Σε νέα αύξηση έχει οδηγηθεί το έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΕΛΥΚΩ), με συνέπεια τους τελευταίους μήνες να είναι όλο και πιο «κουτσουρεμένες» οι αποζημιώσεις που λαμβάνουν οι προμηθευτές ρεύματος. Ως συνέπεια, οι εταιρείες αναγκάζονται να δεσμεύουν ίδια κεφάλαια για την προμήθεια ρεύματος στους πελάτες τους στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και τους δικαιούχους του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου, με συνέπεια να έχουν πάρει ξανά την ανιούσα τα κεφάλαια κίνησης που χρειάζεται να επιστρατεύουν.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η «τρύπα» του Ειδικού Λογαριασμού έχει ενισχυθεί στα 300 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση κατά 100 εκατ. μέσα στους τελευταίους τρεις μήνες. Επομένως, παρά το γεγονός ότι ο Ειδικός Λογαριασμός έχει επιδοτηθεί με 400 εκατ. από τον κρατικό προϋπολογισμό, το ποσό αυτό όπως αποδεικνύεται μόνο πρόσκαιρα κατάφερε να μειώσει τη διόγκωση του ελλείμματος.
Αποστολή του Ειδικού Λογαριασμού ΥΚΩ είναι η παροχή αποζημιώσεων στους προμηθευτές ρεύματος, ώστε οι κάτοικοι των μη διασυνδεδεμένων νησιών να πληρώνουν για την προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος τις ίδιες τιμές με τους καταναλωτές στο ηπειρωτικό σύστημα, παρόλο που η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά είναι σημαντικά ακριβότερη. Επίσης, από τον Ειδικό Λογαριασμό καλύπτονται οι μειωμένες χρεώσεις για τους δικαιούχους του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ), αν και το σχετικό κονδύλι είναι σημαντικά μικρότερο.
Μερική αποζημίωση
Οι προμηθευτές λαμβάνουν χρήματα σε μηνιαία βάση. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όταν ο Ειδικός Λογαριασμός παρουσιάζει τρέχον έλλειμμα, τότε οι πάροχοι αποζημιώνονται μόνο μερικώς για τα ποσά που έχουν δαπανήσει για την προμήθεια ρεύματος στις δύο παραπάνω κατηγορίες.
Στις αρχές του 2025 η εικόνα ήταν εντελώς διαφορετική, καθώς τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο οι εταιρείες εξοφλήθηκαν στο 100%. Από τον Μάρτιο, ωστόσο, το ποσοστό αποζημίωσης παρουσίασε μία μικρή μείωση (στο 96%), ενώ το επόμενο δίμηνο τα δεδομένα επιδεινώθηκαν δραματικά, με τις εταιρείες να «βλέπουν» να επιστρέφει στα ταμεία τους λιγότερο από το 50% της δαπάνης που είχαν πραγματοποιήσει.
Η «τρύπα» στον Ειδικό Λογαριασμό ξεκίνησε να δημιουργείται τον Απρίλιο του 2023, όταν ο ΕΛΥΚΩ πέρασε σε έλλειμμα για να «αιμοδοτήσει» το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) – το οποίο με τη σειρά του χρηματοδότησε τις επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος. Συνολικά, 460 εκατ. ευρώ διοχετεύτηκαν προς το ΤΕΜ από τον Ειδικό Λογαριασμό, δημιουργώντας σημαντικό αρνητικό ισοζύγιο.
Με τον ΕΛΥΚΩ «στο κόκκινο», οι προμηθευτές εφεξής σταμάτησαν να αποζημιώνονται πλήρως, με συνέπεια να διευρύνονται συνεχώς τα οφειλούμενα ποσά προς τις εταιρείες. Τα 400 εκατ. του κρατικού προϋπολογισμού βοήθησαν να εξαλειφθεί ένα μεγάλο μέρος των οφειλών που είχε δημιουργηθεί από την άνοιξη του 2023, αλλά δεν εξάλειψαν το πρόβλημα. Καθώς συνεχίστηκαν οι μερικές αποζημιώσεις, τα χρέη προς τους προμηθευτές πήραν ξανά την ανιούσα.
Λύση με το Κρήτη - Αττική
Η δέσμευση κεφαλαίων κίνησης σημαίνει για τις εταιρείες αύξηση του κόστους χρήματος. Ως αποτέλεσμα, μόνο το 2024 το κόστος αυτό εκτιμάται ότι ανήλθε στα 40 εκατ. ευρώ. Για να σταματήσουν να αποζημιώνονται μερικώς, θα πρέπει να μηδενιστεί το έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού.
Ο μηδενισμός θεωρείται προεξοφλημένος με την εμπορική λειτουργία της διασύνδεσης Κρήτη – Αττική, η οποία θα περιορίσει κατακόρυφα τις ανάγκες χρηματοδότησης για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας. Ο λόγος είναι πως πλέον η Κρήτη θα ενταχθεί πλήρως στο διασυνδεδεμένο σύστημα και επομένως δεν θα χρειάζεται να επιδοτούνται πλέον οι λογαριασμοί κατοίκων και επιχειρήσεων.
Εκτιμάται ότι με αυτό τον τρόπο θα μειωθούν οι χρηματοροές του Ειδικού Λογαριασμού κατά 300 εκατ. ευρώ περίπου ετησίως. Η διασύνδεση αναμένεται να τεθεί σε εμπορική λειτουργία προς το φθινόπωρο, ωστόσο τα οφέλη στο ισοζύγιο του ΕΛΥΚΩ θα φανούν, το νωρίτερο, στις αρχές του 2026. Επίσης, θα χρειαστεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα ώστε ο Ειδικός Λογαριασμός να δημιουργήσει επαρκές πλεόνασμα, ώστε να μπορούν να καλυφθούν και τα προηγούμενα χρέη προς τους προμηθευτές.
Μέχρι τότε, οι προμηθευτές θα συνεχίσουν να διατηρούν δεσμευμένα κεφάλαια, καλύπτοντας με αυτά ένα μέτρο κοινωνικής πολιτικής για το οποίο είναι αποκλειστικά αρμόδια η πολιτεία. Για αυτό τον λόγο, στελέχη του κλάδου τονίζουν ότι μεταβατικά θα πρέπει το κράτος να αναλάβει αυτό το οικονομικό βάρος. Κάτι που θα μπορούσε να γίνει με μία νέα κρατική χρηματοδότηση στον Ειδικό Λογαριασμό ώστε να αποκατασταθεί άμεσα η ροή των πληρωμών – με την προοπτική το κράτος να ανακτήσει στην πορεία αυτά τα κεφάλαια, όταν ο ΕΛΥΚΩ θα έχει γυρίσει πλέον σε πλεόνασμα.
