Στη διαπίστωση πως στο ελληνικό πρόγραμμα στήριξης, όπως και τα προγράμματα άλλων αναπτυγμένων κρατών, το ΔΝΤ δεν διαδραμάτισε πρωταγωνιστικό ρόλο στις προσπάθειες ελαχιστοποίησης του κόστους προσαρμογής για το κοινωνικό σύνολο, προχωρεί το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ (ΙΕΟ) στην έκθεση που συνέταξε για τις πολιτικές του Ταμείου για την κοινωνική προστασία και δόθηκε χθες στη δημοσιότητα.
Όπως σημειώνεται στην έκθεση, μπορεί στις επίσημες αναφορές του ΔΝΤ για τα προγράμματα της Ελλάδας, της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου να τονιζόταν η ανάγκη προστασίας των ευάλωτων ομάδων και ενίσχυσης των δικτύων κοινωνικής προστασίας, όπως π.χ. στο θέμα της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Ελλάδα, ωστόσο μόνο στην Κύπρο το ΔΝΤ συμμετείχε ενεργά στη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής προστασίας με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Αν και το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ δεν μελέτησε τις επιπτώσεις των παρεμβάσεων του Ταμείου στην ευημερία των ευάλωτων ομάδων, γεγονός που θα απαιτούσε πολύ μεγαλύτερη σπουδή, αντί αυτού επικεντρώθηκε στο πως αντιλαμβάνονται οι εθνικές αρχές τη χρησιμότητα των συμβουλών του Ταμείου για την κοινωνική προστασία και κυρίως στο πως αποτιμούν το βαθμό στον οποίο εφαρμόστηκαν οι συμβουλές αυτές.
Στη βάση αυτή η έκθεση σημειώνει πως μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, η συμμετοχή του ΔΝΤ ήταν πιο αποτελεσματική στην Κύπρο, όπου θεσπίστηκε ένα σύστημα εγγυημένου ελάχιστου εισοδήματος για την υποστήριξη των ευάλωτων ομάδων που πλήττονται από την κρίση. Αν και αυτό έγινε και στην Ελλάδα με το τρίτο πρόγραμμα στήριξης, οι ελληνικές αρχές απαντώντας στο Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης επέκριναν το ΔΝΤ επειδή δεν γνώριζε επαρκώς το σύστημα κοινωνικής προστασίας της χώρας.
Η έκθεση αναφέρεται και στη θέση του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιώργου Παπακωνσταντίνου ότι, παρά την «πολύ καλή τεχνική βοήθεια του ΔΝΤ», το Ταμείο δεν είχε την ικανότητα της Παγκόσμιας Τράπεζας να παράσχει την απαραίτητη «σοβαρή υποστήριξη για θεσμικές μεταρρυθμίσεις».
Σύμφωνα με όσα αναφέρει το ΙΕΟ «τα μέτρα του προγράμματος που οδηγούσαν σε περικοπές των συντάξεων ήταν συνήθως πολύ αμφισβητούμενα - η Ελλάδα ήταν μία από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις για το ΔΝΤ - και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, κατέληξαν να αναστρέφονται από τα Συνταγματικά Δικαστήρια διότι κρίθηκε ότι παραβιάζουν τα κεκτημένα δικαιώματα των συνταξιούχων».
Οι συστάσεις
Η αξιολόγηση του ΙΕΟ ολοκληρώνεται με ορισμένες συστάσεις για την περαιτέρω ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του ΔΝΤ στον τομέα της κοινωνικής προστασίας.
Όπως σημειώνεται:
Πρώτον, θα είναι σημαντικό να θεσπιστεί ένα σαφές στρατηγικό πλαίσιο το οποίο να καθορίζει το πεδίο εφαρμογής, τους στόχους και τα όρια της συμμετοχής του ΔΝΤ σε ζητήματα κοινωνικής προστασίας, δεδομένου ότι το Ταμείο δεν έχει την ικανότητα ή την εμπειρογνωμοσύνη για να συμμετάσχει σε μεγάλο βαθμό σε προγράμματα κοινωνικής προστασίας.
Δεύτερον, για χώρες στις οποίες η κοινωνική προστασία κρίνεται ως μακροοικονομική στρατηγική προτεραιότητα, το ΔΝΤ θα πρέπει να παρέχει εξειδικευμένες συμβουλές βασιζόμενες σε εμπεριστατωμένη ανάλυση της κατάστασης της συγκεκριμένης χώρας.
Τρίτον, το ΔΝΤ πρέπει να βρει πιο ρεαλιστικές και αποτελεσματικές προσεγγίσεις όσον αφορά στο σχεδιασμό των προγραμμάτων του, ώστε να διασφαλιστεί ότι θα μετριαστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις των μέτρων του προγράμματος στους πλέον ευάλωτους.
Τέταρτον, στις δημόσιες ανακοινώσεις του το ΔΝΤ θα πρέπει να εξηγεί ρεαλιστικά την προσέγγισή του σε ζητήματα κοινωνικής προστασίας και ειδικά το τί μπορεί και τί δεν μπορεί να κάνει σε αυτόν τον τομέα, δεδομένης της εντολής του. Αυτό θα συνέβαλε στη συγκράτηση των προσδοκιών και στην αποφυγή του φήμης στο Ταμείο.
Πέμπτον, το ΔΝΤ θα πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στη διεθνή συνεργασία για την κοινωνική προστασία και να βρει τρόπους για να εργαστεί εποικοδομητικά με τους εταίρους τους, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για θεσμικά όργανα με διαφορετικές εντολές και πολιτικές προτεραιότητες.
