Η ανησυχία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την ανοδική τάση που καταγράφουν την τελευταία διετία τόσο τα κρούσματα από χολέρα όσο και οι θάνατοι εξαιτίας της νόσου αποτυπώνεται στην νέα έκθεση του οργανισμού για το έτος 2024.
Σημείο εκκίνησης αυτής της ανησυχίας αποτελεί το γεγονός ότι για την χολέρα υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες όπως επίσης υπάρχει και πόσιμο εμβόλιο και θα έπρεπε να καταγράφεται σε ολόκληρο τον κόσμο μία φθίνουσα πορεία, η οποία θα οδηγήσει πρώτα στην εξάλειψη και μετά στην εξαφάνιση της νόσου. Αντ’ αυτού, βλέπουμε μία διαφορετική εικόνα, που επιβεβαιώνει τις τεράστιες διαφορές, τα εμπόδια και τις ανισότητες αναφορικά με την πρόσβαση των πιο ευάλωτων στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την περίθαλψη.
Μεγάλη αύξηση στους θανάτους
Για πέρσι λοιπόν σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης, τα κρούσματα χολέρας κατέγραψαν αύξηση κατά 5% ενώ οι θάνατοι εκτοξεύτηκαν, καθώς αυξήθηκαν κατά 50%, σε σύγκριση με τα δεδομένα της προηγούμενης χρονιάς δηλαδή του 2023. Ουσιαστικά μέσα σε ένα χρόνο 6000 άνθρωποι χάθηκαν από μία νόσο που και προλαμβάνεται με εμβόλιο και είναι πλήρως αντιμετωπίσιμη με φάρμακα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπογραμμίζει πως παρότι τα νούμερα από μόνα τους αποτελούν πηγή ανησυχίας, τα κρούσματα υποκαταγράφονται και το φορτίο νοσηρότητας και θνητότητας της χολέρας παγκοσμίως είναι σαφώς υποτιμημένα.
Οι εμπόλεμες συρράξεις, η κλιματική αλλαγή, οι μετακινήσεις πληθυσμών, η λειψυδρία, οι καταστροφικές πλημμύρες που διαρρηγνύουν τα δίκτυα υδροδότησης και η μη τήρηση των συνθηκών υγιεινής όπως συμβαίνει σε κέντρα υποδοχής μεταναστών και όπου μαίνεται πόλεμος εξακολουθούν να προκαλούν αύξηση στα κρούσματα της χολέρας. Η νόσος προκαλείται από το βακτήριιο Vibrio cholerae, το οποίο μεταδίδεται ταχύτατα μέσα από το μολυσμένο νερό.
Αύξηση καταγράφεται και στις χώρες που αναφέρουν κρούσματα χολέρας για το έτος 2024 καθώς ο αριθμός τους ανέρχεται πλέον σε 60, σε σύγκριση με τις 45 χώρες που είχαν τέτοια περιστατικά το 2023. Το βασικό φορτίο της νόσου εξακολουθεί να εντοπίζεται στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία που συνολικά αντιστοιχούν στο 98% όλων των επιβεβαιωμένων περιστατικών.
Αναζωπυρώσεις μίας ξεχασμένης νόσου για πολλές χώρες
Οι επιδημικές εξάρσεις χολέρας εξακολούθησαν να εξαπλώνονται μέσα στο 2024 με 12 χώρες να αναφέρουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περισσότερα από 10.000 περιστατικά και 7 χώρες να βιώνουν μεγάλες επιδημικές εξάρσεις για πρώτη φορά μέσα στη χρονιά. Ενδεικτικά, αναφέρεται η περίπτωση των νησιών Κομόρες, όπου εμφανίστηκε ξανά η χολέρα μετά από 15 χρόνια.
Ο δείκτης θνητότητας την Αφρική από την χολέρα αυξήθηκε από το 1,4% το 2023 στο 1,9% το 2024 υποδηλώνοντας ότι υπάρχουν κενά στην περίθαλψη και πως η ευθραυστότητά πολλών συστημάτων υγείας σε περιοχές του πλανήτη που δοκιμάζονται είτε από πολέμους είτε από την κλιματική αλλαγή οδηγεί σε έλλειψη πρόσβασης των πολιτών στην περίθαλψη και κατ’ επέκταση στην απώλεια ανθρώπινων ζωών.
Το 25% των θανάτων από χολέρα δεν καταγράφεται μέσα σε κάποια δομή υγείας είτε κοινοτική ή νοσοκομειακή αλλά μέσα στην κοινότητα, πράγμα που σημαίνει πως οι ασθενείς δεν προλαβαίνουν ή δεν έχουν πρόσβαση στις δομές υγείας.
Προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις και τις υγειονομικές αρχές προκειμένου να προστατευτούν οι τοπικοί πληθυσμοί από τις επιδημικές εξάρσεις χολέρας είναι βέβαια η ανεμπόδιστη πρόσβαση των πολιτών σε πόσιμο, καθαρό, ασφαλές νερό. Ακολουθεί η ανάγκη της τήρησης των συνθηκών υγιεινής άρα και η πρόσβαση σε μέσα υγιεινής, ενώ απαιτείται και η ανεμπόδιστη πρόσβαση όλων των ευάλωτων ομάδων στον εμβολιασμό. Η αυστηρή επιτήρηση από δίκτυα επιτήρησης και το συχνό testing με φθηνά και προσιτά σε όλους τεστ αποτελούν εκείνα τα κομμάτια του παζλ που συμπληρώνουν το πλαίσιο της προστασίας. Απαραίτητη είναι επίσης η πρόσβαση στα φάρμακα που πρέπει να χορηγηθούν για την καταπολέμηση της βακτηριακής λοίμωξης όπως και το να φτάνει το πόσιμο εμβόλιο της χολέρας παντού εγκαίρως.
Νέο καινοτόμο πόσιμο εμβόλιο
Από το 2024, το παγκόσμιο απόθεμα σε κρίσιμα φάρμακα έχει ενισχυθεί με ένα νέο καινοτόμο πόσιμο εμβόλιο κατά της χολέρας το οποίο έλαβε πρώιμα προέγκριση, από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας στις αρχές του περσινού έτους. Το νέο εμβόλιο (OCV) Euvichol-S® βοηθά να διατηρηθεί το παγκόσμιο απόθεμα εμβολίων χολέρας πάνω από το επίπεδο συναγερμού των 5 εκατομμυρίων δόσεων για το πρώτο εξάμηνο του 2025. Ωστόσο, η παρατεταμένα αυξημένη ζήτηση -καθώς τα κρούσματα διαρκώς πολλαπλασιάζονται-καταναλώνει ένα σημαντικό μέρος του αποθέματος, με συνέπεια αντί να ακολουθείται η στρατηγική του εμβολιασμού με δύο δόσεις, να επιλέγεται (για ευνόητους λόγους) η στρατηγική του μονοδοσικού εμβολιασμού, ώστε τα διαθέσιμα εμβόλια να φτάσουν σε περισσότερους ανθρώπους.
Επικρατεί ο μονοδοσικός εμβολιασμός
Η στρατηγική αυτή ( της μίας δόσης εμβολίου) ακολουθήθηκε καθόλη τη διάρκεια της περσινής χρονιάς και εξακολουθεί να ακολουθείται και φέτος. Για πέρσι, οι φορείς έκαναν αίτηση για 61 εκατομμύρια δόσεις εμβολίου χολέρας και εγκρίθηκε το αίτημα τους για 40 εκατομμύρια δόσεις- αριθμός που αποτελεί ρεκόρ σε έγκριση! Τα 40 εγκεκριμένα εκατομμύρια δόσεων προορίζονται για προγράμματα εμβολιασμού 16 χωρών, ωστόσο η ρευστή παγκόσμια κατάσταση, με πολέμους και καταστροφές από ακραία καιρικά φαινόμενα ή σεισμούς έχουν δημιουργήσει εμπόδια στην άφιξη αυτών των δόσεων, τόσο πέρσι όσο και φέτος. Για την τρέχουσα χρονιά, είναι ακόμα νωρίς να μιλήσουμε για συνολική εικόνα, ωστόσο τα πρώτα ευρήματα δείχνουν ότι η υγειονομική κρίση με επιδημικές εξάρσεις χολέρας θα συνεχίσει σε 31 χώρες τουλάχιστον. Με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα αλλά και το γεγονός ότι η χολέρα αφορά μία νόσο που μπορεί να προληφθεί και μπορεί να θεραπευθεί, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αξιολογεί τον κίνδυνο διεθνώς ως πολύ υψηλό.
