Δεκάδες νομικά κείμενα και διευκρινιστικά έντυπα, χιλιάδες σελίδες και πολλά πολλά νέα δεδομένα διέπουν την πρόταση της Κομισιόν για τον νέο κοινοτικό προϋπολογισμό. Η οποία θα πάρει πολύ καιρό, ενδεχομένως πάνω από 2 χρόνια, και θα υποστεί πολλές αλλαγές έως ότου μετατραπεί σε συμφωνία και ανοίξει ο δρόμος για την κατάθεση εθνικών σχεδίων.
Το τι σημαίνει η πρόταση για την Ελλάδα ξεδιπλώνεται σταδιακά (μαζί με την ανάγνωση των σελίδων). Αυτό που γίνεται πιο φανερό είναι τα κονδύλια που θα διοχετευθούν άμεσα, μέσα από τα Εθνικά Περιφερειακά Σχέδια. Οι πληροφορίες για τα ποσά που αναλογούν ανά κράτος είναι «σκόρπιες». Στην Ελλάδα αναλογούν 49,2 δισ. ευρώ εκ των οποίων 42,9 δισ. ευρώ για τις πολιτικές τύπου ΕΣΠΑ και ΚΑΠ σύμφωνα με διευκρινιστικό ενημερωτικό έντυπο της Κομισιόν (ποσά σε τρέχουσες τιμές που αν αποπληθωρισθούν οδηγούν σε ένα ποσό κατά 11% περίπου πιο χαμηλό).
- Διαβάστε ακόμα - Κομισιόν: Πώς μοιράζεται η πίτα του νέου προϋπολογισμού – Φόροι σε καπνό και εταιρείες με τζίρο άνω των 100 εκατ.
Μία άλλη εικόνα δίνει ο κανονισμός για το νέο ταμείο που θα μοιράσει το χρήμα (ενιαία και συνδεδεμένο με μεταρρυθμίσεις). Καταγράφει πόσα λεφτά θα πάνε στις πιο φτωχές περιφέρειες κάθε κράτους της ΕΕ (με ΑΕΠ κάτω από το 75% του μέσου κοινοτικού).
Ο λόγος για 218 δισ. ευρώ περίπου επί συνόλου 453 δισ. ευρώ που θα μοιρασθούν στα Εθνικά Περιφερειακά Σχέδια μέσω του υπό σύσταση Ευρωπαϊκού Ταμείου για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή, τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη, την αλιεία και τη θάλασσα, την ευημερία και την ασφάλεια για την περίοδο 2028-2034. Συνολικά για το Ταμείο αναλογούν 865 δισ. ευρώ από τα 2 τρισ. ευρώ περίπου. Επισημαίνεται πως διαθέτει επίσης και δάνεια 150 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα προτείνεται να λάβει 15,414 δισ. ευρώ από αυτήν την προκατανομή για τις πιο φτωχές περιφέρειες. Ο λόγος για ένα ποσό «κοντά» σε αυτό της Ισπανίας και της Πορτογαλίας που είναι συνήθως οι «συγκρίσιμες» χώρες.
Το μεγάλο στοίχημα
Στο επόμενο πακέτο, ίσως το πιο μεγάλο «κλειδί» είναι το πώς θα πάρουν τα κράτη τα λεφτά. Το σχετικό κείμενο για το νέο ταμείο αναφέρει πως για να λάβουν χρηματοδότηση από το Ταμείο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν τα Εθνικά Περιφερειακά Σχέδια και Σχέδια Εταιρικής Σχέσης τους, ώστε να καθορίσουν τις μεταρρυθμίσεις, τις επενδύσεις και άλλες παρεμβάσεις που θα χρηματοδοτηθούν.
Δηλαδή πια φεύγουμε από το μοντέλο συμβασιοποίηση έργου, πληρωμή και εισροή κοινοτικού χρήματος. «Η εκταμίευση της χρηματοδοτικής συνεισφοράς θα ακολουθήσει την ολοκλήρωση των προκαθορισμένων στόχων που έχουν συμφωνηθεί με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος. Για τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν αίτηση πληρωμής έως και έξι φορές ετησίως» και η απόδοση θα παρακολουθείται μεταξύ άλλων μέσω του κοινού καταλόγου πεδίων παρέμβασης και δεικτών εκροών και αποτελεσμάτων. Η πορεία θα παρακολουθείται μέσω του πλαισίου επιδόσεων. Κάτι σαν Ταμείο Ανάκαμψης δηλαδή.
Η κατανομή
Για να μην υπάρχουν αδικίες ορίζεται πως για όλα τα κράτη μέλη, το ποσό που διατίθεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 90% και μεγαλύτερο από 112,5% του αντίστοιχου ποσού που διατίθεται στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες στο πλαίσιο των προκατανεμημένων κονδυλίων της περιόδου 2021-2027. Η κατανομή λαμβάνει υπόψη τον πληθυσμό, τον πληθυσμό σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού και ζει σε αγροτικές περιοχές (2024), το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα σε μονάδες αγοραστικής δύναμης, το περιφερειακό ΑΕΠ κλπ. Για την ΚΑΠ υπολογίζονται οι άμεσες πληρωμές ανά δυνητικά επιλέξιμο εκτάριο.
Το «καλό» με τα κονδύλια για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες είναι πως θα απαιτούν μόνο 15% εθνική συνεισφορά. Στο 40% για τις περιφέρειες μετάβασης και στο 60% για τις πιο ανεπτυγμένες περιοχές.
Ένα άλλο ατού είναι το ειδικό άρθρο για την υποστήριξη των μικρότερων νησιών του Αιγαίου. Καθορίζει συγκεκριμένους τύπους παρέμβασης για τη γεωργία, με σκοπό τον μετριασμό των δυσκολιών που προκαλούνται από τον νησιωτικό χαρακτήρα, το μικρό μέγεθος και την απόσταση από τις αγορές των μικρότερων νησιών του Αιγαίου, όπως αναφέρεται. Ως «μικρότερα νησιά του Αιγαίου Πελάγους» νοούνται οποιαδήποτε νησιά του Αιγαίου Πελάγους εκτός από τα νησιά της Κρήτης και της Εύβοιας. Ορίζεται το καθεστώς στήριξης για τα τοπικά γεωργικά προϊόντα και ειδικές ρυθμίσεις εφοδιασμού (μέγιστος όγκος γεωργικών προϊόντων).
