Μετά από δύο μειώσεις των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης, τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, πλέον οι αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ αναρωτιούνται πού να σταματήσουν - και διαπιστώνουν ότι υπάρχει μεγαλύτερη διαφωνία από ποτέ ανάμεσά τους.
Τον τελευταίο χρόνο περίπου, οι προτάσεις για το πού θα πρέπει να καταλήξουν τα επιτόκια έχουν να καταγράψουν τόσο αποκλίνουσες απόψεις από το 2012, όταν οι κεντρικοί τραπεζίτες των ΗΠΑ άρχισαν να δημοσιεύουν τις εκτιμήσεις τους. Αυτό έχει οδηγήσει στην δημιουργία ενός ασυνήθιστα δημόσιου διχασμού σχετικά με το αν θα προχωρήσει σε άλλη μείωση την επόμενη εβδομάδα και τι θα ακολουθήσει, όπως επισημαίνει το Bloomberg.
Ο πρόεδρος της Fed, Τζερόμ Πάουελ, παραδέχτηκε πως υπάρχουν «έντονα διαφορετικές απόψεις» στην επιτροπή καθορισμού επιτοκίων σχετικά με το ποιον από τους δύο στόχους τους - σταθερές τιμές και μέγιστη απασχόληση - θα δώσουν προτεραιότητα. Καταλήγει στο ερώτημα εάν η οικονομία χρειάζεται λίγο περισσότερο «γκάζι» για να ενισχύσει τις αγορές εργασίας ή εάν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να πάρουν το πόδι τους από το πεντάλ επειδή ο πληθωρισμός είναι πάνω από τον στόχο και οι δασμοί θα μπορούσαν να τον ωθήσουν ακόμη υψηλότερα.
Ωστόσο αυτό εγείρει ένα άλλο ερώτημα, ένα πιο αφηρημένο αλλά ολοένα και πιο σημαντικό για ολόκληρη τη συζήτηση: ποιο επιτόκιο δεν θα τονώσει ούτε θα πιέσει την οικονομία; Αυτό είναι το υποτιθέμενο τελικό σημείο του κύκλου περικοπών, το γνωστό ως «ουδέτερο» επιτόκιο. Και αυτή τη στιγμή η Fed αγωνίζεται να καταλάβει τι είναι.
«All over the place»
Τον Σεπτέμβριο, την τελευταία φορά που δημοσίευσαν προβλέψεις, 19 αξιωματούχοι κατέληξαν σε 11 διαφορετικές εκτιμήσεις, που κυμαίνονταν από 2,6% έως 3,9% - το τελευταίο ποσοστό είναι περίπου το σημείο που βρίσκονται τώρα τα επιτόκια.
«Έχουμε all over the place απόψεις από τα μέλη της Fed», λέει ο Στίβεν Στάνλει, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ για την Santander. «Υπάρχει πάντα ένας βαθμός διαφωνίας σε αυτό, αλλά το τρέχον εύρος είναι ευρύτερο» τόνισε.
Όλα αυτά επιβεβαιώνονται από ορισμένες πρόσφατες δηλώσεις της Fed. Η πρόεδρος της Fed της Φιλαδέλφειας, Άννα Πόλσον, εξήγησε στις 20 Νοεμβρίου γιατί οι διπλοί κίνδυνοι υψηλότερου πληθωρισμού και ανεργίας, σε συνδυασμό με επιτόκια που μπορεί ήδη να είναι σχεδόν ουδέτερα, θα την κάνουν να προσεγγίσει την συνεδρίαση του Δεκεμβρίου με προσοχή.
«Η νομισματική πολιτική πρέπει να περπατά επάνω σε μια λεπτή γραμμή», είπε. «Κάθε μείωση επιτοκίου μας φέρνει πιο κοντά στο επίπεδο όπου η πολιτική μετατοπίζεται από το να περιορίζει λίγο τη δραστηριότητα στο σημείο όπου αρχίζει να παρέχει ώθηση» τόνισε.
Το ουδέτερο επιτόκιο είναι επίσης γνωστό ως r-star, με βάση τη μαθηματική σημειογραφία που χρησιμοποιείται για την αναπαράστασή του σε μοντέλα, ή το φυσικό επιτόκιο. Δεν μπορεί να παρατηρηθεί άμεσα, και έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση για περισσότερο από έναν αιώνα. Ορισμένοι οικονομολόγοι, συμπεριλαμβανομένου του Τζον Μέιναρντ Κείνς, έχουν αμφισβητήσει αν είναι πραγματικά ένα χρήσιμο εργαλείο - αλλά λίγοι σύγχρονοι κεντρικοί τραπεζίτες θα συμφωνούσαν.
Η ιδέα βρίσκεται στην «καρδιά της νομισματικής θεωρίας και πρακτικής», σύμφωνα με τον επικεφαλής της Fed της Νέας Υόρκης, Τζον Γούλιαμς. Έχει υποστηρίξει ότι η αποτυχία των υπευθύνων χάραξης πολιτικής να διαγνώσουν τις μεταβολές στα φυσικά ή ουδέτερα επιτόκια και την ανεργία μπορεί να έχει βαθιές συνέπειες, επικαλούμενος την απότομη αύξηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, όπως αναφέρει το Bloomberg.
Τα ουδέτερα επιτόκια θεωρούνται ευρέως ότι καθοδηγούνται από μακροπρόθεσμες μεταβολές σε πράγματα όπως τα δημογραφικά στοιχεία, η τεχνολογία, η παραγωγικότητα και τα βάρη χρέους, τα οποία επηρεάζουν τα πρότυπα αποταμίευσης και επενδύσεων.
Προς ποια κατεύθυνση;
Στη Fed, παράλληλα με την έλλειψη συναίνεσης για το πού βρίσκονται αυτή τη στιγμή, υπάρχει επίσης διαφωνία για το προς τα πού οδεύουν.
Ο πρόεδρος της Fed της Μινεάπολης, Νιλ Κασκάρι, προβλέπει ότι η ευρεία υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης θα οδηγήσει σε ταχύτερη αύξηση της παραγωγικότητας, ωθώντας το ουδέτερο επιτόκιο προς τα πάνω, καθώς οι νέες επενδυτικές ευκαιρίες ενισχύουν τη ζήτηση για κεφάλαια.
Ο διοικητής της Fed, Στίβεν Μίραν, ο τελευταίος διορισμός του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στην κεντρική τράπεζα, τονίζει ότι οι τρέχουσες πολιτικές θα πρέπει επίσης να διαδραματίσουν ρόλο στη συζήτηση.
Στην πρώτη του ομιλία για την πολιτική μετά την ένταξή του στην Fed, ο Miran υποστήριξε ότι οι δασμοί Τραμπ, οι περιορισμοί στη μετανάστευση και οι μειώσεις φόρων έχουν συνδυαστεί για να μειώσουν το ουδέτερο επιτόκιο, έστω και προσωρινά — επομένως η Fed θα πρέπει να χαλαρώσει δραστικά την πολιτική της για να αποφύγει να βλάψει την οικονομία.
Ο Γουίλιαμς εξέφρασε τον περασμένο μήνα αμφιβολίες σχετικά με το αν θα επιτραπούν βραχυπρόθεσμες αλλαγές στον υπολογισμό. Υποστηρίζει ότι οι παγκόσμιες τάσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, διατηρούν τις εκτιμήσεις για το επιτόκιο σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Για μια δεκαετία περίπου πριν από την πανδημία, όταν ο πληθωρισμός ήταν υποτονικός και τα επιτόκια κοντά στο μηδέν, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φαινόταν να συμφωνούν λίγο πολύ πού ήταν το ουδέτερο επιτόκιο.
Ωστόσο, η αύξηση των τιμών από τότε - καθώς και η αβεβαιότητα για το εμπόριο και τη μετανάστευση, και τι θα κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη στην οικονομία - έχουν αφήσει ορισμένους αναλυτές να αναρωτιούνται αν οι αποκλίνουσες εκτιμήσεις είναι η νέα κανονικότητα.
Επιπλέον, η Fed πρόκειται να αλλάξει ηγεσία το 2026, με τον Τραμπ να υπόσχεται να επιλέξει έναν νέο πρόεδρο που έχει δεσμευτεί για χαμηλότερα επιτόκια, και ο πρόεδρος μπορεί να έχει άλλες ευκαιρίες να στελεχώσει την κεντρική τράπεζα με τους συμμάχους του. Οι νέοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναμένεται να υποστηρίξουν φθηνότερο χρήμα, όπως έχει κάνει ο Μίραν, και μπορεί επίσης να εκτιμήσουν ότι το ουδέτερο επιτόκιο είναι χαμηλότερο αυτή τη στιγμή.
«Μόνο ένα εργαλείο»
Δεδομένου ότι το ουδέτερο επιτόκιο είναι για τους οικονομολόγους ό,τι είναι η «σκοτεινή ύλη» για τους αστρονόμους - κάτι που δεν μπορεί να φανεί άμεσα - υπάρχουν υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής που προτιμούν να το κρίνουν, με τα λόγια του Πάουελ, «από τα έργα του».
Ο πρόεδρος της Fed του Σεντ Λούις, Αλμπέρτο Μουσαλέμ, αναφέρει ότι τα χαμηλά ποσοστά αθέτησης πληρωμών δείχνουν ότι οι οικονομικές συνθήκες παραμένουν υποστηρικτικές για την οικονομία. Με την σειρά της, η ομόλογός του στην Fed του Κλίβελαντ, Μπεθ Χάμακ, λέει ότι τα στενά πιστωτικά spreads υποδηλώνουν ότι η νομισματική πολιτική είναι «ελάχιστα περιοριστική, αν όχι καθόλου».
Ωστόσο, η εξαγωγή ενδείξεων από τις χρηματοπιστωτικές αγορές δεν είναι απλή υπόθεση. Ορισμένοι αξιωματούχοι της Fed βλέπουν την απόδοση των 10ετών ομολόγων του Δημοσίου, η οποία κυμαίνεται γύρω στο 4%, ως απόδειξη ότι οι οικονομικές συνθήκες δεν εμποδίζουν την οικονομία. Άλλοι λένε ότι αυτά τα μέτρα αντικατοπτρίζουν τις προσδοκίες για την πορεία της οικονομίας, καθώς και την ισχυρή παγκόσμια ζήτηση για ασφαλή περιουσιακά στοιχεία, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ελάχιστα χρήσιμα όταν προσπαθούν να εκτιμήσουν τα ουδέτερα επιτόκια.
Με τόση αβεβαιότητα γύρω από τις προοπτικές, ο διχασμός σχετικά με το ουδέτερο επιτόκιο δεν είναι πιθανό να εξαφανιστεί όταν οι αξιωματούχοι της Fed αποκαλύψουν τις τελευταίες εκτιμήσεις τους την επόμενη εβδομάδα.
Εν τω μεταξύ, θα είναι πιο συγκεκριμένα πράγματα, όπως «τα στοιχεία για την εργασία και τα στοιχεία για τις τιμές», που θα καθοδηγήσουν τις πραγματικές πολιτικές αποφάσεις, σύμφωνα με τον Πάτρικ Χάρκερ, ο οποίος ηγήθηκε της Fed της Φιλαδέλφειας μέχρι τη συνταξιοδότησή του φέτος.
Το ουδέτερο επιτόκιο είναι «ένα χρήσιμο εννοιολογικό εργαλείο, αλλά είναι μόνο ένα εργαλείο. Δεν καθοδηγεί τις πολιτικές αποφάσεις», επισημαίνει. «Δεν θυμάμαι ποτέ περίπτωση που όλοι κάθισαν τριγύρω και όλη η συζήτηση να ήταν, τι είναι το r-star;»
