Στην ελληνική ύπαιθρο, όπου ο πρωτογενής τομέας αποτελεί βασικό πυλώνα της τοπικής οικονομίας, οι καθυστερήσεις στις πληρωμές έχουν γίνει συχνό φαινόμενο με σοβαρές επιπτώσεις.
Τέτοιες καθυστερήσεις μπορεί κανείς να συναντήσει είτε πρόκειται για πωλήσεις προϊόντων σε εμπόρους, συνεταιρισμούς, αλυσίδες λιανικής, είτε για καθυστερήσεις στην καταβολή επιδοτήσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τον ΕΛΓΑ και άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Οι συνέπειες των καθυστερήσεων πληρωμών πλήττουν άμεσα την οικονομική βιωσιμότητα των γεωργών και κτηνοτρόφων.
Όσων αφορά πάντως τους δημόσιους φορείς δεν πρέπει να παραβλέψει κανείς πως πολλοί από αυτούς πλέον, αν όχι οι περισσότεροι, είναι εξαιρετικά υποστελεχωμένοι.
Ασφυξία ρευστότητας στην καρδιά της παραγωγής
Οι Έλληνες παραγωγοί βασίζονται στην ομαλότητα των πληρωμών ώστε αυτοί να μπορέσουν να καλύψουν ανάγκες λειτουργίας των εκμεταλλεύσεων τους, όπως η προμήθεια ζωοτροφών, φυτοφαρμάκων, καυσίμων και η πληρωμή εργατών, ειδικά σε εποχές αιχμής.
Οι καθυστερήσεις πληρωμών συχνά αναγκάζουν τους παραγωγούς να καταφεύγουν σε τραπεζικά δάνεια με υψηλό κόστος ή σε καταστάσεις υπολειτουργίας, περιορίζοντας το μέγεθος και την ποιότητα της παραγωγής. Δεν είναι τυχαίο που τα τελευταία χρόνια οι παραγωγοί εγκαταλείπουν τις ποτιστικές καλλιέργειες και στρέφονται προς τις ξηρικές καλλιέργειες οι οποίες έχουν και μικρότερα κόστη παραγωγής αλλά ταυτόχρονα αποδίδουν και μικρότερους τζίρους, με απώτερες συνέπειες σε όλους τους συνεργαζόμενους κλάδους αλλά και την αγορά γενικότερα.
Πολλοί γεωργοί και κτηνοτρόφοι, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, η Ήπειρος και η Πελοπόννησος, ο Έβρος, αντιμετωπίζουν την «παγίδα του χρέους». Όταν αργούν οι πληρωμές για προϊόντα όπως βαμβάκι, γάλα ή ελαιόλαδο, οι παραγωγοί αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους, να πληρώσουν προμηθευτές ή να καλύψουν ασφαλιστικές εισφορές στον ΕΛΓΑ και στον ΕΦΚΑ. Αν συνυπολογίσει κανείς και τις καταστροφές από τα φυσικά φαινόμενα όπως οι παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας, τα προβλήματα αυτά μεγεθύνονται περισσότερο.
Η αβεβαιότητα για το αν και πότε θα πληρωθούν, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες υποχρεώσεις (ΕΝΦΙΑ, φορολογία, ασφαλιστικές εισφορές), δημιουργεί έντονο άγχος και απογοήτευση. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλές περιοχές παρατηρείται μαζική εγκατάλειψη της γεωργίας και της κτηνοτροφίας και από νεότερους παραγωγούς πλέον, οι οποίοι αναζητούν καλύτερες προοπτικές σε άλλους τομείς ή στο εξωτερικό. Απόδειξη όλων των παραπάνω είναι το μειωμένο ενδιαφέρον από την επόμενη γενιά γεωργών για το πρόγραμμα νέων αγροτών, σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο την τελευταία εικοσαετία περίπου!
Τι μπορεί να γίνει;
Η ελληνική πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να λάβουν άμεσα μέτρα:
- Επιτάχυνση πληρωμών των ενισχύσεων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ και άλλων φορέων όπως ο ΕΛΓΑ, το ΥΠΑΑΤ, κ.λπ. με απλοποίηση των διαδικασιών αλλά και στελέχωση αυτών, όπου υπάρχει ανάγκη.
- Θεσμοθέτηση αυστηρότερων χρονικών ορίων πληρωμής στις εμπορικές συναλλαγές με προστασία των παραγωγών.
- Προώθηση νέων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως τα αγροτικά ταμεία εγγυοδοσίας
- Ελκυστικότερα προγράμματα επιδότησης νέων γεωργών με σκοπό την παραμονή αυτών στον αγροτικό τομέα.
- Ενίσχυση των οργανωμένων σχημάτων παραγωγών
Στην Ελλάδα της κρίσης και των αλλεπάλληλων προκλήσεων, η άμεση στήριξη του γεωργού και του κτηνοτρόφου δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Χωρίς σταθερότητα στις πληρωμές, ο αγροτικός τομέας υπονομεύεται και μαζί του υπονομεύεται η διατροφική αυτάρκεια και η αναπτυξιακή δυναμική της χώρας μας, ιδιαίτερα στις μέρες μας όπου οι δασμοί και οι συχνές αλλαγές στις εμπορικές πολιτικές των χωρών έχουν αναστατώσει όλο τον εμπορικό κόσμο, σε όλο τον πλανήτη.
