Διεθνή έκκληση απευθύνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) για την προστασία της ανθρώπινης ζωής από την κλιματική κρίση, μετά την δημοσιοποίηση της έκθεσης με τίτλο «Αντίστροφη μέτρηση για την υγεία και τη κλιματική αλλαγή» του Lancet για το 2025.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η υποτίμηση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και η μη λήψη μέτρων για την προσαρμογή στα νέα δεδομένα, συνοδεύονται από ένα καταστροφικό φορτίο στην υγεία και την απώλεια έως και 10 εκατομμυρίων ζωών ετησίως. Η έκθεση με πρωτότυπο τίτλο Lancet Countdown on Health and Climate Change αποτελεί μια ετήσια, πολυεπιστημονική διεθνή συνεργασία που παρακολουθεί την εξέλιξη του προφίλ υγείας της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, παρέχει ανεξάρτητη αξιολόγηση της προόδου που έχουν σημειώσει οι κυβερνήσεις στην υλοποίηση των δεσμεύσεών τους σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού και προσφέρει δεδομένα και συστάσεις για να διασφαλίσει ότι η υγεία βρίσκεται στο επίκεντρο της ανταπόκρισης στην κλιματική αλλαγή.
12 από 20 δείκτες υγείας σε επίπεδα ρεκόρ
Η έκθεση για το 2025 που δημιουργήθηκε από το Βρετανικό Πανεπιστήμιο University College London, σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και φανερώνει πως 12 από τους 20 κρίσιμους δείκτες υγείας έχουν αγγίξει επίπεδα ρεκόρ- γεγονός που υποδηλώνει ότι η αδράνεια στα θέματα της κλιματικής αλλαγής έχει βαρύ κόστος στην απώλεια ζωών, ενώ παράλληλα δοκιμάζει τα συστήματα υγείας, φέρνοντάς τα στα όρια τους και υπονομεύει τις εθνικές οικονομίες των κρατών.
«Η κλιματική κρίση είναι κρίση υγείας και για κάθε βαθμό Κελσίου που ανεβαίνει η θερμοκρασία, υπάρχει κόστος σε ζωές και υποβάθμιση της ποιότητας ζωής» εξηγεί ο Dr. Jeremy Farrar, Υποδιευθυντής του Τμήματος Προαγωγής Υγείας και Πρόληψης Νοσημάτων και Φροντίδας στον ΠΟΥ. Και συνεχίζει: «Αυτή η έκθεση που συντάχτηκε σε συνεργασία με τον ΠΟΥ ως στρατηγικό εταίρο κάνει ξεκάθαρο ότι η αδράνεια στα θέματα κλιματικής αλλαγής σκοτώνει ανθρώπους, ενώ μιλάμε, σε όλες τις χώρες. Στον αντίποδα, η δράση ενάντια στην κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη ευκαιρία, που έχουμε για καλύτερη υγεία στην εποχή μας, καθαρότερο αέρα στο περιβάλλον που ζούμε, πιο υγιεινά προγράμματα διατροφής και βιώσιμα Συστήματα Υγείας, τα οποία μπορούν να σώσουν εκατομμύρια ζωές και να προστατέψουν αυτή τη γενιά και το μέλλον των επόμενων γενεών».
Τα κρίσιμα ευρήματα της έκθεσης
Θάνατοι οφειλόμενοι στην αύξηση της θερμοκρασίας: Η θνησιμότητα που συνδέεται με την αύξηση της θερμοκρασίας αυξήθηκε κατά 23% από το 1990 με συνέπεια οι θάνατοι που οφείλονται στις υψηλές θερμοκρασίες να εκτιμώνται σε 546.000 ετησίως.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, το 2024, ο μέσος άνθρωπος εκτέθηκε σε 16 ημέρες επικίνδυνα υψηλών θερμοκρασιών, γεγονός το οποίο δεν θα είχε συμβεί αν δεν υπήρχε η κλιματική κρίση. Τα βρέφη, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν κάθε χρόνο ο καθένας, 20 ημέρες καύσωνα, όταν πριν 20 χρόνια κάθε άνθρωπος αντιμετώπιζε το πολύ 5 ημέρες καύσωνα.
Ο αντίκτυπος των δασικών πυρκαγιών και των ξηρασιών: Οι ξηρασίες, τα κύματα καύσωνα και οι δασικές πυρκαγιές αυξάνουν την επισιτιστική ανασφάλεια με την οποία διαβιούσαν το 2023, 124 εκατομμύρια άνθρωποι.
Οικονομικός αντίκτυπος:
Η έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες προκάλεσε μέσα στο 2024 την απώλεια 640 δισεκατομμυρίων εργάσιμων ωρών με την αντίστοιχη απώλεια παραγωγικότητας να εκτιμάται σε 1,09 τρισεκατομμύρια $.
Το οικονομικό κόστος των πρόωρων θανάτων μεσήλικων και ηλικιωμένων πολιτών που οφείλονται στους καύσωνες έφτασε τα 261 δισεκατομμύρια $.
Οι επιπτώσεις των επιδοτήσεων στα ορυκτά καύσιμα: Το 2023, οι κυβερνήσεις των κρατών ξόδεψαν 956 δισεκατομμύρια $ σε επιδοτήσεις για τα ορυκτά καύσιμα, δηλαδή το τριπλάσιο ποσό από αυτό που έχει αποφασιστεί για την ετήσια στήριξη των πιο ευάλωτων χωρών έναντι της κλιματικής αλλαγής. Επιπλέον, 15 χώρες ξόδεψαν μεγαλύτερα ποσά σε επιδοτήσεις για ορυκτά καύσιμα από τον κρατικό τους προϋπολογισμό για την υγεία.
Οφέλη από την δράση για την κλιματική κρίση: Στο διάστημα από το 2010 έως το 2022 εκτιμήθηκε ότι αποφεύχθηκαν 160.000 πρόωροι θάνατοι ετησίως, μόνο από την μείωση της εξωτερικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έφτασαν το 12% ποσοστό-ρεκόρ αναφορικά με την παροχή ηλεκτροδότησης, δημιουργώντας 16 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας διεθνώς. Επιπλέον, το 66% των φοιτητών ιατρικής και άλλων υγειονομικών επαγγελμάτων έλαβαν ειδική εκπαίδευση για την συσχέτιση της κλιματικής αλλαγής με την υγεία.
Εφικτή η πρόοδος
«Έχουμε ήδη τις λύσεις για να αποφύγουμε μία κλιματική καταστροφή με τις κοινωνίες και τις κατά τόπους κυβερνήσεις να αποδεικνύουν ότι η πρόοδος είναι εφικτή, από την υιοθέτηση καθαρών πηγών ενέργειας, μέχρι την ‘πράσινη’ προσαρμογή των πόλεων, οι υλοποιούμενες δράσεις προσφέρουν μετρήσιμα οφέλη στον τομέα της υγείας. Πρέπει όμως να κρατήσουμε τον βηματισμό μας, δεν μπορούμε να επιβραδύνουμε» επισημαίνει η Dr. Marina Romanello, εκτελεστική διευθύντρια του Lancet Countdown στο Βρετανικό Πανεπιστήμιο «University College London».
Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας & πιο «πράσινη» διατροφή
Η αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η σωστή χρήση της ενέργειας αποτελούν τα ισχυρότερα εργαλεία που διαθέτουμε για να «φρενάρουμε» την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής και να προστατέψουμε εκατομμύρια ζωές. Παράλληλα, πρέπει να αλλάξουμε το διατροφικό μοντέλο σε μία πιο υγιεινή πιο φιλική προς το κλίμα διατροφή, με λιγότερη κατανάλωση κρέατος, καθώς η βιομηχανία παραγωγής κρέατος συνεισφέρει κατά 35% στην εκπομπή των αερίων θερμοκηπίου. Με αυτά τα μέτρα, και την μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, την οικολογική μετακίνηση και την διακοπή της αποψίλωσης των δασών μπορούν να σωθούν 10 εκατ. ζωές ετησίως.
Κλιματικές δράσεις που προωθούν την υγεία
Παρότι ορισμένες κυβερνήσεις έχουν επιβραδύνει την προσπάθεια ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής, η έκθεση του Lancet δείχνει ότι μονωμένες πόλεις και ο τομέας της υγείας πρωταγωνιστούν στην συντονισμένη προσπάθεια προς την σωστή κατεύθυνση. Σχεδόν όλες οι συμμετέχουσες πόλεις (834 από τις 858) έχουν ολοκληρώσει ή σχεδιάζουν να ολοκληρώσουν την αξιολόγηση του κινδύνου της κλιματικής κρίσης στην υγεία. Ο τομέας της υγείας ηγείται αυτής της προσπάθειας καθώς η εκπομπή των αερίων θερμοκηπίου έχει μειωθεί κατά 16% από το 2021 έως το 2022 με την ποιότητα της περίθαλψης να έχει βελτιωθεί. Επιπλέον, τα δεδομένα που συγκέντρωσε το Lancet δείχνουν ότι ένας ολοένα και αυξανόμενος αριθμός Συστημάτων Υγείας αξιολογούν τον κίνδυνο από την κλιματική αλλαγή και προετοιμάζονται έναντι των δύσκολων συνθηκών που πρόκειται να έρθουν. Το 56% των κρατών μελών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχουν ολοκληρώσει την αξιολόγηση της ευαλωτότητας στην υγεία και προσαρμογής αναφορικά με την κλιματική κρίση, ενώ το 60% έχουν ολοκληρώσει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προσαρμογή των Συστημάτων Υγείας.
Καθώς επίκειται η COP30 (η 30η Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή-UNFCCC), η οποία θα διεξαχθεί στο Μπελέμ της Βραζιλίας από την 10η έως την 21η Νοεμβρίου 2025, η Υγεία πρόκειται να βρεθεί στο επίκεντρο όλων των δράσεων για την κλιματική κρίση.
