Σε μια εποχή όπου οι επενδύσεις μεταμορφώνονται, οι αποδόσεις διαφοροποιούνται και οι τεχνολογίες ανοίγουν νέους δρόμους, ο επιχειρηματίας καλείται να πλοηγηθεί σε ένα περιβάλλον που δεν θυμίζει σε τίποτα το χθες. Η άνοδος των επιτοκίων, οι διακυμάνσεις των αγορών και η έκρηξη εναλλακτικών επιλογών - από την αγορά μετοχών μέχρι την κατοχή crypto - έχουν αναζωπυρώσει ένα βασικό ερώτημα:
Πώς φορολογείται σήμερα το κεφάλαιο και τι σημαίνει αυτό για τις αποφάσεις του επενδυτή;
Η απάντηση δεν είναι απλή· το πλαίσιο εξελίσσεται συνεχώς. Ωστόσο, υπάρχουν σταθερά σημεία αναφοράς που κάθε σύγχρονος επαγγελματίας χρειάζεται να γνωρίζει.
Κεφάλαιο και εισόδημα: Μια ισορροπία που απαιτεί κατανόηση
Τόκοι, μερίσματα και υπεραξίες – τρεις έννοιες που αφορούν σχεδόν κάθε επενδυτική δραστηριότητα. Παρότι λογίζονται ως εισόδημα από κεφάλαιο και φορολογούνται αναλόγως, αποτελούν παράλληλα θεμέλιο ανάπτυξης τόσο για τον ιδιώτη επενδυτή όσο και για την οικονομία συνολικά.
Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου η προσέλκυση επενδύσεων αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα, η φορολογία κεφαλαίου επιχειρεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη ενίσχυσης των δημοσίων εσόδων και στη δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος για επιχειρηματικότητα. Αυτή η ισορροπία είναι λεπτή - και γι’ αυτό ο επιχειρηματίας χρειάζεται σήμερα περισσότερο από ποτέ σωστή πληροφόρηση.
Τι θεωρείται παθητικό εισόδημα και γιατί αφορά όλους
Παθητικό εισόδημα χαρακτηρίζεται κάθε κέρδος που προκύπτει από κατοχή κεφαλαίου και όχι από ενεργή εργασία. Μπορεί να προέρχεται από μετοχές, ακίνητα, δικαιώματα, ομόλογα ή ακόμη και από ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία.
Για τον σύγχρονο επιχειρηματία, το παθητικό εισόδημα δεν είναι “δευτερεύον”. Αποτελεί εργαλείο σταθερότητας και διαφοροποίησης, ειδικά σε περιόδους έντονων μεταβολών.
Παγκόσμια φορολόγηση και φορολογική κατοικία
Η έννοια της φορολογικής κατοικίας καθορίζει το πού και για ποιο εισόδημα οφείλεται φόρος.
Ο φορολογικός κάτοικος Ελλάδας φορολογείται για το σύνολο του παγκόσμιου εισοδήματός του, ενώ ο μη κάτοικος φορολογείται μόνο για όσα προκύπτουν στην Ελλάδα.
Για την αποφυγή διπλής φορολόγησης, οι Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ) και η πίστωση φόρου αλλοδαπής λειτουργούν ως “δίχτυ ασφάλειας”. Παράλληλα, η χώρα έχει αναπτύξει ειδικά καθεστώτα φορολογικής κατοικίας, προσελκύοντας επενδυτές, επαγγελματίες που επιστρέφουν στην Ελλάδα αλλά και συνταξιούχους του εξωτερικού.
Στην πράξη, πολλές μορφές παθητικού εισοδήματος φορολογούνται ήδη με παρακράτηση στην πηγή, γεγονός που απλοποιεί τη διαδικασία και περιορίζει τις γραφειοκρατικές εκκρεμότητες.
Υπεραξίες: Πώς φορολογούνται οι μεταβιβάσεις τίτλων
Η υπεραξία προκύπτει από τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή πώλησης και την τιμή κτήσης ενός τίτλου. Για τα νομικά πρόσωπα το κέρδος αυτό ενσωματώνεται στα αποτελέσματα και φορολογείται με τον εταιρικό συντελεστή, ενώ για τα φυσικά πρόσωπα επιβάλλεται φόρος 15%.
Το συγκεκριμένο πλαίσιο καλύπτει μετοχές, εταιρικά μερίδια, ομόλογα, παράγωγα και, πλέον, crypto-assets, τα οποία θεωρούνται ουσιαστικά τίτλοι.
Υπάρχουν όμως και σημαντικές εξαιρέσεις: οι εισηγμένες μετοχές με συμμετοχή κάτω του 0,5% δεν επιβαρύνονται με φόρο υπεραξίας, ενώ ο φόρος υπεραξίας ακινήτων παραμένει σε αναστολή έως το 2025.
Πάνω από όλα, έχει βαρύνουσα σημασία ότι φορολογείται μόνο το καθαρό κέρδος, όχι το σύνολο της συναλλαγής.
Crypto-Assets: το νέο περιβάλλον για τον επενδυτή
Η συζήτηση γύρω από τα crypto έχει αλλάξει επίπεδο. Αν και η Ελλάδα δεν έχει θεσπίσει ξεχωριστή διάταξη, στην πράξη εφαρμόζεται η φορολογία υπεραξίας με συντελεστή 15% για τα φυσικά πρόσωπα.
Το ενδιαφέρον, ωστόσο, μετατοπίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το νέο πλαίσιο MiCA ρυθμίζει πλέον τους παρόχους και τα stablecoins, ενώ από το 2026 με την οδηγία DAC8 όλες οι συναλλαγές crypto θα αναφέρονται αυτόματα στις φορολογικές αρχές.
Για τον επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στον χώρο των ψηφιακών επενδύσεων, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: μπαίνουμε σε μια εποχή μεγαλύτερης διαφάνειας και αυστηρών ελέγχων, άρα απαιτείται προσεκτική τεκμηρίωση και ορθή φορολογική συμμόρφωση.
Κληρονομικό δίκαιο: Αλλαγές που επηρεάζουν την περιουσία
Οι επερχόμενες αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο δημιουργούν ένα νέο τοπίο.
Η δυνατότητα σύναψης κληρονομικής σύμβασης εν ζωή δίνει στον πολίτη μεγαλύτερο έλεγχο στην κατανομή της περιουσίας του. Η εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησία παύει να αποτελεί υποχρεωτική μορφή κληρονομιάς, διευκολύνοντας την πιο λειτουργική μεταβίβαση ακινήτων.
Παράλληλα, η διαχείριση χρεών γίνεται πιο “ασφαλής”: ο κληρονόμος δεν ευθύνεται πλέον με την προσωπική του περιουσία, εκτός αν το επιλέξει ρητά. Το ίδιο πλαίσιο φέρνει αυστηρότερους κανόνες στις διαθήκες, ενισχύοντας τη διαφάνεια και την αξιοπιστία τους.
Η προθεσμία αποποίησης παραμένει τέσσερις μήνες – ή ένας χρόνος για κατοίκους εξωτερικού – αλλά αρχίζει από τη στιγμή που ο κληρονόμος ενημερώνεται επίσημα.
Ενημέρωση, Πρόληψη και σωστή Καθοδήγηση
Η επενδυτική και φορολογική πραγματικότητα δεν είναι πλέον στατική. Από τα crypto έως τα ακίνητα και από τις υπεραξίες έως την κληρονομιά, το πεδίο αλλάζει γρήγορα και συχνά απρόβλεπτα.
Για τον επιχειρηματία και τον επενδυτή αυτό σημαίνει κάτι πολύ απλό: η σωστή ενημέρωση δεν είναι πλέον πολυτέλεια – είναι εργαλείο προστασίας και ανάπτυξης.
