Ροή
Τα στατιστικά δεδομένα καταδεικνύουν σήμερα ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση χάνονται κάθε χρόνο περίπου 50 δις ευρώ από έσοδα Φ.Π.Α. για τους εθνικούς προϋπολογισμούς, λόγω δραστηριοτήτων συνυφασμένων με διασυνοριακές απάτες.
Το διακρατικό, οργανωμένο έγκλημα κερδίζει παράνομα δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο σε βάρος της Ένωσης και των πολιτών της, παρακάμπτοντας εθνικούς κανόνες και αποφεύγοντας συγχρόνως τις σχετικές ποινικές διώξεις. Πέρα όμως από τις απώλειες του ΦΠΑ, μόνο το έτος 2015, τα κράτη μέλη ανέφεραν και άλλες δόλιες οικονομικές παράνομες δραστηριότητες, που έφταναν τα 638 εκατομμύρια ευρώ.
Η απάτη με τις διάφορες μορφές που εκδηλώνεται και τα οικονομικά εγκλήματα σε βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επηρεάζουν και έχουν εξαιρετικά δυσμενή αντίκτυπο στην οικονομική ευημερία των πολιτών της.
Ειδικά σε περιόδους οικονομικών κρίσεων και προϋπολογισμών λιτότητας, ο εντοπισμός, η διερεύνηση, δίωξη και εκδίκαση τέτοιων εγκλημάτων αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ως απάντηση στη νέα αυτή πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε Κανονισμό για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, θεσμός που έρχεται ως αποτέλεσμα μιας εργώδους προσπάθειας, συνεννοήσεων και διαπραγματεύσεων μέσα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που βρίσκει την αρχή της στο έτος 1996 με την γνωστή «έκκληση της Γενεύης».
Οι εθνικοί εισαγγελείς, δυστυχώς, έχουν λίγους τρόπους να πολεμήσουν μεγάλων διαστάσεων και ιδιαζόντων ως εκ της φύσης τους και της πολυπλοκότητας τους, διασυνοριακών οικονομικών εγκλημάτων.
Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, που τροποποίησε τις ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεσμοθετήθηκε μια ουσιαστική παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα ποινικής δικαιοσύνης στον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο.
Το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, θα είναι ένας ανεξάρτητος θεσμός της Ένωσης με αποκεντρωμένη δομή και με αρμοδιότητα σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης ενώ οι αναγκαίες έρευνες θα διεξάγονται από τους λεγόμενους Εντεταλμένους Ευρωπαίους Εισαγγελείς. Αυτοί, τουλάχιστον ένας από κάθε κράτος μέλος, θα είναι εγκατεστημένοι στα κράτη τους και θα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, όταν δε δρουν στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της νέας τους ιδιότητας, θα είναι πλήρως ανεξάρτητοι από τα εθνικά τους θεσμικά όργανα.
Με λίγα λόγια η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα μπορεί να ερευνά, να διώκει και να φέρει σε δίκη τους οικονομικούς εγκληματίες κατά της Ένωσης. Θα λειτουργεί σαν ένα μοναδικό γραφείο για όλα τα κράτη μέλη. Θα είναι απόλυτα εξειδικευμένο και ανεξάρτητο, έξω από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και υπηρεσίες. Το κεντρικό γραφείο θα εποπτεύει την έρευνα και τις ποινικές διώξεις που γίνονται σε εθνικό επίπεδο, ώστε να υπάρχει ομοιομορφία σε όλη την Ένωση. Το σύστημα θα φέρει νομική εξειδίκευση από κάθε χώρα διατηρώντας όμως την ανεξαρτησία του συστήματος. Αν προβαίνει σε έρευνα το κεντρικό γραφείο, τότε το αντίστοιχο εθνικό δε θα ασχολείται με την εν εξελίξει υπόθεση. Το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα (EPPO) θα μπορεί να ερευνά αδικήματα με επιπτώσεις στους ευρωπαϊκούς προϋπολογισμούς και απάτες με το ΦΠΑ, όπως κατασπατάληση ευρωπαϊκών πόρων άνω των 10,000 ευρώ και διασυνοριακή απάτη ΦΠΑ άνω των 10 εκ ευρώ. Θα μπορεί να επέμβει άμεσα διασυνοριακά χωρίς να χρειάζεται να περάσει χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες και θα έχει τη δυνατότητα να φέρνει τους εγκληματίες στα εθνικά δικαστήρια. Ενώ το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα (EPPO) θα είναι υπεύθυνο για τις διώξεις, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (European Anti-Fraud Office - OLAF) θα συνεχίσει τις διοικητικές έρευνες σε θέματα παρατυπίας και απάτης με αντίκτυπο στα οικονομικά συμφέροντα της ένωσης σε όλα τα κράτη μέλη. Αρκεί να σημειωθεί ότι οι εθνικές τελωνειακές αρχές, διενεργούν τακτικά κοινές επιχειρήσεις με την OLAF και άλλες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να σταματήσουν το λαθρεμπόριο και την απάτη σε ορισμένους τομείς υψηλού κινδύνου. Η μη καταβολή δασμών και ειδικών φόρων κατανάλωσης στα τσιγάρα μέσω του λαθρεμπορίου, είναι μία από τις σημαντικότερες μορφές απάτης στην ΕΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Οκτώβριο του 2014, πάνω από 1,2 εκατομμύρια προϊόντα παραποίησης και απομίμησης και 130 εκατομμύρια τσιγάρα κατασχέθηκαν ενώ το διάστημα 2012-2014, οι κοινές επιχειρήσεις της OLAF και των εθνικών υπηρεσιών για την παρακολούθηση σκαφών οδήγησαν στην κατάσχεση 9 πλοίων που μετέφεραν περίπου 215 εκατομμύρια τσιγάρα, με διαφυγόντες δασμούς ύψους 43 εκατ. ευρώ και εμπορευματοκιβωτίων με 93 εκατομμύρια τσιγάρα, διαφυγόντες δασμοί ύψους 15 εκατ. ευρώ. Εξ άλλου από την καθιέρωση του ευρώ, το 2002, η παραχάραξη και κιβδηλεία του ευρώ προκάλεσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση οικονομική ζημία τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι με την πρόταση αυτή για την δημιουργία Ευρωπαϊκής Εισαγγελικής Αρχής, που η Ελλάδα υποστήριξε από την πρώτη στιγμή, προωθείται η αναβάθμιση των εισαγγελικών διωκτικών αρχών και η απλοποίηση της ποινικής διαδικασίας στη δίωξη των διασυνοριακών οικονομικών εγκλημάτων. Έτσι στη νέα αυτή περίοδο ενωσιακού εξευρωπαϊσμού του ποινικού δίκαιου, ενισχύονται οι εισαγγελικές εξουσίες, στην καταπολέμηση της οικονομικής διαφθοράς σε βάρος της Ένωσης και των πολιτών της και προς αδιαμφισβήτητο όφελός τους, η οποία όμως ενίσχυση πρέπει να συνοδευθεί θεσμικά και με συναφείς προστατευτικούς μηχανισμούς των ελευθεριών των ευρωπαίων πολιτών στη διαμορφούμενη νέα πρακτική.
Επιμέλεια: Στέλλα Κεμανετζή
