Η αιφνιδιαστική ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή και η εξίσου αιφνιδιαστική εκεχειρία που ακολούθησε, μετά τον βομβαρδισμό Ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ, έθεσε για κάποιο διάστημα τις συζητήσεις για τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας σε δεύτερη μοίρα. Σε αυτό συνέβαλε και η συμφωνία-πλαίσιο στην οποία είχαν καταληξει οι δύο πλευρές στο Λονδίνο, μόλις δύο εικοσιτετράωρα πριν την έναρξη της ισραηλινής επιχείρησης Rising Lion εναντίον του Ιράν.
Το ζήτημα μιας βιώσιμης εμπορικής συμφωνίας ΗΠΑ-Κίνας επανέρχεται στην επικαιρότητα, αφενός μετά την -ασαφή ως προς τα επιμέρους- ανακοίνωση του Λευκού Οίκου, αφετέρου διότι έγκυροι αναλυτές επιμένουν πως οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών δεν αρκεί για να ανατρέψει τα δομικά στοιχεία που οδήγησαν ως εδώ, ούτε αναιρεί το γεγονός ότι ΗΠΑ και Κίνα έχουν εγκλωβιστεί σε έναν μακροπρόθεσμο κύκλο εντεινόμενου στρατηγικού ανταγωνισμού.
Μάλιστα, σημειώνουν ότι από τη στιγμή που καμία πλευρά δεν είναι σε θέση να κατατροπώσει την άλλη, πιθανότατα η σχέση τους περνά σε ένα στάδιο «ψυχρής σύγκρουσης». Κατά συνέπεια, το ερώτημα για το αν η Κίνα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις τοποθετήσεις της σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα ως «όπλο» απέναντι στις ΗΠΑ παραμένει επίκαιρο.
Αν η Κίνα ρευστοποιούσε μαζικά τα ομόλογα που κατέχει, οι αποδόσεις θα αυξάνονταν απότομα. Το κόστος δανεισμού για την αμερικανική κυβέρνηση θα εκτινασσόταν, όπως και για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, επιβραδύνοντας την οικονομική δραστηριότητα. Σε ένα ακραίο σενάριο, η αναταραχή θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ και να πυροδοτήσει παγκόσμιο sell-off.
Ο «γρίφος» των κινεζικών τοποθετήσεων
Όπως ανέφερε σε πρόσφατη ανάλυσή της η Commerzbank, επικαλούμενη στοιχεία του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών, το ύψος των αμερικανικών ομολόγων που βρίσκονταν στην κατοχή της Κίνας τον Μάρτιο ήταν της τάξης των 765 δισ. δολαρίων. Ένα ποσό σημαντικό, αλλά αισθητά μειωμένο σε σχέση με τα 1,3 τρισ. δολάρια που κατείχε το 2013.
Αυτή τη στιγμή η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη μεταξύ των ξένων κατόχων αμερικανικών ομολόγων, πίσω από την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, η Κίνα μείωσε και τις θέσεις της σε ομόλογα των μεγάλων αμερικανικών φορέων στεγαστικής πίστης. Τον Μάρτιο, κατείχε agency bonds αξίας περίπου 200 δισ. δολαρίων. Οι τοποθετήσεις αυτές παρέμεναν σταθερές για χρόνια, όμως τους τελευταίους 12 μήνες μειώθηκαν αισθητά κατά 50 δισ. δολάρια.
Ωστόσο, όπως εξηγεί η Commerzbank, τα στοιχεία ενδέχεται να υποεκτιμούν το πραγματικό μέγεθος των θέσεων της Κίνας. Τα στατιστικά του αμερικανικού ΥΠΟΙΚ καταγράφουν μόνο σε ποια χώρα διακρατούνται τα ομόλογα, όχι τον τελικό κάτοχο. Έτσι, για παράδειγμα, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο εμφανίζονται ως έκτοι και έβδομοι μεγαλύτεροι κάτοχοι αμερικανικών ομολόγων, παρότι είναι απίθανο οι τοποθετήσεις να προέρχονται από τις τοπικές κεντρικές τράπεζες ή επενδυτές. Αντίθετα, πρόκειται πιθανότατα για τοποθετήσεις διεθνών επενδυτών που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες των Euroclear (Βέλγιο) και Clearstream (Λουξεμβούργο), των δύο μεγαλύτερων διεθνών θεματοφύλακες τίτλων.
Εφόσον η Κίνα διακρατά τίτλους μέσω αυτών των θεματοφυλάκων, αυτοί εμφανίζονται στα στατιστικά ως «Βέλγιο» ή «Λουξεμβούργο». Είναι ενδεικτικό ότι οι τοποθετήσεις αυτών των δύο χωρών αυξήθηκαν απότομα την ίδια περίοδο που μειώθηκαν εκείνες της Κίνας. Αν όλα αυτά τα ποσά αποδίδονταν σε κινέζικες μεταβιβάσεις, ένα μάλλον υπερβολικό σενάριο σύμφωνα με την Commerzbank, τότε η Κίνα ενδεχομένως να διακρατεί περίπου όσα αμερικανικά ομόλογα διακρατούσε και πριν από δώδεκα χρόνια. Ένα πιθανό κίνητρο για αυτή την έμμεση διακράτηση θα μπορούσε να είναι η προσπάθεια απόκρυψης της πραγματικής έκθεσης, λόγω της αυξανόμενης γεωπολιτικής έντασης με τις ΗΠΑ.
Το «διαπραγματευτικό όπλο» της Κίνας έχει αποδυναμωθεί
Ακόμη κι αν οι απόλυτες τοποθετήσεις της Κίνας δεν έχουν μειωθεί αισθητά, το μερίδιό της στο σύνολο των ομολόγων σε κυκλοφορία έχει υποχωρήσει. Σύμφωνα με την Commerzbank, τον Μάρτιο, οι απευθείας τοποθετήσεις αντιστοιχούσαν μόλις στο 2,6% του συνολικού χρέους των ΗΠΑ. Ακόμα και αν προστεθούν οι τοποθετήσεις του Βελγίου και του Λουξεμβούργου, το ποσοστό φτάνει μόλις στο 5,5%, έναντι 13% στο αποκορύφωμα του 2011. Συνεπώς, το «διαπραγματευτικό όπλο» της Κίνας έχει μειωθεί αισθητά σε ισχύ.
Ταυτόχρονα όμως, υπάρχουν και αρκετοί λόγοι για τους οποίους η Κίνα δύσκολα θα έκανε χρήση αυτού του «όπλου». Αρχικά, μια «επιτυχής» επίθεση που θα πυροδοτούσε παγκόσμιο sell-off θα κόστιζε ακριβά και στην ίδια την Κίνα. Πέρα από την απώλεια αξίας των τίτλων, θα υπήρχε ισχυρή ανατίμηση του γουάν, πλήττοντας τις εξαγωγές της, οι οποίες όμως συνεισφέρουν σήμερα σχεδόν 40% στην ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας.
Επίσης, η αγορά των ομολόγων είναι θεμέλιο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Μια συντονισμένη επίθεση θα προκαλούσε διεθνή κρίση, με βαρύ αντίκτυπο και στην κινεζική οικονομία. Επιπλέον, μια τέτοια κίνηση θα υπονόμευε τις προσπάθειες της Κίνας να παρουσιαστεί ως υπεύθυνος παγκόσμιος παίκτης και εναλλακτική επενδυτική επιλογή απέναντι στις ΗΠΑ.
Τέλος, οι ΗΠΑ δεν είναι ανυπεράσπιστες απέναντι σε ένα τέτοιο σενάριο. Η αμερικανική κυβέρνηση θα μπορούσε να «παγώσει» τα ομόλογα κινεζικής ιδιοκτησίας ή η Fed να παρέμβει δυναμικά στην αγορά για να απορροφήσει τους κραδασμούς.
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν οι αναλυτές της Commerzbank είναι ότι είναι απίθανο η Κίνα να χρησιμοποιήσει τις τοποθετήσεις της σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα ως «όπλο» στη γεωπολιτική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ. Εκτιμούν δε ότι πιο πιθανό είναι να συνεχιστεί η τάση των τελευταίων ετών, δηλαδή μια σταθερότητα ή ήπια μείωση των κινεζικών τοποθετήσεων, με διαρκή υποχώρηση του σχετικού μεριδίου της Κίνας στην αγορά των αμερικανικών ομολόγων.
