Η ραχοκοκαλιά του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος, οι υποδομές των δικτύων, θα εκσυγχρονιστούν και θα επεκταθούν ώστε να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητές του.
Η δέσμη μέτρων της Επιτροπής για τα ευρωπαϊκά δίκτυα και η πρωτοβουλία για τους ενεργειακούς αυτοκινητόδρομους, που προτείνονται σήμερα, θα επιτρέψουν την αποδοτική ροή ενέργειας σε όλα τα κράτη μέλη, ενσωματώνοντας φθηνότερη καθαρή ενέργεια και επιταχύνοντας τον εξηλεκτρισμό. Αυτό θα συμβάλει στη μείωση των τιμών της ενέργειας και θα στηρίξει την οικονομικά προσιτή διαβίωση για όλους τους Ευρωπαίους. Θα εξασφαλίσει ασφαλή και αξιόπιστο εφοδιασμό, καθώς η Ευρώπη απομακρύνεται από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας για να επιτύχει ενεργειακή ανεξαρτησία.
Η δέσμη μέτρων για τα δίκτυα σηματοδοτεί μια νέα προσέγγιση όσον αφορά τις ενεργειακές υποδομές, φέρνοντας μια πραγματικά ευρωπαϊκή προοπτική για τον σχεδιασμό των υποδομών, επιταχύνοντας παράλληλα τις διαδικασίες αδειοδότησης και διασφαλίζοντας δικαιότερο επιμερισμό του κόστους όσον αφορά τα διασυνοριακά έργα. Η νέα προσέγγιση θα επιτρέψει τη βέλτιστη χρήση των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών μας και, παράλληλα, θα επιταχύνει την ανάπτυξη δικτύων και άλλων υλικών ενεργειακών υποδομών σε ολόκληρη την ΕΕ.
Για τη μελλοντική βιωσιμότητα των υποδομών δικτύου, η Επιτροπή προτείνει πρόσθετους τρόπους χρηματοδότησης. Ο επιμερισμός του κόστους και η ομαδοποίηση είναι τέτοια παραδείγματα: οι ολοένα και πιο ολοκληρωμένες διασυνοριακές ενεργειακές υποδομές αποφέρουν οφέλη πέραν των εδαφών στα οποία κατασκευάζονται. Αυτό καθιστά τον δίκαιο και διαφανή επιμερισμό του κόστους απαραίτητο για την αποφυγή δυσανάλογων επιβαρύνσεων για τους τοπικούς καταναλωτές. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, η δέσμη μέτρων για τα ευρωπαϊκά δίκτυα αποσκοπεί στην παροχή μεγαλύτερης διαφάνειας και δικαιοσύνης όσον αφορά τον τρόπο αξιολόγησης του κόστους και των οφελών. Η ομαδοποίηση έργων υποδομής μπορεί επίσης να διευκολύνει τη χρηματοδότηση, για παράδειγμα μέσω της δημιουργίας φορέων ειδικού σκοπού, προσελκύοντας έτσι πρόσθετες επενδύσεις.
Οι 8 ενεργειακοί αυτοκινητόδρομοι, που ανακοινώθηκαν από την πρόεδρο κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2025, καλύπτουν τις πλέον επείγουσες ανάγκες σε υποδομές που απαιτούν πρόσθετη βραχυπρόθεσμη στήριξη και δέσμευση για υλοποίηση. Επιλέχθηκαν με βάση τη στρατηγική τους σημασία για την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης και το επίπεδο πολιτικής στήριξης από την ΕΕ που απαιτείται για την επιτυχή εφαρμογή τους.
Η Επιτροπή δεσμεύεται να επιταχύνει αμέσως τις ενεργειακές λεωφόρους μέσω ενισχυμένου πολιτικού συντονισμού, αξιοποιώντας τις περιφερειακές ομάδες υψηλού επιπέδου, κινητοποιώντας τη στήριξη των Ευρωπαίων συντονιστών και συνεργαζόμενη στενά με την ειδική ομάδα για την Ενεργειακή Ένωση, επεκτείνοντας την προβολή πέραν των κρατών μελών της ΕΕ, όπου απαιτείται. Κάθε έργο θα έχει προτεραιότητα σε επίπεδο ΕΕ και η Επιτροπή θα στηρίξει τα κράτη μέλη ώστε να τους δώσουν την ίδια προτεραιότητα σε εθνικό επίπεδο.
Επόμενα βήματα
Οι νομοθετικές προτάσεις θα υποβληθούν τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία. Παράλληλα, η Επιτροπή θα συνεχίσει να συνεργάζεται στενά με τα κράτη μέλη και όλα τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη για την υλοποίηση βασικών διασυνοριακών έργων ενεργειακών υποδομών —όπως δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο πλαίσιο του δεύτερου ενωσιακού καταλόγου έργων κοινού ενδιαφέροντος και έργων αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Η συνεργασία αυτή θα είναι καίριας σημασίας για την ταχεία υλοποίηση της πρωτοβουλίας για τους ενεργειακούς αυτοκινητόδρομους, καθώς και για την επιτάχυνση της αδειοδότησης έργων ανανεώσιμης ενέργειας, έργων αποθήκευσης και σταθμών επαναφόρτισης.
Ιστορικό
Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί εντός του ισχύοντος νομικού πλαισίου της ΕΕ, η ΕΕ δεν έχει επιτύχει το επίπεδο διασυνδεσιμότητας μεταξύ των κρατών μελών που θα επέτρεπε μια πραγματική Ενεργειακή Ένωση, καθώς αρκετά κράτη μέλη δεν βρίσκονται σε καλό δρόμο για την επίτευξη του στόχου διασύνδεσης του 15 % έως το 2030. Το κόστος της αδράνειας είναι συγκλονιστικό: το 2022 τα ορυκτά καύσιμα είχαν το μεγαλύτερο μερίδιο ακαθάριστης διαθέσιμης χρήσης ενέργειας (70 %) στην ΕΕ, με το 98 % του συνόλου του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στα κράτη μέλη να εισάγεται. Αυτό εκθέτει την ΕΕ στην αστάθεια των τιμών και στους γεωπολιτικούς κινδύνους.
Το 2024 οι τιμές της βιομηχανικής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ ανήλθαν σε 0,199 EUR ανά kWh, έναντι 0,082 EUR στην Κίνα και 0,075 EUR στις ΗΠΑ. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, η μέση τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές της ΕΕ κυμάνθηκε από 0,3835 ευρώ ανά kWh στη Γερμανία έως 0,1040 ευρώ ανά kWh στην Ουγγαρία, ενώ οι τιμές της μη οικιακής ηλεκτρικής ενέργειας κυμάνθηκαν από 0,2726 ευρώ ανά kWh στην Ιρλανδία έως 0,0804 ευρώ ανά kWh στη Φινλανδία. Ένας βασικός λόγος για αυτή τη διαφορά είναι το ανεπαρκές επίπεδο επενδύσεων και ολοκλήρωσης των υποδομών μας.
Ως εκ τούτου, η κλιμάκωση της χρηματοδοτικής στήριξης είναι καίριας σημασίας. Στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2028-2034, η Επιτροπή πρότεινε πενταπλάσια αύξηση του προϋπολογισμού του ΜΣΕ για την ενέργεια από 5,84 δισ. ευρώ σε 29,91 δισ. ευρώ. Η δημόσια χρηματοδότηση θα συμπληρωθεί με δράσεις για τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων στο πλαίσιο της επικείμενης επενδυτικής στρατηγικής για καθαρή ενέργεια.
