Ροή
Προ των πυλών βρίσκεται το «πάγωμα» ρωσικών καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες. Οι τελευταίες περιμένουν ένα broadcast μήνυμα από το SWIFT με το οποίο θα άρχεται ο αποκλεισμός ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Την ίδια στιγμή, όλο το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα βρίσκεται σε επιφυλακή για τις παρενέργειες των σκληρών οικονομικών κυρώσεων κατά τη Ρωσίας στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Ήδη χθες, όπως έγραψε το insider.gr, το Ενιαίο Συμβούλιο Εξυγίανσης (Single Resolution Board, SRB) – η Αρχή Εξυγίανσης του τραπεζικού τομέα της ΕΕ – έθεσε σε ειδικό καθεστώς (μορατόριουμ) τις θυγατρικές της μεγάλης ρωσικής τράπεζας Sberbank σε Αυστρία, Κροατία και Σλοβενία, παρακολουθώντας τις εξελίξεις στη ρευστότητά τους και έχοντας σε ετοιμότητα την κήρυξη της πτώχευσής τους, αν αυτό κριθεί απαραίτητο για τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στην ευρωζώνη.
Οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι άμεσα εκτεθειμένες στην Ουκρανία και τη Ρωσία, ωστόσο παραμένουν σε επαυξημένη εγρήγορση, αξιολογώντας μέρα με τη μέρα τις εξελίξεις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, χθες στην Ελληνική Ένωση Τραπεζών πραγματοποιήθηκαν τρεις συσκέψεις με επίκεντρο τον αποκλεισμό επιλεγμένων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα παγκόσμιων τραπεζικών συναλλαγών SWIFT. Οι ίδιες οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να λάβουν αποφάσεις για το πώς θα υλοποιήσουν το μέτρο και αναμένουν το «σήμα» από τις Βρυξέλλες (σημειώνεται ότι την εποπτεία του SWIFT έχει η Κεντρική Τράπεζα του Βελγίου σε συνεργασία με τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Τράπεζας της Αγγλίας) και τη λίστα των φυσικών και νομικών προσώπων από τη Ρωσία των οποίων θα «παγώσουν» τα περιουσιακά στοιχεία. Το μήνυμα από την SWIFT θα διευκρινίζει και ποιες ρωσικές τράπεζες και ποιες συναλλαγές θα αποσυνδέσουν οι ελληνικές τράπεζες από τις διασυνοριακές μεταφορές χρημάτων. Εκτός του αποκλεισμού αναμένεται να μείνουν οι πληρωμές που αφορούν στο φυσικό αέριο. Η σχετική λίστα αποκλεισμού από το SWIFT θα δημοσιοποιηθεί από την Ελληνική Ένωση Τραπεζών μόλις παραληφθεί.
Η πιστωτική ασφυξία από την «έξωση» ρωσικών τραπεζών από το SWIFT, αλλά και το «πάγωμα» όλων των περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας «πληγώνει» ήδη τη ρωσική αρκούδα. Η Ρωσία έχει σωρεύσει τα τελευταία χρόνια το τέταρτο μεγαλύτερο απόθεμα συναλλάγματος στον κόσμο, άνω των 630 δις. δολαρίων. Σημαντικό κομμάτι του συναλλαγματικού αυτού αποθέματος διατηρείται σε ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία και Ιαπωνία. Με το «πάγωμά» του, περιορίζεται καίρια η δυνατότητα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας να στηρίξει το νόμισμα της χώρας (χθες το ρούβλι έφτασε να χάνει και το 30% της αξίας του σε μία ημέρα), καθώς και τις ρωσικές τράπεζες με την παροχή ρευστότητας.
Η αβεβαιότητα για το ρωσικό χρηματοπιστωτικό σύστημα οδήγησε σε αθρόες αναλήψεις καταθέσεων από τις ρωσικές τράπεζες, αυξάνοντας τους φόβους για παρενέργειες και στις τράπεζες της Ευρώπης. «Καθόμαστε σε μια οιονεί ατομική βόμβα», έλεγε χαρακτηριστικά στο insider.gr παράγοντας της αγοράς, επισημαίνοντας τον κίνδυνο default της Ρωσίας στη Δύση μέσω χρεοκοπίας των τραπεζών της (σ.σ. της Ρωσίας). Ο κίνδυνος αυτός ελάχιστα απέχει, όπως φαίνεται τόσο από διαπίστωση της ΕΚΤ, όσο και από την κίνηση του SRB να επιβάλει moratorium στις θυγατρικές της Sberbank σε Αυστρία, Κροατία και Σλοβενία. Σημειώνεται ότι ο επικεφαλής της Sberbank, Χέρμαν Γκρεφ, συμμετείχε χθες στη σύσκεψη του Πούτιν στο Κρεμλίνο για τα οικονομικά ζητήματα. Στη σύσκεψη παρευρίσκονταν ο Ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Αντρέι Μπελούσοφ, ο υπουργός Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ, η διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Ελβίρα Ναμπιούλινα κ.ά.
Η περίπτωση της Sberbank, πάντως, και το καμπανάκι για ενδεχόμενο κανόνι στις τρεις ευρωπαϊκές θυγατρικές της, θέτει στο προσκήνιο ένα από τα οξύτερα θέματα για την Τραπεζική Ένωση στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, σε ποιο βαθμό η μητρική τράπεζα από τη χώρα προέλευσης, θα μπορέσει να καλύψει τη θυγατρική της επί ευρωπαϊκού εδάφους σε ώρα κρίσης. Για το λόγο αυτό και οι περισσότερες χώρες εγκατάστασης θυγατρικών στην ΕΕ θέλουν να έχουν κεφάλαιο και ρευστότητα επιτόπου, κάτι που όμως κατακερματίζει την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά και εμποδίζει τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες να έχουν οικονομίες κλίμακας.
Επίσης, οι ευρωπαϊκές Αρχές αντιλαμβάνονται με την περίπτωση της Sberbank ότι πρέπει να δουν πώς θα λειτουργήσει ο SRB σε περίπτωση αφερεγγυότητας τράπεζας. Ο SRB έχει χρησιμοποιήσει μόνο μία φορά τον κανονισμό περί εξυγίανσης (resolution), το 2017 στην περίπτωση της Banco Popular για την οποία υπήρχε ενδιαφέρον εξαγοράς από την Santander. Το τι πρόκειται να γίνει σε περίπτωση χρεοκοπίας τράπεζας για την οποία δεν υπάρχει ενδιαφέρον εξαγοράς και το δίκαιο της χώρας που θα ακολουθηθεί καθώς δεν έχουν εναρμονιστεί ακόμη οι νομοθεσίες αφερεγγυότητας στην ΕΕ, είναι θέματα που θα αναδείξει για την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ένωση η περίπτωση της Sberbank Αυστρίας και των θυγατρικών της σε Σλοβενία και Κροατία.
