Η υγιεινή των χεριών είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά, ανταποδοτικά, οικονομικά, προσιτά σε όλους μέσα πρόληψης της μετάδοσης των παθογόνων και των λοιμώξεων, που αυτά προκαλούν. Επιπλέον επειδή δεν έχει κόστος, εξασφαλίζει ισότιμη προστασία της δημόσιας υγείας σε κάθε κοινωνία, ανεξάρτητα από το οικονομικό επίπεδο των πολιτών. Είναι δηλαδή ταυτόχρονα ένα μέτρο δημόσιας υγείας αλλά και απόδοσης δικαιοσύνης στην υγεία. Και παρότι δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα, έχει μεγάλη ανταποδοτικότητα για τα συστήματα υγείας, καθώς εξοικονομεί πόρους από την πρόληψη δαπανηρών ασθενειών και την αποφυγή έξαρσης επιδημιών, με 1 $ που επενδύεται σ’αυτή τη βέλτιστη πρακτική να επιστρέφει πίσω σχεδόν 25 $ στο σύστημα υγείας.
Η υγιεινή των χεριών εξασφαλίζεται με δύο τρόπους, το τακτικό κλείσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό και την απολύμανση τους με αντισηπτικό, καθώς και με τη χρήση ιατρικών γαντιών. Οι επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας επισημαίνουν ότι παρότι η χρήση γαντιών σε νοσοκομειακό περιβάλλον και στα διαγνωστικά εργαστήρια προστατεύει από την μετάδοση μόλυνσης από βιολογικά υγρά και είναι απαραίτητη για τους ανθρώπους που χειρίζονται τέτοια δείγματα ή έρχονται σε επαφή με ασθενείς, δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη για το πλύσιμο των χεριών.
Με αφορμή τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα Υγιεινής των Χεριών, ο ΠΟΥ απευθύνει έκκληση στις κυβερνήσεις, τις δομές υγείας και τους επαγγελματίες υγείας να υιοθετούν τις βέλτιστες πρακτικές υγιεινής που προστατεύουν ταυτόχρονα και το εργαζόμενο προσωπικό και τους ασθενείς με τον Dr Bruce Aylward, υποδιευθυντή του ΠΟΥ να υπενθυμίζει πως τα ιατρικά γάντια σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστούν τα πλυμένα χέρια.
Η αλήθεια για την υγιεινή σε αριθμούς
Κάθε 1 δολάριο που επενδύεται στην υγιεινή των χεριών επιστρέφει ανταποδοτικά 24,6 δολάρια στο σύστημα υγείας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ανταποδοτικότητα, η οποία ξεπερνά ακόμα και την ανταποδοτικότητα του εμβολιασμού. Έχει υπολογιστεί ότι για κάθε 1 ευρώ που δίνεται στον εμβολιασμό, επιστρέφεται στο σύστημα υγείας ένα ποσό που κυμαίνεται από 8 έως 20 €, για την Ελλάδα. Με άλλα λόγια τα «καθαρά χέρια» έχουν υψηλότερη σχέση οφέλους-κόστους ακόμα και από τα προφυλακτικά εμβόλια.
Παρά την διαπιστωμένη αξία της υγιεινής των χεριών, έχει υπολογιστεί ότι 2 στις 5 δομές υγείας διεθνώς δεν τηρούν τους κανονισμούς, ούτε εφαρμόζουν τις βέλτιστες πρακτικές με συνέπεια να διακινδυνεύει ετησίως η υγεία 3,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, από τον κίνδυνο μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων.
Περιβαλλοντική επιβάρυνση
Η κακή χρήση ιατρικών γαντιών δεν θέτει μονάχα σε κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων από την μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών, αλλά επιπλέον αποτελεί και πηγή ρύπανσης του πλανήτη. Γι αυτό άλλωστε τα ιατρικά γάντια πρέπει να χρησιμοποιούνται σωστά και μόνο όταν είναι απαραίτητα. Η κατάχρηση των γαντιών επιβαρύνει το οικοσύστημα με πλαστικά απορρίμματα ενώ ούτε τα ίδια τα γάντια αποτελούν πανάκεια, για τους επαγγελματίες υγείας καθώς ενδέχεται να μολυνθούν και να τρυπήσουν.
Ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο κατά μέσο όρο «παράγει» 1634 τόνους απορριμμάτων από ιατρικά προϊόντα (ιατρικά απόβλητα) κάθε χρόνο. Ένα σημαντικό μέρος αυτών των απορριμμάτων Θα μπορούσαν να μην παραχθούν αν γίνονταν σε όλες τις δομές υγείας και σε όλα τα νοσοκομεία σωστή χρήση των ιατρικών γαντιών. Αναφορικά τώρα με τα χρησιμοποιημένα γάντια, στην πλειονότητά τους θεωρούνται μολυσματικά απόβλητα και απαιτούν για την καταστροφή τους αποτέφρωση σε υψηλές θερμοκρασίες ή πρέπει να υποστούν άλλες χημικές διεργασίες, όπως ταφή αποβλήτων κτλ, που επιβαρύνουν την διαχείρηση των αποβλήτων. Γι αυτό άλλωστε τα μολυσματικά νοσοκομειακά απόβλητα αποτελούν μια μεγάλη πρόκληση, που διαρκώς διογκώνεται και λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.
Η προστασία του οικοσυστήματος και η δημόσια υγεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, όπως είναι η υγεία με την οικονομία. Σε αυτή την πρόκληση, η σωστή υγιεινή των χεριών - έχοντας σχεδόν μηδαμινό κόστος- συμβάλλει αφενός στην προστασία της υγείας και αφετέρου στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της μείωσης των μολυσματικών νοσοκομειακών αποβλήτων.
