Σε μια κρίσιμη συγκυρία για την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία και τη στρατηγική για το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πακέτο παρεμβάσεων που αναδιαμορφώνει το πλαίσιο για τις εκπομπές CO₂ των νέων επιβατικών αυτοκινήτων και ελαφρών επαγγελματικών οχημάτων. Η πρωτοβουλία έρχεται τη στιγμή που η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση προχωρά με άνισους ρυθμούς στα κράτη μέλη και ενώ η ευρωπαϊκή παραγωγή δέχεται ισχυρές πιέσεις από τον διεθνή ανταγωνισμό.
Η Κομισιόν επιχειρεί να διατηρήσει τον κεντρικό στόχο της κλιματικής ουδετερότητας, δίνοντας ταυτόχρονα μεγαλύτερο περιθώριο προσαρμογής στη βιομηχανία, τόσο ως προς το χρονοδιάγραμμα όσο και ως προς τα τεχνολογικά μέσα που μπορούν να αξιοποιηθούν.
Το ισχύον πλαίσιο και οι σταδιακοί στόχοι έως το 2035
Το ρυθμιστικό καθεστώς για τις εκπομπές CO₂ στα νέα οχήματα βασίζεται στη σύγκριση με τα επίπεδα αναφοράς του 2021 και προβλέπει σταδιακή κλιμάκωση των απαιτήσεων κατά την επόμενη δεκαετία. Από το 2025 τίθεται σε εφαρμογή η πρώτη σημαντική μείωση, με τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα να πρέπει να επιτυγχάνουν μείωση περίπου 15% των εκπομπών CO₂ σε σχέση με το 2021. Το στάδιο αυτό θεωρείται κρίσιμο, καθώς λειτουργεί ως φίλτρο για τη συμμόρφωση των κατασκευαστών πριν από τους πολύ αυστηρότερους στόχους της επόμενης δεκαετίας .
Το επόμενο ορόσημο έρχεται το 2030, όταν οι απαιτήσεις αυξάνονται κατακόρυφα. Η ευρωπαϊκή νομοθεσία προβλέπει ότι έως τότε οι εκπομπές CO₂ των νέων επιβατικών αυτοκινήτων θα πρέπει να έχουν μειωθεί κατά 55%, ενώ για τα ελαφρά επαγγελματικά οχήματα ο στόχος διαμορφώνεται στο 50%, πάντα σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2021. Το συγκεκριμένο σημείο θεωρείται καθοριστικό, καθώς θα κρίνει αν η αγορά μπορεί να περάσει μαζικά σε καθαρές τεχνολογίες χωρίς σοβαρές αναταράξεις στην παραγωγή και στις τιμές .
Ο στόχος του 2035 και η συζήτηση για ευελιξία
Το ισχύον ευρωπαϊκό πλαίσιο προβλέπει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2035 όλα τα νέα επιβατικά αυτοκίνητα και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που ταξινομούνται στην Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν μηδενικές εκπομπές CO₂ κατά τη λειτουργία τους, ουσιαστικά οδηγώντας σε πλήρη κατάργηση των συμβατικών κινητήρων εσωτερικής καύσης στις νέες πωλήσεις. Πρόκειται για τον πιο φιλόδοξο στόχο που έχει τεθεί ποτέ παγκοσμίως για τον οδικό τομέα και αποτελεί βασικό πυλώνα της ευρωπαϊκής κλιματικής πολιτικής .
Ωστόσο, στο πολιτικό και βιομηχανικό παρασκήνιο, η συζήτηση έχει ήδη ανοίξει για το πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη αυτός ο στόχος. Οι πιέσεις εστιάζουν κυρίως στην ετοιμότητα των υποδομών φόρτισης, στο κόστος για τους καταναλωτές και στην αντοχή της ευρωπαϊκής παραγωγής απέναντι σε ανταγωνιστές από την Ασία και τις ΗΠΑ.
Η βιομηχανία στο επίκεντρο της μετάβασης
Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η επιτυχία των στόχων CO₂ δεν εξαρτάται μόνο από τα νομικά όρια, αλλά και από τη βιομηχανική πολιτική που τα συνοδεύει. Η μετάβαση συνδέεται άμεσα με επενδύσεις σε μπαταρίες, πρώτες ύλες, δίκτυα φόρτισης και αναβάθμιση των αλυσίδων εφοδιασμού. Παράλληλα, η διατήρηση της παραγωγής και της απασχόλησης στην Ευρώπη αποτελεί κρίσιμο πολιτικό ζητούμενο, καθώς ο κλάδος απασχολεί εκατομμύρια εργαζομένους.
Μια λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο κλίμα και την ανταγωνιστικότητα
Με το νέο πλαίσιο, η Ε.Ε. επιχειρεί να κρατήσει ζωντανή τη φιλοδοξία για δραστική μείωση των εκπομπών, αποφεύγοντας όμως μια απότομη μετάβαση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε απώλεια παραγωγικής βάσης. Το χρονοδιάγραμμα έως το 2035 παραμένει ο βασικός άξονας, αλλά η εφαρμογή του θα κριθεί από τις αποφάσεις των επόμενων ετών και από το κατά πόσο η αγορά θα μπορέσει να ακολουθήσει τον ρυθμό που θέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
