Σύμφωνα με τη νέα έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, 1,4 δισ. άνθρωποι στον πλανήτη είχαν διαγνωσμένη υπέρταση το 2024, όμως μόλις ο ένας στους πέντε κρατά την πίεση του ρυθμισμένη μέσω φαρμακευτικής αγωγής και άλλων παρεμβάσεων όπως είναι η διατροφή και η άσκηση. Η νέα έκθεση του ΠΟΥ με την χρηματοδότηση του Φιλανθρωπικού Οργανισμού Bloomberg (Bloomberg Philanthropies) και του Ανεξάρτητου Φορέα «Resolve to Save Lives» (Αποφασίζουμε να σώσουμε ζωές) κατά την 80η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποκαλύπτει ότι μόνο το 28% των χωρών χαμηλού κατά κεφαλήν εισοδήματος διαθέτουν ποικιλία αντιυπερτασικών σκευασμάτων στα φαρμακεία, ώστε τα φάρμακα να είναι προσβάσιμα στους πολίτες.
Η υπέρταση αποτελεί βασική αιτία εκδήλωσης καρδιοπάθειας (έμφραγμα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο), νεφρική ανεπάρκεια και άνοια. Είναι νόσος που προλαμβάνεται και θεραπεύεται, αλλά χωρίς θεραπεία, εκατομμύρια άνθρωποι θα εξακολουθήσουν να πεθαίνουν πρόωρα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευημερία κάθε λαού και το Ακαθάριστο Προϊόν (ΑΕΠ) κάθε κράτους.
Κόστος 3,7 τρισ. δολάρια
Στο διάστημα από το 2011 στο 2025, οι καρδιοπάθειες, συμπεριλαμβανομένης της υπέρτασης ευθύνονται για δυσθεώρητες δαπάνες υγείας που ανέρχονται σε 3,7 τρισ. δολάρια για τα κράτη χαμηλού και μεσαίου κατά κεφαλήν εισοδήματος, ένα ποσό που αντιστοιχεί στο 2% του ΑΕΠ τους.
Κάθε ώρα που περνά, 1.000 άνθρωποι στον κόσμο χάνουν τη ζωή τους από εγκεφαλικά επεισόδια (κυρίως) και εμφράγματα του μυοκαρδίου (δευτερευόντως) εξαιτίας της υπέρτασης. Το γεγονός αυτό είναι ακόμα πιο λυπηρό, επειδή όλοι οι θάνατοι μπορούν να αποφευχθούν, όπως επισημαίνει ο Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, γενικός διευθυντής του ΠΟΥ. Σήμερα, τα κράτη διαθέτουν τα «εργαλεία» για να αλλάξουν αυτό το αφήγημα ενσωματώνοντας την πρόληψη της υπέρτασης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, με την τακτική μέτρηση της πίεσης και την συμμόρφωση των ασθενών στην φαρμακευτική τους αγωγή που πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά, καθώς συμβαίνει αρκετά συχνά η αγωγή να πρέπει να αλλάξει.
Μέτρηση της πίεσης στο πλαίσιο του τσεκ-απ
Στην πατρίδα μας καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια από τους επιστημονικούς φορείς (την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρία και την Ελληνική Εταιρία Υπέρτασης) να ενσωματωθεί η μέτρηση της πίεσης στο τσεκ-απ υγείας, κάτι που δεν γίνεται πάντα λόγω πίεσης χρόνου, παρότι περισσότερα από 3 εκατ. Έλληνες έχουν υπέρταση και ένα ποσοστό των υπερτασικών ασθενών δεν γνωρίζει ότι έχει αυξημένη πίεση και τουλάχιστον οι μισοί διαγνωσμένοι ασθενείς δεν έχουν ρυθμισμένη πίεση.
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι η υπέρταση σπάνια χρειάζεται την ίδια αγωγή δια βίου. Αρκετές φορές η δοσολογία η ο συνδυασμός των φαρμάκων πρέπει να αλλάξει και γι αυτό οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθούν με 3 μετρήσεις την ημέρα την πίεσή τους. Τα φάρμακα που χορηγούνται για την υπέρταση περιλαμβάνουν διαφορετικές κατηγορίες που δρουν με διαφορετικούς μηχανισμούς. Σε αυτά ανήκουν οι αναστολείς ασβεστίου, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (τα φάρμακα της κατηγορίας α-ΜΕΑ), οι β-αναστολείς και τα διουρητικά.
10 εκατ. θάνατοι από υπέρταση ετησίως
Η αρρύθμιστη υπέρταση κοστίζει την ζωή 10 εκατ. ασθενών ετησίως διεθνώς, ενώ στο σύνολο τους τα καρδιαγγειακά νοσήματα κοστίζουν τη ζωή σε 18 εκατ. ασθενείς παγκοσμίως. Τα κράτη που έχουν ενσωματώσει τον έλεγχο της υπέρτασης στα προγράμματα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο στη μείωση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας επισημαίνει η Dr Kelly Henning, επικεφαλής του Προγράμματος Δημόσιας Υγείας του Φιλανθρωπικού Οργανισμού Bloomberg. Η ανάλυση των στοιχείων από 195 χώρες δείχνουν ότι σε 99 από αυτές ο έλεγχος της υπέρτασης κυμαίνεται σε ποσοστό κάτω του 20%.
Ωστόσο τα φάρμακα για την υπέρταση είναι στην πλειονότητα τους φθηνά και έχουν υψηλή ανταποδοτικότητα, καθώς μειώνουν τις καρδιαγγειακές επιπλοκές και τις συναφείς δαπάνες υγείας. Μόλις όμως το 28% των χωρών χαμηλού εισοδήματος διαθέτουν απόθεμα αντιυπερτασικών θεραπειών στα φαρμακεία, ενώ στα κράτη υψηλού εισοδήματος, το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το 93%. Να σημειωθεί ότι στην υπέρταση συχνά χρειάζεται συνδυασμός φαρμάκων, άρα είναι σημαντικό να υπάρχει διαθεσιμότητα σε πληθώρα φαρμάκων, καθώς δεν μπορούν όλοι οι ασθενείς να ελέγξουν την πίεση τους με ένα σκεύασμα.
Οι χώρες που έχουν κάνει μεγάλη πρόοδο σε διεθνές επίπεδο, περιλαμβάνουν το Μπαγκλαντές, τις Φιλιππίνες και τη Νότιο Κορέα. Συγκεκριμένα το Μπαγκλαντές αύξησε το έλεγχο της υπέρτασης από 15% σε 56% από το 2019 στο 2025, υποστηρίζοντας τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την συστηματική παρακολούθηση των υπερτασικών ασθενών. Αντίστοιχη είναι η εικόνα στις Φιλιππίνες, ενώ η Νότιος Κορέα, με ανάλογα μέτρα και μηδενίζοντας την συμμετοχή των ασθενών στα φάρμακα κατάφερε να ελέγξει την υπέρταση σε ποσοστό 59% το 2022. Ως υπέρταση ο ΠΟΥ στους ενήλικες ορίζει την συστολική (μεγάλη πίεση) ίση και μεγαλύτερη των 140 mmHg και την διαστολική (μικρή πίεση) ίση και μεγαλύτερη των 90 mmHg σε μετρήσεις δύο διαφορετικών ημερών. Για ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τα όρια της αρτηριακής πίεσης πρέπει να είναι ακόμα πιο αυστηρά.
