Ροή
Πάνω από 15 δισ. ευρώ σε νέες χρηματοδοτήσεις το 2021, θα διαθέσει το τραπεζικό σύστημα, χρηματοδοτώντας όλες τις φερέγγυες και παραγωγικές πρωτοβουλίες της οικονομίας. Παράλληλα, το τραπεζικό σύστημα είναι έτοιμο να συνεργαστεί με την Πολιτεία για τη διοχέτευση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης προς επενδυτικά έργα του ιδιωτικού τομέα. Τα παραπάνω ανέφερε μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γιώργος Χαντζηνικολάου, τονίζοντας ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, όχι μόνο τήρησε τις υποσχέσεις του για τη χρηματοδότηση της οικονομίας, αλλά και τις υπερέβη.
«Τον Ιούνιο του 2020, μιλούσαμε για διοχέτευση ρευστότητας 15 δισ. ευρώ από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Φθάσαμε τα 20,5 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αποτελεί την υψηλότερη ετήσια χρηματοδοτική ροή της τελευταίας δεκαετίας στη χώρα μας. Από τα 20,5 δισ. ευρώ, τα 14 δισ. ευρώ προήλθαν από τα δανειακά προγράμματα των τραπεζών. Επίσης, αξιοποιώντας τα προγράμματα της πολιτείας, χρηματοδοτήσαμε πάνω από 30 χιλιάδες, κυρίως μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διοχετεύοντας προς αυτές 6,5 δισ. ευρώ από τα δύο εγγυοδοτικά προγράμματα της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, επιτυγχάνοντας επίδοση – ρεκόρ ως προς την απορροφητικότητα κεφαλαίων, που έφθασε το 95%», ανέφερε ο κ. Χαντζηνικολάου, απαντώντας στη συνέχεια διεξοδικά στο ερώτημα «Γιατί δεν έχουν όλες οι επιχειρήσεις πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό;».
Χρηματοδότηση ναι, αλλά με πιστοδοτικά κριτήρια
«Δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε δανεισμό οι επιχειρήσεις και ιδιώτες που δεν ικανοποιούν τα βασικά τραπεζικά κριτήρια. Οι λόγοι που τα βασικά τραπεζικά κριτήρια ενδέχεται να μην ικανοποιούνται από αυτές τις οικονομικές μονάδες, είναι πολλοί: είτε γιατί έχουν μη εξυπηρετούμενα δάνεια, είτε γιατί έχουν αρρύθμιστες φορολογικές ή ασφαλιστικές εισφορές, είτε γιατί έχουν ξεπεράσει τα όρια των κρατικών επιχορηγήσεων, είτε έχουν αρνητικά ίδια κεφάλαια, ή γιατί είναι ήδη υπερδανεισμένες. Με άλλα λόγια, ανήκουν σε μια κατηγορία που για τις ανάγκες του δανεισμού τις καθιστά προβληματικές ως προς την πιθανότητα αποπληρωμής των συνολικών υποχρεώσεων τους», είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.
Όπως τόνισε, πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι οι τράπεζες είναι εποπτευόμενες οικονομικές μονάδες, γιατί δέχονται καταθέσεις και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να επιστρέψουν αυτές τις καταθέσεις όταν οι καταθέτες τις απαιτήσουν. Και για να είναι αυτό δυνατόν, τα δάνεια τα οποία δίνουν πρέπει να είναι επίσης εισπράξιμα. Εάν τα δάνεια σταματούν να είναι εισπράξιμα, υπονομεύεται η ικανότητα των τραπεζών να ανταποκριθούν στην υποχρέωση επιστροφής των καταθέσεων στους καταθέτες. Γι’ αυτό οι τράπεζες είναι εποπτευόμενες επιχειρήσεις, και ο κύριος στόχος της εποπτείας τους είναι διττός.
Πρώτον, να διασφαλισθεί η ποιότητα των δανείων που χορηγούν οι τράπεζες, ώστε να εξασφαλισθεί η ικανότητα αποπληρωμής των καταθετών. Και, δεύτερον, η διατήρηση μίνιμουμ ίδιων κεφαλαίων για να καλύψουν τυχόν ζημιές, που συμβαίνουν όπως σε κάθε επιχείρηση.
«Άρα, μία οικονομική μονάδα με αρνητική οικονομική εικόνα, δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό. Εποπτικά, οι κανόνες δεν μας επιτρέπουν να δανείζουμε προβληματικές επιχειρήσεις».
Ο Πρόεδρος της ΕΕΤ διαβεβαίωσε ότι το τραπεζικό σύστημα καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες για να στηρίξει και να βοηθήσει αυτές τις οικονομικές μονάδες να επανακτήσουν την ικανότητά τους να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για να έχουν ξανά πρόσβαση σε νέο δανεισμό. Ως παράδειγμα ανέφερε ότι για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών, οι τράπεζες λαμβάνουν υπόψη τα ιστορικά οικονομικά τους στοιχεία πριν την εκδήλωση της επιδημιολογικής κρίσης, και όχι αυτά που διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της κρίσης. Kαι αυτό το κάνουν, όχι μόνο για τους δανειζόμενους. «Είναι και προς συμφέρον μας. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να τους δώσουμε δάνεια ξανά».
Ο κ. Χαντζηνικολάου ανέφερε επίσης, ότι όσον αφορά τα δάνεια μέσω της ΕΑΤ, οι προϋποθέσεις για αυτά τα δάνεια είναι ευρωπαϊκές και κοινές για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και δεν αντικατοπτρίζουν την πιστωτική πολιτική των τραπεζών.
Ο κ. Χαντζηνικολάου τόνισε ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να διακινδυνεύσουν εκ νέου αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και δήλωσε ότι η πρόκληση της χρηματοδότησης οικονομικών μονάδων, οι οποίες δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τις τράπεζες, μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο από το κράτος που μπορεί να μεταφέρει πόρους, αν το κρίνει εφικτό, προς αυτό τον σκοπό, μέσω επιδοτήσεων. Το πρόγραμμα της επιστρεπτέας προκαταβολής και η επιδότηση των θέσεων εργασίας είναι τέτοια παραδείγματα.
Αναστολές δανείων - Λήξη των moratoria - Step up λύσεις
Ο Πρόεδρος της ΕΕΤ είπε ότι στο τέλος του 2020, το σύνολο των αναστολών πληρωμών δανείων από τις τράπεζες είχε ανέλθει σε 397.000 επιχειρήσεις και νοικοκυριά, για συνολικό ποσό 25 περίπου δισ. ευρώ. Πολλές από αυτές τις αναστολές (moratoria) – λόγω της 9μήνου διάρκειας που υπαγορεύεται από ευρωπαϊκές οδηγίες - έληξαν στις 31.12.2020, και αυτό που ενδιαφέρει όλους είναι η επάνοδος στην εξυπηρέτησή τους.
Προς την ομαλή επάνοδο εξυπηρετήσεως αυτών των δανείων, οι τράπεζες έχουν εντάξει τους επανερχομένους σε καθεστώς εξυπηρέτησης δανειολήπτες σε 5 κατηγορίες:
• Η 1η κατηγορία περιλαμβάνει όσους δανειολήπτες έχουν, αντικειμενικά, τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν πλήρως τις δανειακές τους οφειλές, αμέσως μετά τη λήξη της αναστολής.
• Η 2η κατηγορία αφορά δανειολήπτες στεγαστικών δάνειων που έχουν υπαχθεί στο πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ Ι, για τους οποίους προβλέπεται 9μηνη επιδότηση δόσεων, μετά την άρση της αναστολής. Το Γέφυρα Ι είναι ένα πολύ επιτυχημένο πρόγραμμα, και για το λόγο αυτό υποστηρίζουμε και το πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ 2, που θα αφορά μικρές επιχειρήσεις.
• Η 3η κατηγορία, αφορά δανειολήπτες, που αντιμετωπίζουν προσωρινά προβλήματα πλήρους εξυπηρέτησης των οφειλών τους. Για αυτή τη κατηγορία, οι τράπεζες έχουν δημιουργήσει προγράμματα σταδιακής επαναφοράς, αρχίζοντας με 50% των δόσεων για 6 μήνες τουλάχιστον.
• Η 4η κατηγορία αναφέρεται σε δανειολήπτες, που έχουν ήδη περιέλθει σε αδυναμία πληρωμής. Υπολογίζεται ότι 15% με 20% από τα δάνεια που έχουν ανασταλεί, θα πάνε στην κατηγορία αυτή.
• Η 5η κατηγορία αφορά αναστολές δανείων σε ειδικά ορισμένες δραστηριότητες, όπως λ.χ. τον ξενοδοχειακό κλάδο. Για την κατηγορία αυτή, η αναστολή από τα μορατόρια έχει ήδη επεκταθεί μέχρι τέλος του 2021.
Πολύτιμος ο «Ηρακλής» για τη μείωση των NPLs – Χρειάζεται μελέτη η πρόταση της ΤτΕ
Τοποθετούμενος στο πρόβλημα των κόκκινων δανείων που συνιστά και τον κύριο λόγο που επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα των εταιρειών και ιδιωτών να λάβουν νέα δάνεια, ο Πρόεδρος της ΕΕΤ αναφέρθηκε στον καθοριστικό ρόλο που έχει παίξει η επιτυχία του προγράμματος ΗΡΑΚΛΗΣ.
«Από τον Νοέμβριο του 2019, όταν άρχισε να εφαρμόζεται το πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ, οι Τράπεζες έχουν ήδη τιτλοποιήσει και συνεπώς μειώσει 9 δισ. (ήδη εκτελεσμένα) και έχουν προγραμματίσει άλλα 21,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή το πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ οδήγησε σε μείωση των μη εξυπηρετούμενων κατά 31 δισ. ευρώ.
Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη περαιτέρω μείωσης, ώστε το τραπεζικό σύστημα να καταλήξει με μονοψήφιο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων, η κυβέρνηση προχωρά, με την πλήρη συναίνεση του τραπεζικού συστήματος, στην επέκταση και παράταση του προγράμματος, με τον ΗΡΑΚΛΗ ΙΙ. Υπολογίζεται ότι για την επέκταση και παράταση θα απαιτηθούν ακόμη 10 δισ. ευρώ εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου (στο ΗΡΑΚΛΗΣ Ι οι εγγυήσεις ανήλθαν σε 12 δισ. ευρώ), που θα υποστηρίξουν μια περαιτέρω μείωση 30 δισ. ευρώ μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Εκτιμώ ότι μέσω του ΗΡΑΚΛΗ Ι και ΙΙ και σε συνδυασμό με όλα τα άλλα μέσα που διαθέτουμε σήμερα (π.χ. βιώσιμες ρυθμίσεις κλπ.), το τραπεζικό σύστημα δύναται να μειώσει το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε μονοψήφιο ποσοστό εντός των επομένων 24 μηνών και φυσικά εκτός κάποιου απροόπτου», είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.
Αναφερόμενος στην πρόταση της Τράπεζας της Ελλάδος για τη δημιουργία εταιρείας διαχείρισης ενεργητικού (Αsset management company), ως μια νέα προσθήκη στην εργαλειοθήκη για την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ο κ. Χαντζηνικολάου είπε ότι το τραπεζικό σύστημα έχει δηλώσει επανειλημμένως, ότι όσο περισσότερα εργαλεία διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι διαθέσιμα, τόσο αποτελεσματικότερη είναι η διαχείρισή τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καλωσορίζει την πρωτοβουλία της ΤτΕ.
Όπως είπε, αυτή η πρωτοβουλία είναι και μέσα στα πλαίσια του ευρωπαϊκού διαλόγου, καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άνοιξε για πρώτη φορά τον διάλογο για τις λεγόμενες Asset Management Companies στις 13 Μαρτίου 2018, δηλαδή εδώ και τρία χρόνια. Η θέση της Επιτροπής (και σωστά) είναι ότι οι Τράπεζες θα πρέπει να απαλλάσσονται από τα προβληματικά δάνεια, ώστε να επικεντρώνονται κατά κύριο λόγο στην χρηματοδότηση της οικονομίας.
Στο αναλυτικό κείμενο σχετικά με τις bad bank που δημοσιοποίησε στις 13 Μαρτίου 2018, η Επιτροπή έθεσε μια σειρά από θέματα, που πρέπει να εξεταστούν ενδεχομένως με ομοιόμορφο τρόπο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, όπως λ.χ. εάν οι δημόσιοι πόροι που θα διατεθούν για ένα τέτοιο σχήμα, θα είναι συμβατοί με τις κρατικές ενισχύσεις, και δεν θα θίγουν τον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό.
Επίσης, είναι γνωστό ότι, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία), μέρος από τα κεφάλαια των τραπεζών αποτελείται από αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις.
Είναι προφανές από τα ανωτέρω, ότι ενώ η πρόταση της ΤτΕ για τη δημιουργία εταιρείας διαχείρισης ενεργητικού είναι ευπρόσδεκτη καθώς διακρίνεται από σημαντικά στοιχεία καινοτομίας που επιτρέπουν, πέρα από τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, και την καλύτερη διαχείριση και της αναβαλλόμενης φορολογίας, ωστόσο, υπάρχουν διαστάσεις της πρότασης αυτής που χρειάζονται περαιτέρω ανάλυση και πιθανές εγκρίσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μιας και δεν υπάρχει προηγούμενο, όπως με τον Ηρακλή.
«Γι’ αυτό τον λόγο, στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών και ύστερα από το αίτημα του Υπουργείου Οικονομικών να διατυπώσουμε τις παρατηρήσεις μας, βρίσκεται στη διαδικασία λεπτομερούς ανάλυσης της πρότασης της ΤτΕ, με την βοήθεια ειδικού εξωτερικού συμβούλου», είπε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.
Ο κ. Χαντζηνικολάου αναφέρθηκε και σε ένα πιο πρόσφατο κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Σεπτέμβριος 2020), που εξετάζει πλέον το ενδεχόμενο αυτές οι εταιρείες διαχείρισης ενεργητικών να ασχοληθούν ειδικά με τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που προκάλεσε, πανευρωπαϊκά, η πανδημία. «Και τούτο διότι η εκτίμησή τους είναι ότι η πανδημία ενδέχεται να τριπλασιάσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην Ευρώπη συνολικά. Άρα χρειαζόμαστε όλα τα όπλα για να αντιμετωπίσουμε την πιθανή αυτή αύξηση, η οποία όμως στη χώρα μας φαίνεται να είναι σχετικά μικρή και σε κάθε περίπτωση διαχειρίσιμη, τουλάχιστον με τα στοιχεία που έχουμε έως σήμερα. Όλες οι λύσεις επομένως είναι ευπρόσδεκτες, αλλά πρέπει να αναλυθούν και να συζητηθούν, προκειμένου να αυξήσουμε τα οικονομικά και νομικά μας εργαλεία και λύσεις, ώστε σύντομα ο όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων να αποτελεί οριστικά παρελθόν», κατέληξε ο Πρόεδρος της ΕΕΤ.
