Ροή
Την ακόμη μεγαλύτερη μείωση της κατανάλωσης αερίου προωθεί ο νέος Κανονισμός που έχει ετοιμάσει η Κομισιόν και ο οποίος πρόκειται να τεθεί επί τάπητος στην αυριανή Σύνοδο των Ευρωπαίων υπουργών Ενέργειας, με σκοπό να βρεθεί πολιτικά κοινός τόπος και να «κλειδώσει» η θέσπιση και εφαρμογή του.
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τα έως τώρα δεδομένα, ο στόχος για μείωση της κατανάλωσης έχει ορισθεί στο 15% και έως τον επόμενο Μάρτιο, ενώ έχει εθελοντικό χαρακτήρα, όσο δεν έχει υπάρξει κάποια περαιτέρω μείζονα διαταραχή στις εισαγωγές καυσίμου. Σύμφωνα, ωστόσο, με το τελευταίο προσχέδιο του Κανονισμού, το μεγαλύτερο «ψαλίδι» είναι απαραίτητο για τον επόμενο χειμώνα και την αναπλήρωση των ευρωπαϊκών αποθηκών αερίου, τα αποθέματα των οποίων θα έχουν στο μεταξύ σχεδόν εξαντληθεί.
Στο προσχέδιο παρατίθενται δύο λόγοι, με πρώτο το γεγονός ότι είναι πολύ πιθανό πως με το τέλος του επικείμενου χειμώνα, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου αγωγού θα είναι ακόμη μικρότερες (και πιθανότατα ανύπαρκτες), δεδομένης της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης. «Δεύτερον, ο στόχος θα είναι να καλυφθεί το 90% της χωρητικότητας αποθήκευσης φυσικού αερίου της Ε.Ε. σε αντίθεση με το 80% για αυτόν τον χειμώνα», επισημαίνεται στο draft.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Κανονισμός προβλέπει την επέκταση του στόχου του 15% και πέρα από τον επόμενο Μάρτιο. Παράλληλα, η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά τα μέτρα μείωσης της ζήτησης, έτοιμη να ενεργοποιήσει την Κατάσταση Συναγερμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, που θα καταστήσει τον στόχο δεσμευτικό. Επίσης, θα αποκτήσει τη δικαιοδοσία να αναθεωρήσει τους στόχους μείωσης της ζήτησης φυσικού αερίου, εάν τα εθελοντικά μέτρα μείωσης της ζήτησης αποδειχθούν ανεπαρκή για να διασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός με αέριο για τον χειμώνα του 2023-2024.
«Στο κάδρο» η ζήτηση και των νοικοκυριών
Η κρισιμότητα που έχει για την Κομισιόν ο επόμενος χειμώνας φαίνεται και από το γεγονός ότι ο νέος Κανονισμός θα επιτρέπει για πρώτη φορά τη λήψη μέτρων για «ψαλίδι» στους προστατευόμενους πελάτες, δηλαδή τα νοικοκυριά και τις μικρές επιχειρήσεις, έστω και με σημαντικές ρήτρες ασφαλείας. Έτσι, τα μέτρα θα αφορούν την περικοπή της «μη ουσιώδους κατανάλωσης» των προστατευόμενων πελατών, υπό τον όρο ότι δεν περιορίζεται η κάλυψη των βασικών τους αναγκών σε καύσιμο.
Επίσης, προβλέπεται πως τα μέτρα αυτά δεν θα επηρεάσουν σε καμία περίπτωση τους ευάλωτους καταναλωτές, που δεν έχουν περιθώριο να μειώσουν την κατανάλωσή τους, και δεν θα οδηγήσουν σε αποκοπές προστατευόμενων πελατών από την πρόσβαση στο αέριο. «Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν ποιοι είναι οι προστατευόμενοι καταναλωτές, εφόσον τα ευάλωτα νοικοκυριά συνεχίζουν να προστατεύονται σε όλες τις περιστάσεις», σημειώνεται χαρακτηριστικά.
Παραμένει «έσχατο μέτρο» το πλαφόν στο αέριο
Σύμφωνα με το draft, οι υπόλοιπες διατάξεις κινούνται στο ίδιο πνεύμα με τις ανακοινώσεις της προέδρου της Κομισιόν την προηγούμενη εβδομάδα, προβλέποντας επομένως τρεις ακόμη πυλώνες (εκτός από την περιστολή της ζήτησης αερίου) για την περαιτέρω θωράκιση της ΕΕ από την κρίση.
Αυτές είναι η προώθηση των κοινών αγορών φυσικού αερίου, η επέκταση των μηχανισμών αλληλεγγύης, καθώς και μέτρα για τη συγκράτηση των τιμών του καυσίμου. Στα τελευταία εντάσσεται και ο «Μηχανισμός Διόρθωσης της Αγοράς Αερίου», δηλαδή η επιβολή ενός δυναμικού πλαφόν στο εικονικό ολλανδικό hub διαπραγμάτευσης (TTF). Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα τουλάχιστον με το συγκεκριμένο draft του Κανονισμού, οι παράμετροι εφαρμογής του Μηχανισμού δεν έχουν εξειδικευτεί καθόλου σε σχέση με τις ανακοινώσεις της προέδρου της Κομισιόν.
Επίσης, το πλαφόν συνεχίζει να περιγράφεται ως «μέτρο έσχατης ανάγκης», το οποίο θα μπορούσε να «ενεργοποιηθεί» παροδικά και μόνον αφότου έχουν τεθεί σε εφαρμογή όλες οι υπόλοιπες παρεμβάσεις για τις τιμές αερίου. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι στη Σύνοδο Κορυφής που μεσολάβησε, δεν μπόρεσε να επιτευχθεί κάτι περισσότερο από μία συμφωνία επί της αρχής για το μέτρο, παραπέμποντάς το σε νέες διαβουλεύσεις στην αυριανή Σύνοδο των υπουργών Ενέργειας.
Αν η συγκεκριμένη ρύθμιση πάρει αύριο το «πράσινο φως» από τη Σύνοδο, τότε θα εξουσιοδοτηθεί η Κομισιόν να προχωρήσει σε εισήγηση προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, για τον καθορισμό υπό συγκεκριμένες συνθήκες μίας μέγιστης δυναμικής τιμής, στην οποία θα μπορούν να πραγματοποιούνται οι συναλλαγές φυσικού αερίου στο ολλανδικό hub (TTF).
Άλλες παρεμβάσεις για τις τιμές καυσίμου
Στον αντίποδα, στον Κανονισμό γίνονται συγκεκριμένες αναφορές για τον τρόπο λειτουργίας των δύο άλλων μέτρων για τη συγκράτηση των τιμών του αερίου, δηλαδή για το νέο δείκτη αναφοράς (συμπληρωματικό του TTF), καθώς και το πλαφόν στις ενδοημερήσιες συναλλαγές των παραγωγών ρεύματος και φυσικού αερίου, στην περίπτωση ακραίων διακυμάνσεων.
Όσον αφορά το καινούριο benchmark, που θα συμπληρώσει τον δείκτη αναφοράς του TTF, επισημαίνεται ότι από την 1η Μαρτίου 2023 ο ACER (φορέας των ευρωπαϊκών Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας) θα ξεκινήσει τη δημοσίευση σε ημερήσια βάση των τιμών που προκύπτουν από τον νέο δείκτη. Νωρίτερα, και συγκεκριμένα δύο εβδομάδες μετά τη δημοσίευση του Κανονισμού, ο ACER θα αρχίσει να δημοσιεύει καθημερινή μία εκτίμηση για τις τιμές εισαγωγής LNG στην ΕΕ.
Στην περίπτωση των ενδοημερήσιων συναλλαγών των ενεργειακών παραγώγων, προβλέπεται ένας μηχανισμός που θα θέτει «διακόπτες ασφαλείας», ώστε να περιορίζονται οι ακραίες διακυμάνσεις των προθεσμιακών συμβολαίων εντός της ίδιας ημέρας διαπραγμάτευσης. Ο μηχανισμός θα είναι έτοιμος έως το τέλος του Ιανουαρίου 2023.
Κοινές προμήθειες αερίου
Στον Κανονισμό δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην κοινή προμήθεια καυσίμου, καθώς θα επιτρέψει στην ΕΕ να χρησιμοποιήσει τη συλλογική αγοραστική της δύναμη για να διαπραγματευτεί καλύτερες τιμές, να μειώσει τον κίνδυνο τα κράτη-μέλη να ανταγωνιστούν μεταξύ τους στην προμήθεια καυσίμου και, με τον τρόπο αυτό, να αυξήσουν τις τιμές. Η σχετική πλατφόρμα θα πρέπει να είναι έτοιμη το αργότερο έως την επόμενη άνοιξη.
Μέσω του συλλογικού φορέα, που θα αναλάβει τη διαχείριση της συλλογικής ζήτησης, θα πρέπει υποχρεωτικά κάθε κράτος-μέλος να εξασφαλίζει ποσότητα αερίου ίση με το 15% του δεσμευτικού στόχου που του αντιστοιχεί, για την αναπλήρωση έως τον επόμενο χειμώνα των αποθηκευμένων ποσοτήτων καυσίμου.
Την ίδια στιγμή, καθώς δεν έχουν όλα τα κράτη μέλη συμφωνίες αμοιβαίας αλληλεγγύης, το τέταρτο μέτρο που προτείνεται μέσω του Κανονισμού είναι άμεσα εφαρμοστέες ρυθμίσεις, ελλείψει τέτοιων συμφωνιών αλληλεγγύης.
