Καθώς η πληθυσμιακή συρρίκνωση της Ελλάδας ασκεί σοβαρές πιέσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα (λόγω μείωσης της αναλογίας μισθωτών - συνταξιούχων), η αυξητική πορεία των μισθών φαίνεται ικανή να απασφαλίσει την ασφαλιστική «νάρκη».
Με τους πολίτες άνω των 65 ετών να αυξάνονται συνεχώς και τον αριθμό των νέων να μειώνεται, η σχέση εργαζομένων προς συνταξιούχους έχει φτάσει στο 1,7 προς 1, όταν για βιώσιμη χρηματοδότηση απαιτείται τουλάχιστον 4 προς 1.
Οι μισθοί συνδέονται άμεσα με τα έσοδα του συστήματος μέσω των ασφαλιστικών εισφορών και κατά συνέπεια όσο οι μισθοί αυξάνονται, αυξάνεται και το ποσό των εισφορών που πληρώνουν οι εργαζόμενοι. Οι αυξημένες αυτές εισφορές βοηθούν στη χρηματοδότηση του συστήματος χορήγησης συντάξεων και μπορούν να αντισταθμίσουν εν μέρει την πίεση από το δημογραφικό.
Άρα ένας από τους βασικούς τρόπους διασφάλισης της βιωσιμότητας των συντάξεων, είναι η αύξηση των εισφορών μέσω υψηλότερων μισθών. Προς την κατεύθυνση αυτή συνδράμει και η συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού λόγω δημογραφικής γήρανσης, καθώς οι επιχειρήσεις προσφέρουν καλύτερα πακέτα αποδοχών, στην προσπάθειά τους να προσελκύσουν νέους εργαζόμενους.
Μάλιστα η αύξηση των μισθών στη χώρα μας τα τελευταία χρόνια (κατά 5%) και η επανένταξη πάνω από 240.000 συνταξιούχων στην αγορά εργασίας, γέμισε τα ταμεία του ΕΦΚΑ που εμφάνισε πλεόνασμα 470 εκατ. ευρώ στο α' εξάμηνο, παρά την αύξηση των συνταξιοδοτικών του δαπανών. Η οικονομική ευρωστία του υπερ-ταμείου ασφάλισης ήταν ένας από τους λόγους που η διαφαινόμενη αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από το 2027, μετατέθηκε για τρία χρόνια αργότερα (το 2030).
Πώς αντισταθμίζονται οι επιπτώσεις της γήρανσης
Ο δημογραφικός κίνδυνος που παρουσιάζεται λόγω της αύξησης του δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων (λόγος ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών προς τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό) από 37% το 2024 σε 67% το 2070, δεν θα συμβεί εν μία νυκτί, αλλά σε χρονικό διάστημα 50 ετών.
Με άλλα λόγια, ο ετήσιος ρυθμός γήρανσης του πληθυσμού προσεγγίζει το 1,1% στην Ελλάδα και 0,8% στην Ε.Ε.-27. Αυτό σημαίνει ότι με μια μέση ετήσια πραγματική αύξηση των μισθών της τάξης του 1% ετησίως, αντισταθμίζονται οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στην Ελλάδα αλλά και στην Ε.Ε.-27.
Όπως επισημαίνουν μάλιστα σε άρθρο τους ο Σάββας Γ. Ρομπόλης (Ομότ. Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου) και ο Βασίλειος Γ. Μπέτσης (Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου) η τελευταία Έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δεν έχει λάβει υπόψη τα πορίσματα της επίσημης Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την γήρανση του πληθυσμού, προκειμένου να διαπιστωθεί ότι το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα είναι μακροχρόνια βιώσιμο και με επάρκεια παροχών (77% – 66% αναπλήρωση την περίοδο 2022 – 2070).
Την ίδια στιγμή, ο αναμενόμενος δημογραφικός κίνδυνος κρίνεται ως απολύτως διαχειρίσιμος σε βαθμό που να μην καθιστά αναγκαία προϋπόθεση -όπως παρουσιάστηκε για την βιωσιμότητα του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος- τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα κεφαλαιοποιητικού τύπου, τα οποία λειτουργούν στην σφαίρα της προαιρετικής συμπληρωματικής ασφάλισης.
Τι αναφέρει το Ελεγκτικό Συνέδριο
Παρέμβαση για το δημογραφικό έκανε και το Ελεγκτικό Συνέδριο, προτείνοντας από την πλευρά του την ενίσχυση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, που είναι τα επαγγελματικά ταμεία και η ιδιωτική ασφάλιση, διαβλέποντας σοβαρό κίνδυνο για τη μελλοντική επάρκεια των συντάξεων, αν διατηρηθεί ως έχει το δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα.
Στην ετήσια έκθεσή του για τα πεπραγμένα του 2024, το Ελεγκτικό Συνέδριο τονίζει την ανάγκη διασφάλισης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος, καθώς, όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, εξαρτάται κατά 95% από τον πρώτο πυλώνα (δημόσιο αναδιανεμητικό σύστημα) και αυτή η εξάρτηση ενέχει κινδύνους για τη βιωσιμότητά του, από τη διόγκωση των δαπανών.
Για να μετριαστούν οι κίνδυνοι, το Ελεγκτικό Συνέδριο συστήνει την περαιτέρω ενίσχυση των επαγγελματικών ταμείων και της ιδιωτικής ασφάλισης ως δύο συμπληρωματικών πυλώνων του ασφαλιστικού, που θα μπορούσαν να απορροφήσουν τους μελλοντικούς κραδασμούς του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος.
