Ροή
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην οικονομία έχουν μπει στο μικροσκόπιο των κεντρικών τραπεζών και κατά την τελευταία δεκαετία ο χρηματοπιστωτικός τομέας επιχειρεί να υπολογίσει τις οικονομικές συνέπειες με βάση τα πιθανά σενάρια όπως αυτά διαμορφώνονται με βάση την εξέλιξη της αλλαγής του κλίματος, τις κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις και την επίδραση των επιπέδων του διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτουν σε κάθε περίπτωση.
Η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) ήδη από το 2011 μέσω της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) άρχισε να εξετάζει τις οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ελληνική οικονομία χρησιμοποιώντας τέσσερα σενάρια εξέλιξης. Και στα τέσσερα σενάρια, προέκυψε οικονομικό κόστος, το οποίο στο «σενάριο μετριασμού» όπου προβλέπεται αύξηση της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα με ήπιους ρυθμούς είναι σαφώς πιο περιορισμένο. Στο δυσμενέστερο σενάριο («σενάριο μη δράσης» ή αλλιώς business as usual), όπου δεν προβλέπεται καμία ενέργεια με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, εκτιμάται ότι μέχρι το 2100 το συνολικό σωρευτικό κόστος για την Ελλάδα θα φτάσει τα 701 δισεκατομμύρια ευρώ. Οι απώλειες στον ετήσιο ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ εκτιμήθηκε ότι θα κυμανθούν από 0,9 μέχρι και 2 ποσοστιαίες μονάδες το 2050 και από 2,7 μέχρι 6 ποσοστιαίες μονάδες το 2100 ενώ η αρνητική ισοδύναμη μεταβολή της ευημερίας των νοικοκυριών θα κυμανθεί ετησίως από 3 μέχρι και 5,7 δις. ευρώ το 2050 και από 8,4 μέχρι και 24,4 δις. ευρώ το 2100.
Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει νευραλγικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας όπως είναι ο τουρισμός και η γεωργία, η οποία αναμένεται να πληγεί περισσότερο σύμφωνα με νεότερη έκθεση της ΕΜΕΚΑ. Καθοριστική για την παραγωγή θα είναι και η απώλεια καλλιεργήσιμου εδάφους, η οποία το διάστημα 2040-2050 ενδέχεται να φθάσει το 19%, και το 2090-2100 το 38% της συνολικής γεωργικής έκτασης σε επίπεδο χώρας.
Ωστόσο, από την άλλη, οι μελέτες της ΕΜΕΚΑ έχουν δείξει ότι εκτός από τις δράσεις μετριασμού του κόστους που αναλαμβάνει η Ελλάδα στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτικών, μπορεί να υπάρξει και σημαντικό όφελος και μείωση του κόστους, σχεδόν κατά 30%, από τις δράσεις προσαρμογής που θα θωρακίσουν την ελληνική οικονομία και θα περιορίσουν τις ζημιές.
Οι οικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας αυτή τη στιγμή επικαιροποιούνται στο πλαίσιο νέων μελετών της ΕΜΕΚΑ και του έργου Life IP-AdaptinGR. Στόχος είναι η δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης των πολιτικών προσαρμογής ενώ προωθεί και τον προγραμματισμό επιλεγμένων πιλοτικών έργων.
Οικονομία και Κλίμα: Ο ρόλος των Κεντρικών Τραπεζών –Τα επόμενα βήματα για την ΤτΕ
Σε ειδική έκδοση της Τράπεζα της Ελλάδος, με αφορμή την έκθεση «Οικονομία και Κλίμα HANDLE WITH CARE» που ξεκινά σήμερα, Πέμπτη, αναλύει τις οικονομικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τη σημασία της για τις κεντρικές τράπεζες ενώ παρουσιάζει πολιτικές νομισματικής πολιτικής για την αντιμετώπιση των κινδύνων για την οικονομά και τα νοικοκυριά.
Όπως αναφέρεται στη σχετική έκδοση, η κλιματική αλλαγή απαιτεί επείγουσα δράση και από τις κεντρικές τράπεζες οι οποίες ασκούν εποπτεία και πρέπει να λαμβάνουν υπ’ όψιν τους τον πιθανό αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στις εποπτευόμενες οντότητες, δηλαδή στις τράπεζες. Η έκδοση κάνει μάλιστα αναφορά σε σχετική έρευνα του δικτύου NGFS το 2020 όπου αναλύεται η σχέση εφαρμογής της νομισματικής πολιτικής και της κλιματικής αλλαγής.
Η έρευνα κατέδειξε ότι στην πλειονότητά τους οι κεντρικές τράπεζες θεωρούν ότι υπάρχει – εντός του πλαισίου των εντολών τους- πεδίο εφαρμογής μέτρων κατά των κινδύνων που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή και ήδη εξετάζουν την πιθανή λήψη τέτοιων μέτρων στο μέλλον.
Η έρευνα έδειξε, επίσης, ότι κυριότερο κίνητρο για τη λήψη «προστατευτικών» μέτρων αποτελεί ο περιορισμός των χρηματοπιστωτικών κινδύνων για τον ισολογισμό τους από την έκθεσή τους στις επιπτώσεις πους σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή ενώ για τη λήψη «προληπτικών» μέτρων αναζητούν μια χρυσή τομή με πολιτικές υποστήριξης της ομαλής μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα που δεν θα διαταράξουν το μηχανισμό μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής μεσοπρόθεσμα.
Ο αντίκτυπος στο σχεδιασμό της νομισματικής πολιτικής
Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως ήδη αφιερώνουν όλο και περισσότερο χρόνο και πόρους προκειμένου να αντιληφθούν καλύτερα τις προκλήσεις και τους κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, καθώς και τον αντίκτυπο στην πρωταρχική εντολής τους που σχετίζεται με τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα.
Σε σχετική μελέτη της το 2018, η ΕΜΕΚΑ εξέτασε κατά πόσον η άσκηση μιας απλής μορφής νομισματικής πολιτικής επηρεάζεται από κλιματικούς κινδύνους και όπως κατέδειξαν τα αποτελέσματα, η κλιματική αλλαγή και η χρήση εργαλείων μετριασμού των αρνητικών της επιδράσεων έχουν αξιοσημείωτο αντίκτυπο στο σχεδιασμό της νομισματικής πολιτικής.
Μάλιστα, περαιτέρω ανάλυση έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή ενισχύει τη μετάδοση τυπικών κραδασμών («σοκ») στην οικονομία ενώ βασικό συμπέρασμα ήταν ότι η οικονομική δραστηριότητα αλλά και η εξέλιξη των τιμών θα παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερες διακυμάνσεις, εκτός αν η κεντρική τράπεζα αναλάβει δράση ως προς την κλιματική αλλαγή. Στο πλαίσιο αυτό, οι κεντρικές τράπεζες λαμβάνουν μέτρα που επηρεάζουν τις συνιστώσες της εφαρμογής νομισματικής πολιτικής όπως τα πράσινα ομόλογα, το πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων κλπ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2020 η ΤτΕ ξεκίνησε τη χαρτογράφηση της έκθεσης των ελληνικών τραπεζών σε περιβαλλοντικούς κινδύνους και βρίσκεται σε διάλογο με τις ελληνικές συστημικές και μη συστημικές τράπεζες με στόχο την κινητοποίηση τους για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων .
Με πληροφορίες από την ειδική έκδοση της ΤτΕ «Οικονομία & Κλίμα HANDLE WITH CARE».
