Ούριος άνεμος φυσά στην Ευρώπη προς την κατεύθυνση της βαθύτερης ενοποίησης στη ζώνη του ευρώ, όπως φάνηκε ξεκάθαρα στη συνεδρίαση του Eurogroup τη Δευτέρα.
Εκτός από την τελευταία συμμετοχή του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ως υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, η χθεσινή συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο «σφραγίστηκε» και από την αποφασιστικότητα των υπουργών Οικονομικών να ξεπεράσουν πολλά από τα «ταμπού» του παρελθόντος και να γυρίσουν σελίδα για το μέλλον της Ευρώπης.
Ομόφωνα οι υπουργοί τάχθηκαν τη Δευτέρα υπέρ της ενίσχυσης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) ώστε να αποτελέσει το «ΔΝΤ» της Ευρώπης, το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης που θα αποτελέσει την ασπίδα προστασίας από τις μελλοντικές οικονομικές κρίσης. Ο ESM αποτελεί βασικό όργανο των προγραμμάτων διάσωσης των κρατών μελών, καθώς είναι αυτός που έχει εκταμιεύσει τα δάνεια διάσωσης στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία που μπήκαν σε μνημόνιο.
Καθοριστικό ρόλο σε αυτό έχουν παίξει τόσο οι πιέσεις του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για εμβάθυνση των ευρωπαϊκών θεσμών, όσο και τα μοιραία λάθη του παρελθόντος που παρ’ ολίγον να στοιχήσουν την επιβίωση της Ένωσης κατά τη διάρκεια της πρόσφατης χρηματοοικονομικής κρίσης αλλά και των αλλεπάλληλων τραπεζικών κρίσεων που έχουν μαστίσει την Ευρωζώνη.
«Ο ESM έχει πολύ δυναμικό ρόλο να διαδραματίσει, όχι μόνο στη διαχείριση των κρίσεων αλλά και στην αποτροπή μελλοντικών κρίσεων», δήλωσε ο επικεφαλής του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ μετά τη χθεσινή συνεδρίαση. Παρά τη σύγκλιση των 19 υπουργών Οικονομικών, όμως, οι απόψεις για το πώς μπορεί να γίνει αυτό διίστανται ως προς τις αρμοδιότητες του ενισχυμένου ESM –κυρίως αυτές που θα πρέπει να αφαιρεθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι ο ESM θα πρέπει να αποκτήσει περισσότερες αρμοδιότητες στα δημοσιονομικά θέματα, όπως τα σχέδια προϋπολογισμού των κρατών μελών.
Η ενίσχυση του ΕSM, όμως, σε αυτόν τον βαθμό εκχωρεί ισχυρές αρμοδιότητες στο διοικητικό συμβούλιο του Ταμείου το οποίο απαρτίζεται και αυτό από τους επικεφαλής των υπουργείων Οικονομικών. Τα ισχυρά κράτη προωθούν με ζήλο αυτή την ιδέα, αφού ουσιαστικά οι εξουσίες θα μεταφερθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα υπουργεία Οικονομικών των κρατών μελών.
Η ιδέα αυτή βρίσκει αντιστάσεις, όπως είναι αναμενόμενο, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που επιμένει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο θα πρέπει να είναι άρρηκτα δεμένο με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον πολιτικό της εκφραστή που δεν είναι άλλος από την Κομισιόν. «Τυχόν αλλαγές στον ESM θα πρέπει να ενταχθούν στο πλαίσιο των θεσμών της ΕΕ», διαμήνυσε ο επίτροπος επί Νομισματικών Υποθέσεων της ΕΕ, Πιερ Μοσκοβισί.
Ξεκάθαρη θέση στο ζήτημα αυτό έλαβε εχθές ο Σόιμπλε, ο οποίος σύμφωνα με τη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung κατέθεσε έγγραφο εργασίας με συγκεκριμένες προτάσεις για τη μετατροπή του ESM σε ευρωπαϊκό «ΔΝΤ». Όπως αναφέρει, ο απερχόμενος Γερμανός υπουργός Οικονομικών θέλει να δώσει στον ESM ισχυρό ρόλο στον έλεγχο των κινδύνων των χωρών με σκοπό την επιβολή μεγαλύτερης αυστηρότητας στην τήρηση των κανονισμών από τα κράτη μέλη.
Ως τώρα αρμόδια για αυτό είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά ο κ. Σόιμπλε «εδώ και καιρό θεωρεί ότι η Κομισιόν είναι πολύ χαλαρή λόγω του ότι είναι πολύ επιεικής με κράτη που είναι υπερχρεωμένα». Κάτι τέτοιο θα σήμαινε, επομένως, μικρότερα περιθώρια για πολιτικούς ελιγμούς στις Βρυξέλλες στη διαχείριση μελλοντικών κρίσεων. Τον ρόλο του «θεματοφύλακα» απέναντι στην «πολιτική» Κομισιόν παίζει προς το παρόν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και αυτός είναι ο λόγος που η Γερμανία και άλλα κράτη της Ευρωζώνης έχουν επιμείνει τόσο πολύ να μετέχει στο πρόγραμμα της Ελλάδας. Εφόσον, όμως, η Ευρωζώνη αποκτήσει το δικό της «σιδηρούν ταμείο», ο ρόλος του ΔΝΤ παραγκωνίζεται ή ακόμη και μηδενίζεται σε ευρωπαϊκό έδαφος.
