Αποφεύγοντας την επιβολή ενός οριζόντιου Νόμου και επιλέγοντας την εναλλακτική διαδρομή της ενεργής συμμετοχής των γονέων, η Ελλάδα θέτει κανόνες για την χρήση των social media στους ανήλικους, με τους ειδικούς να χαρτογραφούν ποιες ηλικίες αντιμετωπίζουν τους μεγαλύτερους κινδύνους και συνεπώς πρόκειται να ωφεληθούν περισσότερο από την εφαρμογή kids wallet και την επαλήθευση της ηλικίας του χρήστη.
Από την εγχώρια επιστημονική κοινότητα, η αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής & εφηβικής ιατρικής, Άρτεμις Τσίτσικα, επιστημονικά υπεύθυνη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) στο νοσοκομείο Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής εξηγεί πώς η Gen A (δηλαδή οι ανήλικοι που έχουν γεννηθεί από το 2010 και μετά) είναι η γενιά που αντιμετωπίζει τους μεγαλύτερους viral κινδύνους, οι οποίοι περιλαμβάνουν εθισμό στο διαδίκτυο, e-εκφοβισμό, αποπλάνηση, συμμετοχή σε επικίνδυνα challenges (κυρίως στο Tik Tok) που μπορεί να στοιχίσουν στον συμμετέχοντα ακόμα και τη ζωή του και ροπή προς τη βία, με συμμετοχή μέχρι και σε συμμορίες ανηλίκων. Ακόμα όμως και μέσα στην ίδια γενιά, οι viral κίνδυνοι είναι διαβαθμισμένok και όχι ίδιοι οριζοντίως. Κυρίως η ηλικιακή ομάδα της προεφηβείας από 13 ετών έως και 15 ετών είναι πιο ευάλωτη στις βλαβερές επιπτώσεις του διαδικτύου, με τα παιδιά αυτά να παρουσιάζουν την βαρύτερη συμπτωματολογία.
Ο ανώριμος εγκέφαλος δεν φιλτράρει
Η Άρτεμις Τσίτσικα υπογραμμίζει πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος στην παιδική και την εφηβική ηλικία ακόμα αναπτύσσεται, δεν έχει ακόμα ωριμάσει και συνεπώς δεν έχει τη δυνατότητα να κατανοεί και να φιλτράρει το περιεχόμενο στο οποίο εκτίθεται. Μέσα από τα social media, τα παιδιά σε μία ηλικία που τους είναι αδύνατον να φιλτράρουν το οτιδήποτε εκτίθονται σε εντελώς ακατάλληλο, εξαιρετικά βίαιο περιεχόμενο και επιπλέον εκτίθονται επαναλαμβανόμενα, σχεδόν βομβαρδίζονται, με αποτέλεσμα να απευαισθητοποιούνται απέναντι στην βία να την θεωρούν «φυσιολογική» και όχι «μη φυσιολογική» να την «κανονικοποιούν» στη συνείδησή τους και ενίοτε να την πράττουν κιόλας.
Προειδοποιητικά συμπτώματα διαδικτυακού εθισμού
Στην ερώτηση που κρέμεται στα χείλη όλων των γονιών «πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου έχει αναπτύξει εθισμό -ότι έχει παθολογική σχέση με τα social media και το διαδίκτυο» η απάντηση που δίνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια παιδιατρικής και εφηβικής ιατρικής είναι η εξής:
«Τα παιδιά που μπλέκονται στα δίχτυα του διαδικτύου και αναπτύσσουν εθισμό αρχίζουν να παραμελούν όλες τις άλλες δραστηριότητες τους, το διάβασμα, τις παρέες τους, τις εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά ακόμα και τον ύπνο, το ντους, το φαγητό, το τρίψιμο των δοντιών. Η παραμέληση εξαπλώνεται ακόμα και στα βασικά μέτρα ατομικής υγιεινής καθώς το διαδίκτυο κυριεύει την καθημερινότητα τους.
Ελλάδα vs Αυστραλία
Στην Ελλάδα η Πολιτεία ακολουθεί διαφορετική διαδρομή από αυτή της Αυστραλίας, εμπλέκοντας τους γονείς σε αυτή την διαδικασία οι οποίοι έχουν και την γονεϊκή φροντίδα. Οι ειδικοί επισημαίνουν στο σημείο αυτό πως οι γονείς πρέπει να συζητούν αυτά τα θέματα με τα παιδιά, δεδομένου ότι τα σημερινά παιδιά είναι φοβερά εξοικειωμένα με την τεχνολογία (σίγουρα πολύ περισσότερο από τους γονείς τους) και είναι πιθανό αν κάτι απαγορευτεί σε κρατικό επίπεδο να προσπαθήσουν να το παραβιάσουν. Όλοι έχουμε υπάρξει παιδιά και ξέρουμε ότι το «απαγορευμένο» γίνεται φοβερά ελκυστικό για να προσπαθήσει ένα παιδί να το «σπάσει», να το παραβιάσει να κάνει ό,τι του λένε ότι δεν μπορεί να κάνει.
Από νομοθετικής- επιστημονικής και πρακτικής πλευράς η προστασία των παιδιών θα μπορούσε να γίνει με δύο τρόπους, όπως εξηγεί η ειδικός. Ο πρώτος είναι η μέθοδος της Αυστραλίας, μια κρατική απαγόρευση η οποία ωστόσο θα μπορούσε από κάποιους σκεπτικιστές να θεωρηθεί ως η απαρχή ενός περιορισμού της ελευθερίας του λόγου και της ελευθερίας του ατόμου.
Ο δεύτερος τρόπος και πιο….politically correct είναι αυτός που επέλεξε η πατρίδα μας, δηλαδή με την εμπλοκή των γονέων στην διαδικασία. Η Άρτεμις Τσίτσικα είναι θερμή υποστηρίκτρια του δόγματος ή μάλλον της θεωρίας ότι «δεν θα πρέπει να δαιμονοποιούμε το διαδίκτυο» γιατί το διαδίκτυο είναι ένα θαυμαστό «εργαλείο» για την εκπαίδευση, την ενημέρωση, την ψυχαγωγία και την επικοινωνία και αποτελεί κομμάτι της ζωής των παιδιών. Η Gen A (παιδια και έφηβοι) και η αμέσως προηγούμενη Gen Z (20άρηδες ) αφορούν νέες και νέους που ζήσουν σε έναν κόσμο όπου αν δεν γνωρίζεις το διαδίκτυο και είσαι ψηφιακά αναλφάβητος/η θα αντιμετωπίζεσαι σαν να σου λείπει ένα μέλος του σώματος σου. Ο ψηφιακός αναλφαβητισμός θα είναι δηλαδή σαν μία σωματική αναπηρία.
Συνεπώς δεν απαγορεύουμε, δεν κάνουμε κάτι που θα δημιουργήσει αντιδράσεις και ξεσηκωμό, δεν δαιμονοποιούμε ένα τόσο χρήσιμο εργαλείο που ήρθε για να μείνει για πάντα αλλά εκπαιδεύουμε, εξοικειώνουμε, συζητάμε. Και καθώς βλέπουμε τεράστια κοινωνικά προβλήματα να εγείρονται (πχ βία μεταξύ ανηλίκων) και να πηγάζουν απ’ αυτό, εντοπίζουμε τις αδυναμίες και δίνουμε λύσεις με στοχευμένες παρεμβάσεις γονεϊκού ελέγχου- που εντέλει αποτελεί και την φυσική τάξη των πραγμάτων.
Επαλήθευση ηλικίας με σεβασμό στην ιδιωτικότητα
Θυμίζουμε πως μετά την Αυστραλία, τη μόνη χώρα που απαγορεύει την πρόσβαση στα social media σε εφήβους κάτω των 16 ετών με Νόμο, η Ελλάδα καθίσταται πρώτη ευρωπαϊκή χώρα η οποία θα ενσωματώσει την λειτουργία επαλήθευσης ηλικίας στο kids wallet, με την εφαρμογή age verification να βασίζεται σε «διακριτικά ηλικίας» (age tokens) διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα.
Όταν μια υπηρεσία ζητά επαλήθευση ηλικίας, το «Kids Wallet» θα παρέχει μόνο μια απλή επιβεβαίωση (π.χ. «άνω των 15»), χωρίς να δίνει προσωπικά στοιχεία. Η επαλήθευση ηλικίας θα λειτουργεί παράλληλα με τη. αντίστοιχη στην εφαρμογή «Gov.gr Wallet», με σκοπό την αποτροπή πρόσβασης των ανηλίκων σε ακατάλληλο και εθιστικό περιεχόμενο, προϊόντα αλκοόλ, καπνού και νικοτίνης και τυχερά παιχνίδια/τζόγο, διαδικτυακά και στον φυσικό κόσμο, σε μία ολιστική παρέμβαση προστασίας της νέας γενιάς από οτιδήποτε είναι τοξικό, επιβλαβές στην υγεία και εθιστικό.
