Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης την Τετάρτη ακύρωσε την απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να αρνηθεί στην εφημερίδα New York Times την πρόσβαση στα μηνύματα που αντάλλαξαν η πρόεδρός της, Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν και ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer Άλμπερτ Μπουρλά, κρίνοντας ότι το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δεν κατάφερε να εξηγήσει εύλογα γιατί δεν έχει στην κατοχή του τα κείμενα.
#EUGeneralCourt annuls the @EU_Commission decision refusing The New York Times access to text messages exchanged between President @vonderleyen and the CEO of @Pfizer in the context of #COVID vaccine procurement 👉 https://t.co/ATb3CgbPxg
— EU Court of Justice (@EUCourtPress) May 14, 2025
Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ αποφάνθηκε σήμερα ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «δεν εξήγησε με πειστικό τρόπο τους λόγους» για τους οποίους έκρινε ότι τα γραπτά μηνύματα στο πλαίσιο της αγοράς εμβολίων κατά της νόσου COVID-19, δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες οι οποίες έχρηζαν παρακολούθησης ώστε να πρέπει να διασφαλιστεί η διατήρησή τους. Ως εκ τούτου, αποφάνθηκε ότι ακυρώνεται η απόφαση της Επιτροπής που αρνήθηκε να παράσχει σε δημοσιογράφο της εφημερίδας New York Times πρόσβαση στα SMS.
H δημοσιογράφος Ματίνα Στέβη των ΝΥΤ είχε ζητήσει από Κομισιόν πρόσβαση σε όλα τα μηνύματα Λάιεν - Μπουρλά, μεταξύ 1/1/2021 και 11/5/2022. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απέρριψε την αίτηση της εφημερίδας με την αιτιολογία ότι δεν είχε στην κατοχή της τα έγγραφα που ζητήθηκαν με αυτήν. Οι ΝΥΤ ζήτησαν από το Γενικό Δικαστήριο της EE να ακυρώσει την απόφαση της Επιτροπής. Με τη σημερινή απόφασή του, το Γενικό Δικαστήριο κάνει δεκτή την προσφυγή των ΝΥΤ και ακυρώνει την απόφαση της Επιτροπής.
«Το Γενικό Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι σκοπός του κανονισμού για την πρόσβαση στα έγγραφα είναι να προσδώσει όσο το δυνατόν πληρέστερη πρακτική ισχύ στο δικαίωμα πρόσβασης του κοινού στα έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή των θεσμικών οργάνων. Επομένως, κατά γενικό κανόνα, θα πρέπει να παρέχεται στο κοινό πρόσβαση σε όλα τα έγγραφα των θεσμικών οργάνων. Ωστόσο, όταν ένα θεσμικό όργανο δηλώνει, απαντώντας σε αίτηση πρόσβασης, ότι ένα έγγραφο δεν υπάρχει, τεκμαίρεται η μη ύπαρξη του εγγράφου, σύμφωνα με το τεκμήριο αλήθειας που ισχύει για τη δήλωση αυτή. Πάντως, το εν λόγω τεκμήριο μπορεί να ανατραπεί βάσει κρίσιμων και συγκλινόντων στοιχείων που προσκομίζει ο αιτών» τονίζεται στο σκεπτικό της απόφασης.
«Στην προκειμένη περίπτωση, το Γενικό Δικαστήριο παρατηρεί ότι οι απαντήσεις της Επιτροπής ως προς τα ζητηθέντα γραπτά μηνύματα καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας στηρίζονται είτε σε εικασίες είτε σε μεταβαλλόμενες ή ανακριβείς πληροφορίες. Αντιθέτως, η Μ. Στεβή και η εφημερίδα The New York Times προσκόμισαν κρίσιμα και συγκλίνοντα στοιχεία τα οποία περιγράφουν την ύπαρξη επαφών, ιδίως υπό τη μορφή γραπτών μηνυμάτων, μεταξύ της Προέδρου της Επιτροπής και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer στο πλαίσιο της εκ μέρους της Επιτροπής αγοράς εμβολίων από την εταιρία αυτή κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Επομένως, κατόρθωσαν να ανατρέψουν το τεκμήριο περί μη ύπαρξης και μη κατοχής των ζητηθέντων εγγράφων» προστίθεται.
«Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, η Επιτροπή δεν μπορεί να αρκεστεί στον ισχυρισμό ότι δεν έχει στην κατοχή της τα ζητηθέντα έγγραφα, αλλά πρέπει να παράσχει πειστικές εξηγήσεις βάσει των οποίων το κοινό και το Γενικό Δικαστήριο να έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν γιατί δεν είναι δυνατή η ανεύρεση των εγγράφων αυτών. Η Επιτροπή δεν εξήγησε λεπτομερώς τι είδους αναζητήσεις πραγματοποίησε για να εντοπίσει τα εν λόγω έγγραφα ούτε σε ποιους χώρους διεξήγαγε τις αναζητήσεις αυτές. Ως εκ τούτου, δεν παρέσχε πειστική εξήγηση για να δικαιολογήσει τη μη κατοχή των ζητηθέντων εγγράφων. Επιπλέον, η Επιτροπή δεν διευκρίνισε επαρκώς αν τα ζητηθέντα γραπτά μηνύματα είχαν διαγραφεί και, εφόσον είχαν διαγραφεί, αν η διαγραφή είχε γίνει οικειοθελώς ή αυτομάτως, ή αν το κινητό τηλέφωνο της Προέδρου είχε εν τω μεταξύ αντικατασταθεί» συμπληρώνεται.
«Τέλος, η Επιτροπή δεν εξήγησε με πειστικό τρόπο ούτε τους λόγους για τους οποίους έκρινε ότι τα γραπτά μηνύματα που ανταλλάχθηκαν στο πλαίσιο της αγοράς εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες ή πληροφορίες που έχρηζαν παρακολούθησης ώστε να πρέπει να διασφαλιστεί η διατήρησή τους» καταλήγει το ανακοινωθέν.
Το ευρωπαϊκό δικαστήριο μιλά για παραβίαση των κανόνων διαφάνειας της ΕΕ εκ μέρους της Κομισιόν σχετικά με την άρνησή της να παραχωρήσει πρόσβαση σε μηνύματα Λάιεν - Μπουρλά πριν την υπογραφή συμβολαίου για την παροχή των εμβολίων κατά του κορονοϊού. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο αποφάσισε ότι η Κομισιόν «δεν έδωσε εύλογη εξήγηση» σχετικά με την απόρριψη του αιτήματος ανταποκριτή στις Βρυξέλλες να έχει πρόσβαση στα εν λόγω μηνύματα.
Το Δικαστήριο της ΕΕ τάχθηκε υπέρ της εφημερίδας New York Times, λέγοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «απέτυχε να εξηγήσει με εύλογο τρόπο γιατί θεώρησε ότι τα μηνύματα που ανταλλάχθηκαν στο πλαίσιο της προμήθειας των εμβολίων Covid-19 δεν περιείχαν σημαντικές πληροφορίες» ενώ «δεν έδωσε μια εύλογη εξήγηση για να δικαιολογήσει τη μη κατοχή των ζητούμενων εγγράφων».
Η συμφωνία για τα εμβόλια οριστικοποιήθηκε τον Μάιο του 2021 και αφορούσε εξαγορά έως και 1,8 δισ. δόσεων του εμβολίου των Pfizer-BioNTech. Οι ΝΥΤ είχαν υποβάλει σχετικά και συνεπή αποδεικτικά στοιχεία που υποδεικνύουν την ύπαρξη γραπτών μηνυμάτων. Αυτές οι συμβάσεις ήταν εντελώς πρωτοφανείς σε ένα εντελώς πρωτοφανές πλαίσιο», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ πριν από την έκδοση της απόφασης.
Το δημοσίευμα αποκάλυψε την ύπαρξη των μηνυμάτων κατά τη διάρκεια συνεντεύξεων με τον Μπουρλά, αλλά συνάντησε εμπόδια όταν ζήτησε πρόσβαση σε αυτά. Η Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι δεν μπορούσε να παράσχει τα κείμενα. Μετά από επανειλημμένες ανεπιτυχείς προσπάθειες να αποκτήσει τα μηνύματα, οι New York Times έφεραν το θέμα ενώπιον του ΔΕΚ τον Ιανουάριο του 2023.
