Ροή
Έφτασε και η σειρά των τροφίμων να υποστούν το απαραίτητο κλιματικό Lifting! Στη συνεχιζόμενη συνδιάσκεψη COP28 στο Ντουμπάι για το κλίμα, ήταν η πρώτη φορά που αφιερώθηκε μία ολόκληρη ημέρα, στις επιπτώσεις της διατροφής στο κλίμα. Κι αυτό λόγω της τεράστιας αρνητικής συμβολής των προϊόντων διατροφής στη δημιουργία της κλιματικής κρίσης.
Κακά τα ψέματα, το αγροτοδιατροφικό κύκλωμα, μας εξασφαλίζει μεν φθηνά και ασφαλή τρόφιμα, μέχρι τώρα τουλάχιστον, αλλά αυτό γίνεται σε βάρος του περιβάλλοντος. Οι μεγάλοι ρυπαντές είναι δύο: η κτηνοτροφία και οι καλλιέργειες κάτω από το νερό. Το μεν πρώτο, αφορά κυρίως τον ανεπτυγμένο κόσμο το δεύτερο τον αναπτυσσόμενο.
Αναλυτικότερα και σύμφωνα με τον FAO οι εκπομπές ρύπων που σχετίζονται με το κύκλωμα διατροφής του ανθρώπου αντιστοιχούν στο ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών ρύπων. Στο γενικό όμως αυτό πλαίσιο, υπάρχουν ορισμένα πολύ «καυτά» νούμερα. Για παράδειγμα, η κτηνοτροφία ευθύνεται για το 40% των εκπομπών Διοξειδίου του Αζώτου, ενός αερίου 20 φορές ισχυρότερου από το γνωστό μας διοξείδιο Άνθρακα σε βάθος 100/ετίας.
Έτσι λοιπόν, το ενδιαφέρον στην COP28 για την εκκίνηση της νέας κλιματικά φιλικής παραγωγής τροφίμων, εστιάστηκε στην κτηνοτροφία. Οι 5 μεγάλες εταιρείες γαλακτοκομικών Danone, Bel Group, General Mills, Lactalis USA, Kraft Heinz και Nestle δεσμεύτηκαν ότι από τα μέσα του 2024 θα αρχίσουν να δημοσιεύουν τις εκπομπές του διοξειδίου του Αζώτου που σχετίζονται με τη λειτουργία τους. Αυτή ήταν η επίσημη δέσμευση, μια πράξη δηλαδή λογιστικού χαρακτήρα. Μόνο η Danone δεσμεύτηκε ότι μέχρι το 2030 θα έχει μειώσει τις εκπομπές κατά 30%.
Πρόκειται για μια δύσκολη και σχετικά αβέβαιη προσπάθεια. Οι εκπομπές των αερίων θερμοκηπίου από τα παραγωγικά ζώα μπορούν να μειωθούν με δύο τρόπους: είτε με μείωση της παραγωγής κρέατος και γάλακτος, πράγμα που κανείς δεν το επιδιώκει, προς στιγμή τουλάχιστον είτε με την χρήση πρόσθετων στοιχείων στη διατροφή των ζώων, που δεν επιτρέπουν στα αέρια αυτά να εξέλθουν από το εντερικό σύστημα του ζώου. Η τεχνική αυτή δεν είναι ακόμη επαρκώς εφαρμοσμένη και κυρίως δεν είναι η ίδια σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Επομένως οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες ανέλαβαν την υποχρέωση να προχωρήσουν το θέμα και να εκπαιδεύσουν μεταξύ άλλων τα υπόλοιπα μέλη της αλυσίδας από το στάβλο στο ράφι για τη σωστή εφαρμογή του όλου εγχειρήματος.
Δεν ανακοινώθηκε ποιoς θα επωμισθεί το κόστος αυτό, που δεν θα είναι και αμελητέο. Δυστυχώς οι επιβαρύνσεις θα είναι δυσανάλογες στους μικρούς παραγωγούς, ευνοώντας την περαιτέρω ενδυνάμωση της βιομηχανικού τύπου γεωργίας και κτηνοτροφίας.
Η Greenpeace από την πλευρά της, επιμένει ότι ο μοναδικός τρόπος να σωθεί η κατάσταση είναι η ουσιαστική μείωση της κατανάλωσης κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Με βάση στοιχεία του FAO αναφέρει ότι τι η μέση κατανάλωση κρέατος στον ανεπτυγμένο κόσμο είναι 2/πλάσια σε σχέση με τον αναπτυσσόμενο, ενώ των γαλακτοκομικών 3/πλάσια. Ηδη από το 2020, είχε προτείνει ότι για να επιτευχθούν οι στόχοι του 2030 η ευρωπαϊκή κατανάλωση κρέατος θα πρέπει να μειωθεί κατά το εντυπωσιακό νούμερο 70%!!!
Σε απόλυτα νούμερα η σημερινή κατανάλωση του 1,5 κιλού κρέατος ανά άτομο την εβδομάδα, θα πρέπει να κατρακυλήσει στα 460 γραμμάρια για να πιάσουμε τους στόχους 2030!!! Δεδομένου ότι το 2030 δεν είναι και πολύ μακριά, θα πρέπει εσείς που τώρα διαβάζετε το κείμενο αυτό, να μειώσετε την εβδομαδιαία κατανάλωση κατά 150 γρ. την εβδομάδα κάθε χρόνο, ή με άλλα λόγια θα πρέπει να υποκαταστήσετε ένα γεύμα κρέατος κάθε εβδομάδα για κάθε χρόνο μέχρι το 2030! Πολύ εντυπωσιακά νούμερα. Βέβαια η πρόταση αυτή της Green peace προέβλεπε τη μείωση των εκπομπών μόνο μέσω της κατανάλωσης. Τώρα όμως που η προσπάθεια εστιάζεται στην πρόληψη εκπομπών αερίου στην πηγή, τα νούμερα θα είναι πιο ήπια. Είναι όμως απολύτως βέβαιο ότι θα χρειαστεί και η συμβολή της κατανάλωσης στην όποια επίτευξη των στόχων, αλλά προφανώς σε ήπιους ρυθμούς.
Και ξέρετε καλά με ποιόν τρόπο γίνεται η μείωση της κατανάλωσης... Με βάση θεωρίες συνωμοσίας, την εποχή αυτή περνάμε υπερεντατικά μαθήματα κάθε φορά που πάμε στο Σούπερ Μάρκετ και το χασάπικο!
Την απόφαση του COP28, προσυπέγραψαν πάνω από 130 χώρες. Η Ινδία, έλαμψε δια της απουσίας της, δηλώνοντας ήδη πριν την συνδιάσκεψη ότι δεν πρόκειται να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια τροφίμων του τεράστιου πληθυσμού της προς όφελος του κλίματος. Άλλωστε, μαζί με τον Καναδά, τις ΗΠΑ και την Κίνα, δεν υπέβαλε αναφορά σχετικά με τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίων για το αγροτοδιατροφικό της σύστημα. Οι ισχυροί του πλανήτη χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να αποφασίσουν τι θα κάνουν με το θέμα.
Ένας δεύτερος σημαντικός διατροφικός ρυπαντής είναι η σπατάλη τροφίμων. Το θέμα μοιάζει πολιτικά πιο εύκολο και για το λόγο αυτό είχε μνημονευθεί σε προηγούμενη συνδιάσκεψη το 2015. Στόχος ήταν να μειωθούν οι εκπομπές από την πηγή αυτή κατά 50% έως το 2030. Οι δεσμεύσεις τότε έμοιαζαν εύκολες, αλλά η πορεία έδειξε ότι το θέμα δεν πήγε καλά. Έτσι στις χωματερές ανά την υφήλιο, παράγεται το 10% των συνολικών παγκόσμιων ρύπων!!!
Από τους 5 μεγαλύτερους ρυπαντές λόγω σπατάλης τροφίμων, οι τρεις ΗΠΑ, Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία, έχουν αυξήσει από το 2015 μέχρι το 2021 τους όγκους σπατάλης, ενώ για τους άλλους δύο, Ιρλανδία και Καναδάς, απλώς δεν υπάρχουν σχετικά στοιχεία. Ενδιαφέρον θα είχε να δει κανείς επικαιροποιημένα στοιχεία που να περιλαμβάνουν και την πρόσφατη περίοδο των πολύ αυξημένων τιμών τροφίμων.
Βέβαια, είναι πολύ δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν με ακρίβεια καταστάσεις σαν τη σπατάλη τροφίμων σε σπίτια, εργοστάσια παραγωγής, διανομές, εστιατόρια, κοινόχρηστους χώρους. Επομένως τα νούμερα θα πρέπει να εκλαμβάνονται εν πολλοίς ως τάσεις, αλλά ακόμη κι έτσι φαίνεται ότι είναι δύσκολο να ανατραπούν. Την ανατροπή πέτυχε από όλες τις ανεπτυγμένες χώρες μόνο η Βρετανία, η οποία κατόρθωσε να μειώσει τη σπατάλη τροφίμων κατά 27% μεταξύ των ετών 2007 και 2018. Για να πετύχει το εντυπωσιακό αυτό νούμερο χρειάστηκε να επέμβει ταυτόχρονα σε πολλά πεδία, όπως η διαφάνεια στις ημερομηνίες λήξης τροφίμων, διανομή τροφίμων σε κοινωφελή ιδρύματα αλλά και καλύτερο προγραμματισμό θεσμικών γευμάτων.
Αντίθετα στην Καλιφόρνια, την ποιο προχωρημένη περιοχή των ΗΠΑ στο θέμα, επιλέγει η απόσυρση των τροφίμων να γίνεται για κομποστοποίηση και όχι ταφή σε χωματερές. Η κομποστοποίηση, απελευθερώνει τα μισά αέρια σε σχέση με την συμπίεση στις χωματερές, όπου επιπλέον απελευθερώνεται και πολύ μεθάνιο λόγω αναερόβιας ζύμωσης. Αυξήθηκε επίσης και το κόστος συλλογής οργανικών αποβλήτων, αφού πρώτα προμήθευσαν τα σπίτια με τις σχετικές σακούλες. Παρόλες όμως τις προσπάθειες, το μόνο που πέτυχαν είναι να... αυξήσουν τον όγκο των οργανικών αποβλήτων κατά 2 εκατ. τόνους μέσα σε 6 χρόνια!
Φαίνεται λοιπόν ότι η μάχη ενάντια στη κλιματική αλλαγή δεν θα είναι ούτε εύκολη, ούτε σύντομη. Μπορεί οι διάφοροι εμπλεκόμενοι να εκδίδουν μελέτες και ανακοινώσεις, αλλά επί του πρακτέου τα πράγματα αποδεικνύονται ιδιαίτερα δύσκολα και κυρίως χρονοβόρα. Οι αναπτυσσόμενες χώρες περιμένουν μάλλον με αγωνία να αυξήσουν την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών, απολαμβάνοντας τους καρπούς της αναπτυξιακής τους προσπάθειας. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι ανεπτυγμένες χώρες να τους παραχωρήσουν χώρο. Αλλά αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει στο προβλέψιμο μέλλον.
Εκτός κι εάν η επιστήμη κάνει το θαύμα της σε πολλά πεδία ταυτόχρονα...
