξαρτημένη από την ενέργεια, θα εμποδίσουν τις φιλοδοξίες του Πούτιν να αναιρέσει αυτά που θεωρεί ως ταπεινώσεις για αυτόν και για τη χώρα του.
Σε ένα ντοκιμαντέρ που προβλήθηκε πρόσφατα στη ρωσική τηλεόραση, ο Πούτιν ανέφερε ότι η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης πριν από τρεις δεκαετίες παρέμεινε μια τραγωδία για τους περισσότερους συμπολίτες του. Μίλησε για πρώτη φορά δημόσια για το πώς έπρεπε να δουλέψει οδηγώντας ταξί εκείνη την περίοδο για να τα βγάλει πέρα. «Τι είναι τελικά η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης;» ρώτησε. «Είναι η κατάρρευση της ιστορικής Ρωσίας με το όνομα Σοβιετική Ένωση», ήταν η απάντηση που έδωσε.
Όσον αφορά το Ιράν, το ερώτημα είναι πόσο ακόμη μπορεί να αντέξει το καθεστώς του μια τέτοια ανεξέλεγκτη διαφθορά; Η χώρα παράγει ελάχιστα αγαθά για τον λαό της ενώ συμμετέχει σε αμέτρητες, ακριβές περιπέτειες στο εξωτερικό—στο Ιράκ, την Υεμένη, τη Συρία, τον Λίβανο και αλλού στη Μέση Ανατολή.
Οι αμερικανικές αβεβαιότητες
Ωστόσο, ίσως όλα αυτά τα διεθνή ζητήματα να δείχνουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο του 2022: Τις αβεβαιότητες γύρω από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αντίπαλοι και οι σύμμαχοι τους αμφισβητούν την εσωτερική συνοχή και την εξωτερική ικανότητα και προθυμία της χώρας να δράσει.
Η "κόλλα" που κράτησε το παγκόσμιο σύστημα ενωμένο κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της περιόδου μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο - δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες- για πολλούς στον κόσμο έχει αρχίσει πλέον να φαίνεται μη αποτελεσματική. Η Αμερική δεν θέλει η Κίνα ή κανένας άλλος να την αντικαταστήσει στον παραδοσιακό παγκόσμιο ηγετικό ρόλο της και δεν αποσύρεται από τη διεθνή σκηνή. Όμως αγωνίζεται να βρει ενημερωμένα και αποτελεσματικά μέσα για να διαμορφώσει τις παγκόσμιες υποθέσεις.
Πάντως για να αποδώσουμε τα εύσημα στην κυβέρνηση Μπάιντεν και στους συμβούλους της σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, όλα τα διεθνή θέματα που αναφέρθηκαν τα είχαν εντοπίσει έγκαιρα. Όπως είχε αναφέρει το Atlantic Council πριν από έναν χρόνο, «ο Τζο Μπάιντεν έχει τις πιο σπάνιες ευκαιρίες που παρέχει η ιστορία: Μπορεί να γίνει ένας πρόεδρος που θα μετασχηματίσει την εξωτερική πολιτική».
Τον περασμένο Μάρτιο, ο Μπάιντεν είχε δηλώσει «Ο κόσμος μας βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής. Η παγκόσμια δυναμική έχει αλλάξει. Οι νέες κρίσεις απαιτούν την προσοχή μας… Ένα είναι βέβαιο: Θα επιτύχουμε να προωθήσουμε τα αμερικανικά συμφέροντα και να υποστηρίξουμε τις παγκόσμιες αξίες μας μόνο δουλεύοντας από κοινού με τους στενότερους συμμάχους και εταίρους μας, ανανεώνοντας παράλληλα τις δικές μας διαρκείς πηγές εθνικής δύναμης».
Βέβαια ποτέ δεν είναι εύκολο να μετατρέψεις τη ρητορική σου σε πράξεις. Όμως το 2022 μπορεί να δώσει την ευκαιρία στον πρόεδρο των ΗΠΑ να περάσει από τα λόγια στις δράσεις. Εξάλλου προς υπεράσπιση του Μπάιντεν, ο πρώτος χρόνος της εξουσίας ενός προέδρου είναι πάντα "ακατάστατος," και η προεδρία του δεν ξέφυγε από αυτόν τον κανόνα.
Η πραγματική δοκιμασία του δεύτερου έτους της προεδρίας Μπάιντεν δεν θα αφορά το αν η κυβέρνησή του κατανοεί την ιστορική φύση των προκλήσεων, αλλά το αν μπορεί να οργανωθεί σε εσωτερικό και διεθνές επίπεδο για να διαχειριστεί τις γεωπολιτικές προκλήσεις του 2022.
Χειρότερο από το να αμφισβητούνται στο εσωτερικό οι αξίες που πρεσβεύουν οι ΗΠΑ, είναι η προοπτική οι εταίροι και οι σύμμαχοί τους να ανησυχούν για την ικανότητα της Αμερικής να δράσει.
Αυτό το έτος κινδύνων θα ξεκινήσει γρήγορα με τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Πεκίνο και με περισσότερες μετακινήσεις ρωσικών στρατευμάτων κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Επίσης θα ολοκληρωθεί με ένα Κογκρέσο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος που είναι πιθανό να αναδείξει τον Σι ισόβιο ηγέτη της χώρας και με τις ενδιάμεσες εκλογές στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, το 2022 μπορεί να είναι μια χρονιά που οι ΗΠΑ περισσότερο από κάθε άλλο παγκόσμιο "πρωταγωνιστή" να καθορίσουν τις εξελίξεις, ανάλογα με τις δράσεις ή την αδράνεια που θα επιδείξουν.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
Φωτογραφία: Getty Images\ Ideal Images
