Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χάνει τη δεύτερη κυβέρνησή του μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, γεγονός που αποτυπώνει πώς η Γαλλία έχει βυθιστεί σε μια πολιτική δυσλειτουργία που απομυζά τα δημοσιονομικά της.
Η πτώση του Μπαϊρού, κεντρώου συμμάχου του Μακρόν βαθαίνει το πολιτικό αδιέξοδο της χώρας σε μια περίοδο που οι επενδυτές αμφισβητούν κατά πόσο η Γαλλία έχει την πολιτική βούληση να περιορίσει το διογκούμενο δημοσιονομικό της έλλειμμα και χρέος.
Ό,τι απέμενε από την αίσθηση κοινής πραγματικότητας στη Γαλλία φαίνεται να καταρρέει. Ο Μπαϊρού και άλλοι κεντρώοι πολιτικοί προειδοποιούν για οικονομική καταστροφή, ενώ τα λαϊκιστικά κόμματα κατηγορούν το πολιτικό κατεστημένο ότι χρησιμοποιεί τον φόβο για να παραμείνει στην εξουσία. Εν τω μεταξύ, το χρέος της Γαλλίας συνεχίζει να αυξάνεται, φτάνοντας στο 114% του ΑΕΠ, με κόστος δανεισμού που ξεπερνά πλέον τις αμυντικές δαπάνες της χώρας.
Το έργο επαναλαμβάνεται
Βέβαια, η νέα πολιτική κρίση δεν είναι η πρώτη που αντιμετωπίζει η χώρα. Από την αρχή της πρώτης θητείας του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν, η Γαλλία έχει βιώσει μια σειρά από κοινωνικά και πολιτικά σοκ που έχουν αποδυναμώσει την κυριαρχία των κοινοβουλευτικών πλειοψηφιών και έχουν ταράξει τη λειτουργία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας -χωρίς ωστόσο να οδηγήσουν σε συνταγματική κρίση.
Το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων τον χειμώνα του 2018-2019 δεν εμπόδισε την επανεκλογή του εν ενεργεία προέδρου τρία χρόνια αργότερα. Ωστόσο, συνέβαλε στη φθορά της νομιμότητάς του, αναδεικνύοντας την αποσύνδεση που ένιωθαν τμήματα της εργατικής και μεσαίας τάξης, τα οποία αντιμετώπιζαν αυξανόμενο κόστος ζωής και μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος.
Η εξέγερση των Κίτρινων Γιλέκων, που προκλήθηκε αυθόρμητα από την αύξηση του φόρου άνθρακα που θα οδηγούσε σε αύξηση των τιμών των καυσίμων και ξέφυγε από κάθε πολιτικό και συνδικαλιστικό έλεγχο, αποκάλυψε επίσης το μέγεθος του δημοκρατικού χάσματος. Γέννησε μια έντονη απαίτηση για άμεση δημοκρατία, αντανακλώντας ένα αυξανόμενο αίσθημα ότι το αντιπροσωπευτικό σύστημα δεν εκφράζει πλέον πολλούς πολίτες.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το ισχυρό κοινωνικό κίνημα του χειμώνα του 2023, που αυτή τη φορά στρεφόταν κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος και οργανώθηκε εξ ολοκλήρου από τα συνδικάτα, ενίσχυσε την απομόνωση του προέδρου. Αφού είχε παρουσιάσει το σχέδιο αυτό κατά την προεκλογική του εκστρατεία και θεωρούσε ότι είχε επικυρωθεί από τη νίκη του, ο Μακρόν θεώρησε σοφό να προχωρήσει στην αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης στα 64, παρά το γεγονός ότι δεν διέθετε πλέον απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση.
Βαθιά αγανάκτηση
Σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, η διαμάχη είχε σημαντικές συνέπειες. Εκφράστηκε στις κάλπες το 2024, μετά τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης, με καταστροφικά αποτελέσματα: όχι μόνο δεν προέκυψε πλειοψηφία, αλλά εντάθηκε η βαθιά αγανάκτηση πολλών ψηφοφόρων που αισθάνθηκαν ότι τους έκλεψαν τη νίκη. Αυτό ίσχυε τόσο για ψηφοφόρους της αριστεράς όσο και για εκείνους που υποστηρίζουν το ακροδεξιό κόμμα Εθνική Συσπείρωση (RN). Έκτοτε, η Γαλλία, ανίκανη να συμβιβαστεί, παρασύρεται σε ένα ιδιαίτερα ταραγμένο και επικίνδυνο διεθνές περιβάλλον, χωρίς προοπτικές για το μέλλον, με δύο κυβερνήσεις -πρώτα του Μισέλ Μπαρνιέ και στη συνέχεια του Μπαϊρού- να έχουν πέσει μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο.
- Διαβάστε επίσης - Γαλλία: Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα στις αγορές
Το νέο κεφάλαιο που ανοίγει σήμερα φαίνεται ακόμα πιο επικίνδυνο από τα προηγούμενα, κυρίως επειδή η κοινωνική αγανάκτηση λαμβάνει «σάρκα και οστά». Πρώτα, την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου, από το ετερόκλητο κίνημα «Bloquons Tout» («Να μπλοκάρουμε τα πάντα»), το οποίο παρουσιάζει ομοιότητες με τα Κίτρινα Γιλέκα. Αυτή τη φορά, ο ηγέτης της ριζοσπαστικής αριστεράς Ζαν-Λυκ Μελανσόν επιχειρεί να πάρει τα ηνία, πυροδοτώντας την «πολίτικη επανάσταση» που ονειρεύεται εδώ και καιρό. Στη συνέχεια, την Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου, έχει προκηρυχθεί ημέρα δράσης από τα εργατικά συνδικάτα, τα οποία είχαν ηγηθεί του αγώνα κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού και είχαν καταγγείλει την πρόταση προϋπολογισμού του Μπαϊρού. Κανείς δεν ξέρει τι θα προκύψει από αυτές τις παράλληλες κινητοποιήσεις ή αν θα ενωθούν. Όμως και μόνο η πιθανότητα αυτή έχει ηλεκτρίσει την ατμόσφαιρα.
Τα βλέμματα όλων στο χρέος
Το ζήτημα του εθνικού χρέους -το οποίο είχε παραμεριστεί κατά το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων και αγνοήθηκε εν πολλοίς στη διαμάχη για τις συντάξεις- βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο. Το χρέος, που έχει συσσωρευτεί εδώ και δεκαετίες και έχει φτάσει τα 3,415 τρισ. ευρώ, έχει δύο κύριες συνέπειες: Πρώτον, στερεί από τις αρχές το βολικό εργαλείο των γενναιόδωρων δημόσιων δαπανών σε περιόδους κοινωνικής αναταραχής. Δεύτερον, φανερώνει την παντελή έλλειψη συναίνεσης για το είδος της προσπάθειας που απαιτείται ώστε, υπό το συνδυασμένο βάρος των αυξανόμενων ελλειμμάτων και των επιτοκίων, ούτως ώστε να μην εξανεμιστούν τα δημοσιονομικά περιθώρια.
- Διαβάστε επίσης - Πιερρακάκης: Δεν θα μας επηρεάσει η Γαλλία
Δημοσκοπήσεις που διενεργήθηκαν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, μετά την ανακοίνωση του Μπαϊρού για ένα πρώτο βήμα προς περικοπές δαπανών ύψους 44 δισ. ευρώ το 2026, ήταν ομόφωνες: αντί για ανάκαμψη, το σχέδιο προκάλεσε κατακραυγή, ειδικά λόγω της πρότασης για κατάργηση δύο αργιών. Το μέτρο, που είχε ως στόχο τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών, θεωρήθηκε ιδιαιτέρως άδικο για τους εργαζόμενους. Το σύνθημα «Δουλεύουμε περισσότερο για να κερδίζουμε λιγότερα» αποτύπωσε το βάθος της αγανάκτησης.
Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει αυξηθεί από 2,2 τρισεκατομμύρια ευρώ πριν από την εκλογή Μακρόν, στα 3,3 τρισ. ευρώ φέτος. Το δημοσιονομικό έλλειμμα έφτασε το 5,8% του ΑΕΠ πέρυσι.
Μάταιες αντιπαραθέσεις
Ο πρόεδρος και ο πρωθυπουργός, που έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ αντιδημοτικότητας, δεν είναι οι μόνοι στόχοι της λαϊκής οργής. Η δυσπιστία έχει επεκταθεί και στους βουλευτές, οι οποίοι απέτυχαν να λύσουν το πρόβλημα και προσπαθούν να αποποιηθούν τις ευθύνες τους.
Η Εθνοσυνέλευση, που έχει μετατραπεί πλέον σε σκηνή βίαιων και μάταιων αντιπαραθέσεων, αποτελεί επίσης εστία δυσαρέσκειας. Η επιθυμία για μια διαφορετική προσέγγιση κερδίζει έδαφος, αλλά κανένας από τους πολιτικούς «πρωταγωνιστές» δεν φαίνεται ικανός να προσφέρει διέξοδο από το τέλμα.
Η κατάσταση αυτή οδηγεί την χώρα σε έναν «φαύλο κύκλο», στο πλαίσιο του οποίου η μεγάλη αβεβαιότητα των επενδυτών ωθεί σε άνοδο αποδόσεις και spreads, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού για την κυβέρνηση, με αποτέλεσμα να επιβραδύνεται η ανάπτυξη, να περιορίζονται τα έσοδα και να ακυρώνεται κάθε προσπάθεια τιθάσευσης του χρέους.
Ενδεχόμενη διάλυση
Το ενδεχόμενο διάλυσης της Εθνοσυνέλευσης απασχολεί τους πάντες. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κάτι τέτοιο θα ωφελούσε την Εθνική Συσπείρωση (RN), χωρίς όμως να της εξασφαλίζει απόλυτη πλειοψηφία. Αυτό αναγκάζει τη δεξιά να έρθει αντιμέτωπη με τους δικούς της «δαίμονες»: Είναι έτοιμη να συνάψει συμφωνία;
Την ίδια στιγμή, όσοι υποστηρίζουν πρόωρες προεδρικές εκλογές δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι αυτές θα αποκαταστήσουν κοινοβουλευτική πλειοψηφία ή θα προσφέρουν νέα δυναμική, δεδομένου ότι η Εθνοσυνέλευση έχει κατακερματιστεί και εξακολουθεί να κυριαρχείται από τους δύο πιο ακραίους πόλους: το RN από τη μία πλευρά και τη ριζοσπαστική αριστερά Ανυπότακτη Γαλλία από την άλλη.
Μέσα σε αυτό το κατεστραμμένο και ακυβέρνητο τοπίο, ο καθένας καλείται να αναμετρηθεί με τις ευθύνες του. Το παραμικρό λάθος μπορεί να αποβεί εξαιρετικά δαπανηρό, επισημαίνει η Le Monde.
Φώτο: @associated press
