Ροή
«Καμπανάκι» για τον αρνητικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η παράταση της αναστολής των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης, στο πλαίσιο των κυβερνητικών μέτρων προστασίας των οφειλετών εν μέσω της πανδημικής κρίσης, χτυπά η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της Κομισιόν στο πλαίσιο της 9ης αξιολόγησης της χώρας. Η Κομισιόν επισημαίνει ότι τα μέτρα που πρέπει να υιοθετήσουν οι ελληνικές Αρχές πρέπει να είναι προσωρινής ισχύος, έγκαιρα και στοχευμένα.
Παράλληλα, η Κομισιόν επισημαίνει τον κίνδυνο να δημιουργηθούν νέα κόκκινα δάνεια από τα moratoria πληρωμών που έληξαν, εστιάζει στην αποτελεσματική λειτουργία του «Ηρακλή» για την μέχρι σήμερα μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και καλωσορίζει την επέκταση του προγράμματος με τον «Ηρακλή 2», αναφέρεται στη σημαντική μεταρρύθμιση του νέου πτωχευτικού δικαίου και τονίζει ότι οι συνθήκες για την κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών παραμένουν απαιτητικές, περιορίζοντας την ικανότητα δημιουργίας εσωτερικού κεφαλαίου.
Όπως αναφέρει η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της Κομισιόν, στο πλαίσιο της ενίσχυσης των περιοριστικών μέτρων προς το τέλος του 2020, οι Αρχές ανέστειλαν όλα τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης σε όλες τις κατηγορίες οφειλετών, συμπεριλαμβανομένης της διεξαγωγής ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και των προπαρασκευαστικών της μέτρων, τα οποία μπορεί να διαρκέσουν αρκετούς μήνες. «Μια τέτοια γενικευμένη δέσμευση όλων των βημάτων αναγκαστικής εκτέλεσης, εάν παραταθεί, μπορεί να επηρεάσει την ταχεία και αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από ελληνικές τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης. Οι αρχές καλούνται επομένως να υιοθετήσουν εγκαίρως προσωρινές και πιο στοχευμένες λύσεις, προστατεύοντας παράλληλα τα ευάλωτα νοικοκυριά», τονίζει χαρακτηριστικά η Κομισιόν.
Η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας αναφέρεται στα δάνεια που τέθηκαν σε αναστολή πληρωμών και τα οποία ανέρχονταν σε 20,8 δις. ευρώ μέχρι τον Νοέμβριο του 2020, ξεπερνώντας το 12% των χαρτοφυλακίων δανείων των τραπεζών, όντας περίπου ομοιόμορφα κατανεμημένα μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Όπως και σε άλλα κράτη μέλη, η λήξη των moratoria θα μπορούσε να συνοδεύεται από μια νέα επιδείνωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων στο μέλλον, επισημαίνει η Κομισιόν.
Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, το μεγάλο ποσό των δανείων σε καθεστώς moratorium και το ιστορικό των τραπεζών σε βιώσιμες αναδιαρθρώσεις δανείων υποδηλώνει σημαντικό κίνδυνο για την ποιότητα των περιουσιακών στοιχείων, καθώς τα moratoria έληξαν ως επί το πλείστον στα τέλη του 2020. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες απομειώσεις, σε περίπτωση που οι προβλέψεις που έχουν υπολογιστεί μέχρι στιγμής δεν καταγράφουν πλήρως τον τελικό αντίκτυπο της πανδημίας στα δανειακά βιβλία των τραπεζών.
Τον κίνδυνο αυτό, ωστόσο, θα μετριάσει το πρόγραμμα προσωρινής επιδότησης δόσεων που έχει θεσπιστεί από την κυβέρνηση για την προστασία δανείων που συνδέονται με την πρώτη κατοικία δανειοληπτών που πλήττονται από την πανδημική κρίση («Γέφυρα»), καθώς και ένα παρόμοιο πρόγραμμα που ετοιμάζει η κυβέρνηση για τη στήριξη των επιχειρηματικών δανείων («Γέφυρα 2»). Με αυτά τα προγράμματα και με δικά τους προγράμματα για τη σταδιακή επάνοδο των δανείων σε μορατόριουμ σε κανονική αποπληρωμή, οι τράπεζες θα προσπαθήσουν να συγκρατήσουν τη δημιουργία νέων επισφαλειών. Η ακριβής εποπτική αντιμετώπιση και το σχετικό κεφαλαιακό κόστος αυτών των προϊόντων θα πρέπει να συζητηθούν με τις εποπτικές αρχές, λέει η Κομισιόν.
«Ηρακλής», ΤΧΣ, νέος Πτωχευτικός
Στην Έκθεσή της η Κομισιόν αναφέρει ότι στο μέλλον, οι προγραμματισμένες τιτλοποιήσεις στο πλαίσιο του μηχανισμού «Ηρακλής» παραμένουν ο κύριος μοχλός της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων. «Οι αρχές ετοιμάζουν πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη του χρηματοπιστωτικού τομέα, ιδίως την επέκταση του συστήματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων «Ηρακλής», το οποίο είναι ευπρόσδεκτο», τονίζει η Κομισιόν.
Η Έκθεση αναφέρεται και στην τροποποίηση του νόμου του Ελληνικού Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας που προωθεί η κυβέρνηση, προκειμένου το Ταμείο να συμμετάσχει ως ιδιώτης επενδυτής σε μελλοντικές αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών στις οποίες διατηρεί συμμετοχές.
Αναφερόμενη στον νέο πτωχευτικό νόμο, ο οποίος πήρε παράταση μετά την 31η/12/2020 για την εφαρμογή του και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Μαρτίου (για μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις) και την 1η Ιουνίου 2021 (για φυσικά πρόσωπα, ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις), η Κομισιόν επισημαίνει ότι ο νέος κώδικας αφερεγγυότητας αντιπροσωπεύει μια σημαντική μεταρρύθμιση, αλλά απαιτεί σημαντικές εργασίες υλοποίησης που σχετίζονται με τις λεπτομερείς προδιαγραφές του, καθώς και με τη δημιουργία τεχνολογικής πλατφόρμας που να διασυνδέεται με αυτές των τραπεζών.
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι η εφαρμογή άλλων συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων συνεχίζεται αλλά με βραδύτερο ρυθμό από ό, τι είχε συμφωνηθεί και θα απαιτούσε στενή παρακολούθηση, αναφέρει η Κομισιόν. Επισημαίνει ιδίως τις καθυστερήσεις στην εκκαθάριση των εκκρεμών υποθέσεων αφερεγγυότητας των νοικοκυριών (υποθέσεις ν. Κατσέλη), εκτιμώντας ότι ο στόχος αυτές να έχουν εκδικαστεί μέχρι το τέλος του 2021 φαίνεται να κινδυνεύει), καθώς επίσης και στην εκκαθάριση των υποθέσεων κρατικών εγγυήσεων, η οποία καθυστέρησε περαιτέρω το τελευταίο τρίμηνο του 2020 επίσης, λόγω δυσκολιών πρόσληψης νέου προσωπικού εν μέσω των αυστηρότερων μέτρων περιορισμού.
Τράπεζες
Αναφερόμενη στις τράπεζες, η Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας της Κομισιόν αναφέρει ότι η κερδοφορία τους είναι πιθανό να παραμείνει υπό πίεση, καθώς οι ευνοϊκές συνθήκες ρευστότητας και τα σημαντικά μη επαναλαμβανόμενα έσοδα στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών έχουν αντισταθμίσει εν μέρει μόνο τις αυξημένες ανάγκες προβλέψεων για επισφάλειες. Οι τράπεζες έχουν διατηρήσει άφθονα ταμειακά αποθέματα και χαμηλό κόστος χρηματοδότησης λόγω της σταθερής ανοδικής τάσης των καταθέσεων σε συνδυασμό με τις κατάλληλες συνθήκες νομισματικής πολιτικής. Επιπλέον, έχουν επωφεληθεί από εξαιρετικά κέρδη από το χαρτοφυλάκιο κρατικών ομολόγων τους. Ωστόσο, ο σχηματισμός προληπτικών προβλέψεων στο πλαίσιο του αναμενόμενου αντίκτυπου της πανδημίας, μεταξύ άλλων παραγόντων, οδήγησε το τραπεζικό σύστημα στο σύνολό του να παρουσιάσει ζημιά μετά τους φόρους τους πρώτους εννέα μήνες του 2020. Οι προοπτικές κέρδους θα παραμείνουν απαιτητικές, περιορίζοντας έτσι την ικανότητα δημιουργίας εσωτερικών κεφαλαίων, λέει η Κομισιόν.
Όπως προσθέτει, οι τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων θα έχουν θετικό αντίκτυπο στο κόστος κινδύνου των τραπεζών και θα ελευθερώσουν χώρο στους ισολογισμούς των τραπεζών για νέο δανεισμό, αλλά επίσης συνεπάγονται μια αρχική εφάπαξ απώλεια κεφαλαίου και μια επαναλαμβανόμενη ζημιά στο καθαρό έσοδο από τόκους.
Τα μέτρα για την πιστωτική επέκταση
Η Έκθεση της Κομισιόν αναφέρεται και στα μέτρα στήριξης που υιοθέτησαν οι ελληνικές Αρχές για την ενίσχυση της πιστωτικής επέκτασης στις επιχειρήσεις, διευκολύνοντας την πρόσβαση σε πιστώσεις και για μικρότερες επιχειρήσεις. Το σύστημα εγγύησης επιχειρήσεων Covid-19 και το σύστημα επιδότησης επιτοκίου (TEΠΙΧ-II) που διαχειρίζεται η Ελληνική Τράπεζα Ανάπτυξης είχαν ως αποτέλεσμα την εκταμίευση δανείων προς μεγάλες, μικρές - μεσαίες επιχειρήσεις 4,6 δισ. και 2 δισ. ευρώ αντίστοιχα το 2020, συμβάλλοντας με περίπου 40% στις συνολικές ροές ακαθάριστων εταιρικών δανείων κατά τη διάρκεια του έτους. Αυτή η αύξηση της πίστωσης έχει χρησιμοποιηθεί από τις εταιρείες για να καλύψει κυρίως τις ανάγκες του κεφαλαίου κίνησης και να δημιουργήσει τα αποθέματα ρευστότητας.
Όσον αφορά το κόστος της πίστωσης, παρόλο που τα ονομαστικά επιτόκια δανεισμού πλησιάζουν τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα των εταιρειών, έχουν αυξηθεί από τον Σεπτέμβριο του 2020, ιδίως για δάνεια προς μικρότερες επιχειρήσεις, αντικατοπτρίζοντας τον αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο. Όσον αφορά την πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά, παραμένει σε αρνητικό έδαφος και έχει σταθερά υψηλότερο κόστος.
