Δυο υποψήφιοι της δεξιάς θα αναμετρηθούν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Βολιβία, τη 19η Οκτωβρίου, αφού αναδείχθηκαν κυρίαρχοι στον πρώτο, ο οποίος διεξήχθη χθες, υποδεικνύουν στατιστικές προβολές ινστιτούτων, εξέλιξη που σηματοδοτεί το τέλος δυο δεκαετιών διακυβέρνησης της αριστεράς στο κράτος της Λατινικής Αμερικής.
Ο γερουσιαστής Ροδρίγο Πας, γιος του πρώην προέδρου Χάιμε Πας Σαμόρα (1989-1993), προκάλεσε κατάπληξη σε πολλούς, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση με 32,1% των ψήφων, με βάση ταχεία καταμέτρηση του ανώτατου εκλογοδικείου (TSE).
Ο πρώην πρόεδρος Χόρχε «Τούτο» Κιρόγα (2001-2002) τον ακολούθησε σε μικρή απόσταση, συγκεντρώνοντας το 26,8% των ψήφων, πάντα κατά την εφορευτική επιτροπή.
Οι δυο νικητές κεφαλαιοποίησαν την απόρριψη από μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων της αριστεράς, η οποία κατηγορείται για τη βαθιά οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα.
Ο εκατομμυριούχος Σαμουέλ Δόρια Μεδίνα, το φαβορί των δημοσκοπήσεων ως τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής εκστρατείας, περιορίστηκε στην τρίτη θέση. Ο επιχειρηματίας αποδέχτηκε το αποτέλεσμα και τάχθηκε δημόσια υπέρ του κ. Πας ενόψει του δεύτερου γύρου.
Η ψηφοφορία διεξήχθη σε βαριά ατμόσφαιρα εξαιτίας της σοβαρής οικονομικής κρίσης στη Βολιβία με οδυνηρές επιπτώσεις, ιδίως την κλιμάκωση των χρόνιων ελλείψεων δολαρίων και καυσίμων και του πληθωρισμού, που σε ετήσια βάση αγγίζει το 25%, επίπεδο που είχε να βιώσει η χώρα 17 χρόνια.
Καθώς χρεώθηκε μεγάλο μέρος της οικονομικής κρίσης, ο απερχόμενος πρόεδρος Λουίς Άρσε -τον οποίο υποστήριζε άλλοτε ο προκάτοχός του και μέντοράς του Έβο Μοράλες (2006-2019), πλην όμως βρίσκεται πλέον σε ανοικτή σύγκρουση μαζί του-, αποφάσισε να μην διεκδικήσει δεύτερη θητεία.
Ο Ανδρόνικο Ροδρίγκες, ο πρόεδρος της Γερουσίας, όπου πλειοψηφούσε ως τώρα η αριστερά, και ο υποψήφιος του Κινήματος προς τον Σοσιαλισμό (MAS), ο πρώην υπουργός Εσωτερικών Εδουάρδο δελ Καστίγιο, δεν κατάφεραν να πείσουν.
«Θέλω αλλαγή. Θεωρώ ότι η αριστερά μας έκανε μεγάλο κακό», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Μίριαμ Εσκόμπαρ, εξηντάρα συνταξιούχος. «Δεν υπάρχει δουλειά, δεν υπάρχουν καύσιμα, δεν υπάρχει ντίζελ, όλα είναι πανάκριβα», απαρίθμησε αφού ψήφισε στη Λα Πας.
Οι υποψήφιοι της δεξιάς υποσχέθηκαν ρήξη με το κρατικιστικό μοντέλο του πρώην προέδρου Μοράλες. Επί των ημερών του η φτώχεια μειώθηκε και το ΑΕΠ τριπλασιάστηκε, αλλά η μείωση των εσόδων από το φυσικό αέριο μετά το 2017 βύθισε το κράτος των Άνδεων στην κρίση.
«Είναι το τέλος ενός κύκλου», διαβεβαίωσε ο Χόρχε «Τούτο» Κιρόγα αφού ψήφισε στην πρωτεύουσα. Ο μηχανικός, που διετέλεσε προσωρινός πρόεδρος για έναν χρόνο (2001-2002), υπόσχεται «ριζοσπαστική αλλαγή» αν επικρατήσει.
Ο Αγουστίν Κίσπε, μεταλλωρύχος, 51 ετών, θεωρεί τον «Τούτο» Κιρόγα «δεινόσαυρο» και εκφράζει την υποστήριξή του στον Ροδρίγο Πας, ο οποίος υποσχέθηκε στη δική του εκστρατεία στον αγώνα κατά της διαφθοράς και στη μείωση των φόρων.
«Η Βολιβία χρειάζεται σταθερότητα, να είναι κυβερνήσιμη και οικονομικό μοντέλο στραμμένο μάλλον στον λαό παρά στο κράτος», έκρινε ο Ροδρίγο Πας αφού ψήφισε στην Ταρίχα (νότια).
Οι δυο επικρατέστεροι υποψήφιοι θα αναμετρηθούν στο δεύτερο γύρο τη 19η Οκτωβρίου.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για την πιο βαριά ήττα που γνωρίζει η βολιβιανή αριστερά αφότου αναδείχτηκε στην εξουσία ο Έβο Μοράλες.
Ο πρώην αρχηγός του κράτους, 65 ετών, ήλπιζε να διεκδικήσει τέταρτη θητεία στην προεδρία, όμως η δικαιοσύνη, καθώς στο μεταξύ οι θητείες περιορίστηκαν στις δύο, τον απέκλεισε από την κούρσα. Καθώς εκκρεμεί ένταλμα σύλληψης σε βάρος του, εξαιτίας υπόθεσης εμπορίας ανήλικης, που αμφισβητεί, ο πρώην συνδικαλιστής ηγέτης των καλλιεργητών κόκας, ή κοκαλέρος, έχει αποσυρθεί σε πολιτικό οχυρό του στο κεντρικό τμήμα της χώρας.
Ψηφίζοντας, με σανδάλια, ο Έβο Μοράλες κατήγγειλε την διαδικασία «χωρίς νομιμοποίηση» και τόνισε πως η άκυρη ψήφος, που ενεθάρρυνε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, θα νικούσε. Ήταν πλαισιωμένος από υποστηρικτές του, που είχαν σχηματίσει αλυσίδα γύρω του, διαπίστωσε το AFP. Δεν υπήρχε ορατή αστυνομική παρουσία.
Παρότι τέθηκε εκτός κούρσας και κεντρικής πολιτικής σκηνής, ο πρώτος αυτόχθονας πρόεδρος στην ιστορία της Βολιβίας συνεχίζει να έχει πιστούς υποστηρικτές στην αγροτική επαρχία, ιδίως στις τάξεις των αυτοχθόνων.
Όμως η σύγκρουσή του με τον άλλοτε υπουργό του Άρσε διέσπασε το MAS, κι ακόμη και εκείνοι που για χρόνια ωφελήθηκαν από την πολιτική που άσκησε δεν κρύβουν την απογοήτευσή τους.
Κατά την άποψη του Ντανιέλ Βαλβέρδε, πολιτολόγου στο πανεπιστήμιο Γκαμπριέλ Ρενέ Μορένο, «ο χειρότερος εχθρός της αριστεράς είναι η ίδια η αριστερά». «Η διαφθορά, η κακοδιαχείριση, η έλλειψη αποφάσεων και οι αυτοσχεδιασμοί εντέλει κούρασαν» τους πολίτες της Βολιβίας, έκρινε.
Ποιοι είναι οι δύο υποψήφιοι
Ακολουθούν κάποια βιογραφικά στοιχεία για τους μονομάχους του δεύτερου γύρου.
Οικονομολόγος, 57 ετών, ο γιος του σοσιαλδημοκράτη άλλοτε προέδρου Χάιμε Πας Σαμόρα πέρασε τα χρόνια της πρώτης του νιότης στην εξορία, στην Ισπανία, όπου διέφυγε η οικογένειά του εξαιτίας των αλλεπάλληλων στρατιωτικών δικτατοριών.
Εκτός του ότι είναι γερουσιαστής που αντιπροσωπεύει την Ταρίχα, στη νότια Βολιβία, έχει υπάρξει επίσης βουλευτής και δήμαρχος της πρωτεύουσας της περιοχής, στα γείτονα με την Αργεντινή.
Είναι υποψήφιος με τα χρώματα του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (PDC) και διεξήγαγε εκστρατεία αυστηρή και μάλλον χαμηλών τόνων.
«Θέλω να συγχαρώ τον βολιβιανό λαό, διότι είπε: ‘Θέλω αλλαγή’», είπε ο κ. Πας, μιλώντας περί «μεγαλείου του βολιβιανού λαού που ποθεί άλλο πεπρωμένο», απευθυνόμενος σε υποστηρικτές του στη Λα Πας.
Ο Ροδρίγο Πας υπόσχεται να εγγυηθεί μεγαλύτερη συμμετοχή των μεσαίων και λαϊκών τάξεων στο οικονομικό γίγνεσθαι με αύξηση των διαθεσίμων πιστώσεων και να προχωρήσει σε φορολογική μεταρρύθμιση που κατ’ αυτόν θα δώσει δυναμισμό στη βολιβιανή βιομηχανία.
Υποστηρικτές του πανηγύριζαν στους δρόμους της Λα Πας φωνάζοντας συνθήματα με τα οποία προεξοφλούσαν τη νίκη του μόλις μεταδόθηκαν οι αρχικές προβλέψεις.
Η δημοτικότητά του, όπως και του υποψηφίου αντιπροέδρου του, του πρώην ανώτερου αξιωματικού της αστυνομίας Έντμαν Λάρα, ενισχύθηκε εν μέρει λόγω της στάσης του εναντίον της διαφθοράς.
Ο Χόρχε Κιρόγα, μηχανικός 65 ετών, έχει εργαστεί για την αμερικανική πολυεθνική του τομέα της πληροφορικής IBM. Ο λεγόμενος «Τούτο» –έχει επισημοποιήσει το προσωνύμιο– είναι υποψήφιος με τα χρώματα της συμμαχίας Libre («Ελευθερία και Δημοκρατία»).
Αντιπρόεδρος του άλλοτε δικτάτορα Ούγο Μπάνσερ, που επέστρεψε στην εξουσία μέσω της κάλπης στα τέλη των χρόνων του 1990, τον διαδέχθηκε μετά την παραίτησή του για λόγους υγείας (πέθανε από καρκίνο του πνεύμονα έναν χρόνο αργότερα).
Επανειλημμένα ατυχήσας υποψήφιος σε προεδρικές εκλογές, ο κ. Κιρόγα δηλώνει φιλελεύθερος, αλλά σαγηνεύει μάλλον το πιο συντηρητικό εκλογικό ακροατήριο.
«Θα αφοσιωθώ στο να σωθεί η βολιβιανή οικονομία, να προσελκυστούν επενδύσεις και να ανοίξουν αγορές», δήλωνε πρόσφατα στο Γαλλικό Πρακτορείο, προσθέτοντας πως θέλει να κλείσει συμφωνίες «ελεύθερου» εμπορίου με την Κίνα, τη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Ευρώπη.
Υπόσχεται «ριζοσπαστική αλλαγή» πολιτικής, θέτοντας ψηλά στις προτεραιότητές του τη μείωση του ελλείμματος, τις ιδιωτικοποιήσεις των προβληματικών δημόσιων επιχειρήσεων, καθώς και την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Προβλέπει ότι η κρίση δεν θα περάσει έτσι απλά: «Είναι η πιο μεγάλη θεσμική, οικονομική και ηθική πρόκληση της ιστορίας μας. Και θα αναμετρηθούμε μαζί της όλοι μαζί», είπε ο κ. Κιρόγα αφού έγινε σαφές πως θα συμμετάσχει στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών.
