Δεν επιτεύχθηκε κανένας συμβιβασμός μετά από πέντε ώρες συνομιλιών μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων. Παρά τις πολλαπλές επαφές από την έναρξη της προεδρίας Τραμπ, δεν έχει υπάρξει μέχρι στιγμής ουσιαστική πρόοδος. Η Ρωσία συνεχίζει την επιθετική στρατηγική της, την ώρα που η αμερικανική διπλωματία εμφανίζεται μεν ενεργή, αλλά χωρίς αποτελεσματικότητα.
Έτσι λοιπόν, λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης 3 Δεκεμβρίου, κάτω από τα επιχρυσωμένα ταβάνια του Κρεμλίνου, ο διπλωματικός σύμβουλος του Βλαντιμίρ Πούτιν, Γιούρι Ουσακόφ, εμφανίστηκε βλοσυρός και απαθής καθώς ενημέρωνε τους δημοσιογράφους μετά τη συνάντηση του Ρώσου προέδρου με τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ.
Ουσιαστικά, αναγνώρισε την τελευταία αποτυχία στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία, παρά τον εντατικό διπλωματικό μαραθώνιο που συνεχίζεται πάνω από έναν μήνα. «Μέχρι στιγμής δεν έχουμε βρει συμβιβασμό για τα ουκρανικά εδάφη, αλλά κάποιες αμερικανικές λύσεις μπορούν να συζητηθούν», παραδέχτηκε ο Ουσακόφ, με τη με τα λόγια του προσεκτικά μετρημένα, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Le Monde.
«Απομένει ακόμη πολλή δουλειά», προειδοποίησε, χαρακτηρίζοντας τη συνομιλία «χρήσιμη» και «εποικοδομητική». Ο Γουίτκοφ, ο οποίος, σε τηλεφωνική συνομιλία που αποκάλυψε το Bloomberg στις 25 Νοεμβρίου, είχε πει στον Ουσακόφ ότι τρέφει «βαθύτατο σεβασμό για τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν», δεν έκανε δηλώσεις στον Τύπο. Από το Κρεμλίνο μετέβη απευθείας στην πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μόσχα για να μιλήσει με τον Ντόναλντ Τραμπ μέσω ασφαλούς τηλεφωνικής γραμμής.
Συνοδευόμενος στη Μόσχα από τον γαμπρό του Αμερικανού προέδρου, Τζάρεντ Κούσνερ, ενδεχομένως να πετάξει την Τετάρτη στις Βρυξέλλες για να συναντηθεί με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Ζελένσκι είχε δηλώσει την Τρίτη ότι αναμένει να επικοινωνήσει με την αμερικανική διαπραγματευτική ομάδα αμέσως μετά τις συνομιλίες της με τον Πούτιν. «Το μέλλον και τα επόμενα βήματα εξαρτώνται από αυτά τα σήματα, όποια κι αν είναι», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος.
Καμία από τις δύο πλευρές δεν διευκρίνισε τη βάση των συνομιλιών Γουίτκοφ–Πούτιν, στην έκτη συνάντησή τους από τότε που ο Τραμπ επέστρεψε στο Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο και υποσχέθηκε ταχεία συμφωνία για την Ουκρανία. Ήταν άραγε το αρχικό 28-σημείων σχέδιο που συνέταξε ο Γουίτκοφ στο Μαϊάμι στα τέλη Οκτωβρίου μαζί με τον Κιρίλ Ντμίτριεφ, τον έμπιστο διαπραγματευτή του Πούτιν στο πλαίσιο του «ειρηνευτικού σχεδίου»;
Ή μήπως κάποια από τις μεταγενέστερες εκδοχές, που τροποποιήθηκαν κατόπιν αιτημάτων του Κιέβου και των Ευρωπαίων υποστηρικτών του στις επόμενους γύρους συνομιλιών στη Γενεύη και στο Μαϊάμι, ώστε να αποφευχθεί μια διευθέτηση που θα ισοδυναμούσε με ουκρανική παράδοση;
«Κάποια σημεία στα οποία θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε»
«Φυσικά, συζητήσαμε με τους Αμερικανούς συναδέλφους μας το περιεχόμενο των σχεδίων και εγγράφων που μας υπέβαλαν», δήλωσε ο Ουσακόφ αμέσως μετά τη συνάντηση. «Δεν συζητήσαμε τη διατύπωση ή συγκεκριμένες αμερικανικές προτάσεις, αλλά την ουσία αυτών των εγγράφων. Υπήρχαν κάποια σημεία στα οποία θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε. Σε άλλα, ο Πούτιν δεν έκρυψε την κριτική, ακόμη και αρνητική στάση μας σε ορισμένες προτάσεις», εξήγησε, προσθέτοντας ότι «συζητήθηκαν συγκεκριμένα εδαφικά ζητήματα». Δεν έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες. Είμαστε τώρα πιο κοντά ή πιο μακριά από την ειρήνη; «Σίγουρα όχι πιο κοντά», απάντησε ψυχρά.
Ο Ουσακόφ αποκάλυψε ωστόσο ότι η Μόσχα είχε λάβει τέσσερα έγγραφα από την Ουάσιγκτον πέρα από το αρχικό σχέδιο, χωρίς να προσδιορίσει το περιεχόμενό τους. Αυτά ενδέχεται να είναι σχέδια που αφορούν τις οικονομικές και χρηματοοικονομικές πτυχές των διπλωματικών διαπραγματεύσεων. Δεν δημοσιοποιήθηκαν λεπτομέρειες για αυτές τις προτεινόμενες διμερείς συμφωνίες, οι οποίες αποτελούν προτεραιότητα για τον Ντμίτριεφ, ο οποίος ηγείται επίσης του Ρωσικού Επενδυτικού Κρατικού Ταμείου.
Την Τρίτη ήταν ο πρώτος που συναντήθηκε με τον Γουίτκοφ, τον οποίο πήγε σε ένα πολυτελές εστιατόριο κοντά στο Κρεμλίνο και στη συνέχεια περπάτησε μαζί του στα λιθόστρωτα της Κόκκινης Πλατείας. Πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν, είχε εγκωμιάσει «την ομάδα που πέτυχε τη συμφωνία ειρήνης του προέδρου Τραμπ στη Γάζα και θα βρίσκεται στη Μόσχα για να προωθήσει την ειρηνευτική ατζέντα του Τραμπ στην Ουκρανία».
Μετά τις συνομιλίες, στις οποίες ήταν παρών, ο Ντμίτριεφ ήταν εμφανώς πιο συγκρατημένος, χαρακτηρίζοντας απλώς τις ανταλλαγές «παραγωγικές».
Επιθέσεις κατά της Ευρώπης
Ενώ ο Πούτιν δεν μίλησε μετά τη συνάντηση, είχε κάνει δηλώσεις μία ώρα νωρίτερα. Καθώς αποχωρούσε από οικονομικό φόρουμ στο οποίο συμμετείχε όλο το απόγευμα – αναγκάζοντας τον Γουίτκοφ και τον Κούσνερ να περιμένουν την επιστροφή του στο Κρεμλίνο το βράδυ – εξαπέλυσε επίθεση κατά της Ευρώπης. «Δεν πρόκειται να πολεμήσουμε με την Ευρώπη, αλλά αν η Ευρώπη θέλει να πολεμήσει μαζί μας, είμαστε έτοιμοι αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο επικεφαλής του Κρεμλίνου.
Τον Οκτώβριο, το περιοδικό International Affairs, που εκδίδεται από το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών, είχε ήδη αναφέρει το ενδεχόμενο πολέμου στην Ευρώπη. Υποστήριζε ότι η Ρωσία θα ανάγκαζε τη Δύση να μπει σε διαπραγματεύσεις ευνοϊκές προς εκείνη μόνο με μια νίκη είτε στην Ουκρανία είτε αλλού.
Ο Πούτιν κατηγόρησε τους Ευρωπαίους ηγέτες ότι προβάλλουν «απολύτως απαράδεκτες» προτάσεις για την Ουκρανία. «Δεν έχουν ειρηνευτικό σχέδιο, είναι με το μέρος του πολέμου», είπε. Σε περίπτωση πολέμου με την Ευρώπη, «η Μόσχα δεν θα έχει κανέναν με τον οποίο να διαπραγματευτεί», αστειεύτηκε ο Ρώσος ηγέτης, ο οποίος, ισχυριζόμενος ότι είναι «ο μοναδικός αληθινός δημοκράτης στον κόσμο», είχε ήδη πει το 2007 ότι δεν είχε πλέον «κανέναν να μιλήσει από τότε που πέθανε ο Γκάντι».
Αμετακίνητο στις θέσεις του το Κρεμλίνο
Στις συζητήσεις για την Ουκρανία, η Μόσχα εξακολουθεί να μένει αμετακίνητη στις απαιτήσεις της: αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από το Ντονμπάς, περιορισμούς στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και αναγνώριση των κατεχόμενων εδαφών ως ρωσικών. Η στρατηγική του Πούτιν παραμένει αμετάβλητη από τη σύνοδο κορυφής της Αλάσκα με τον Τραμπ στις 15 Αυγούστου: κολακεύει και πιέζει τον Αμερικανό πρόεδρο, προσποιείται ότι διαπραγματεύεται και επιμένει στις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις του, ώστε να μεταφέρει την ευθύνη της αποτυχίας στους Ευρωπαίους, γράφει η Le Monde.
Και συνεχίζει τον πόλεμο. Τον Νοέμβριο, μήνα εντατικών διπλωματικών διαπραγματεύσεων, η Ρωσία εκτόξευσε 5.660 πυραύλους και drones κατά της Ουκρανίας. Κατέλαβε 701 km² εδάφους από τους Ουκρανούς, τη δεύτερη μεγαλύτερη προέλαση μετά τον Νοέμβριο του 2024, εξαιρουμένων των πρώτων μηνών του πολέμου την άνοιξη του 2022.
Πριν από τη συνάντηση με τον Γουίτκοφ, ο Πούτιν γιόρτασε την κατάληψη της πόλης Ποκρόβσκ στην ανατολική Ουκρανία. «Αυτή η πόλη είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα σημαντικό κομμάτι υποδομής. Πρωτίστως, από στρατιωτική άποψη, αποτελεί ιδανικό εφαλτήριο για την εκτέλεση όλων των αποστολών που είχαν τεθεί από την αρχή αυτής της “ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης”», προειδοποίησε ο πρόεδρος. Επανέλαβε ότι ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει: «Από αυτό το προγεφύρωμα, ο ρωσικός στρατός μπορεί εύκολα να αναπτυχθεί προς οποιαδήποτε κατεύθυνση».
Στο βάθος αδιέξοδο
Το μήνυμα ήταν σαφές: Η επίθεση συνεχίζεται στρατιωτικά, όχι διπλωματικά. Που σημαίνει ότι δεν διαφαίνεται άμεση ειρηνευτική συμφωνία. Η Ρωσία διατηρεί στρατιωτική πρωτοβουλία και επιδιώκει να βελτιώσει τη διαπραγματευτική θέση της πριν από οποιαδήποτε συμφωνία. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία μιλούν, αλλά οι βασικές διαφορές παραμένουν αγεφύρωτες: εδαφική κυριαρχία, ασφάλεια της Ουκρανίας, μελλοντικός προσανατολισμός της χώρας.
Από την άλλη, η Ευρώπη εμφανίζεται ολοένα και πιο ανήσυχη για πιθανή προώθηση νέων εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία. Και σίγουρα θα υπάρξει περαιτέρω διχασμός στο δυτικό στρατόπεδο, αν οι ΗΠΑ πιέσουν για συμβιβασμούς που η Ουκρανία δεν μπορεί να αποδεχθεί. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Guardian, αφού τα συμφέροντα των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ευρώπης δεν συμπίπτουν, ακόμη και αν υπάρξει πρόταση, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε νέο αδιέξοδο.
